Foruzaingoa

Foruzaingoa
Datuak
Izen ofiziala	Foruzaingoa/Policía Foral
Mota	erkidegoko polizia
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Kide kopurua	1 090 (2019)
Erabilitako hizkuntza	euskara, gaztelania
Zuzendaria	Juan Carlos Zapico (Foruzainburua)
Jabea	Nafarroako Gobernua
Historia
Sorrera	1928ko urriaren 30a
Koloreak
webgune ofiziala

Foruzaingoa Euskal Herriko Nafarroa Garaia herrialdeko polizia indar propioa da. 1928ko urriaren 28an sortu zuen Nafarroako Foru Aldundiak, Jokin Borxa ahaldun nagusi zela, Nafarroako Errepideen Polizia izenarekin. Euskal Herriko bi segurtasun-kidegoetako bat da (bestea Ertzaintza da), nahiz eta Espainiar Estatuko Guardia Zibila eta Polizia Nazionala ere aritzen diren Nafarroan segurtasun lanetan.

Gaur egun, 1 090 foruzain daude orotara. Nafar poliziak Beloso auzo iruindarrean du egoitza nagusia, eta 7 polizia-etxe ditu Nafarroa Garaiko hiri handietan banatuta, baita jendeari arreta emateko bulego bat ere, Nafarroako jauregian, Gazteluko enparantzan.

Gaur egun, Foruzaingoa Nafarroako Foru Komunitateko « polizia integrala » da. Ordena publikoaren, herritarren segurtasunaren, trafikoaren eta herrialdeko joko eta ikuskizunen arloko eskumen gehienen titularra da, horietako batzuk, Guardia Zibilarekin partekatuta. Terrorismoaren aurkako borroka, ikerketa eta polizia judiziala ere egiten ditu. Gorpua Nafarroako Gobernuko Barne Departamentuaren esku dago, eta Amparo Lopez da arduraduna. Foruzainburua Juan Carlos Zapico da.

Historia

Hiru foruzainak Nafarroako Gobernuaren ekitaldi batean

Aurrekariak

Foruzaingoa, berez, erakunde moderno samarra da, eta aurrekari gutxi ditu iraganean. Hala ere, Erdi Arotik ezagutzen dira Nafarroa Garaian polizia-funtzioak betetzen zituzten erakundeak: merinoak, alkaideak, probestuak, almiranteak, dantzak, epaimahaiak, ermandadeak, etab.

1928ko urriaren 28an, Nafarroako Foru Aldundiak Nafarroako Errepide Polizia sortu zuen, errepideetako polizia gisa jarduteko, zirkulazioa zaintzeko eta probintzietako zergak ikuskatzeko. Hasiera batean, Nafarroa Garaiko errepideetako ibilgailuen trafikoa kontrolatzen zuen (trafikoa zaintzea eta antolatzea Nafarroako Foru Aldundiaren eskumena zen 1841ean sortu zenetik, Nafarroako Erresumako aldundi-ohiak izan zituen eskumenen segidagatik; eskumen horiek 1841eko foru-murrizketa horren ondorioz gorde dira).

1941eko urtarrilaren 24an, Foru Aldundiak Errepide Poliziaren eta Ariel Zergarien Polizia Kidegoa egituraren araudia onartu zuen, nahiz eta bi kidegoak batean batzea ez zen inoiz erabat gauzatuko, modu autonomoan funtzionatzen jarraitzeko joera izan zuten bi ataletan banatuta geratu baitziren.

1951ko abenduaren 11ko erabakiaren bidez, Foru Aldundiak Errepideen Poliziak eta Ariel Zergariak erabat bereiztea xedatu zuen, eta aitortu zuen praktikan agerian geratu zela bi sekzioak, errepideak eta diru-bilketa, independenteak zirela, izatez heterogeneoak eta beharrezko batasunik gabeak, eta, beraz, Errepideen Kidegoa Bideen Zuzendaritzaren mende geratuko zela.

1954an, kideetako batzuen adina zela eta, multzoan bi talde sortu ziren: errepide-poliziarena berarena eta "kidego laguntzailea" deiturikoa, Iruñeko autobus geltokia zainduko zuena eta salaketak izapidetuko zituena. 1958an, eta lurraldeko errepideetako trafikoaren gorakadaren ondorioz, egituraketa berri bat egin zen, Foruzaingoa kide eta bitarteko kopuru handiagoaz hornituko zuena.

Espainiako Estatuak trafikoaren arloko eskumenak arautzeko proiektua onartu ondoren, 1960an Nafarroa Garaiara bidali zituzten Guardia Zibilaren Trafiko Elkarteko kideak, eginkizun hori betetzeko. Beraz, errepide-poliziak garraioen arloan esku hartzeko baimena baino ez zuen izango, eta trafikoaren arloko gainerako jarduerak Guardia Zibilaren mende egongo ziren, nafar polizien eta Nafarroako Foru Aldundiaren protesten aurrean.

Foruzaingoko sortzea

Bi foruzainak Bartzelonako eta Cambrilsko 2017ko atentatuetako biktimen omenaldian, Uxue Barkos lehendakariarekin batera

1964an, Nafarroako Foru Aldundiak Nafarroako Errepide Polizia berrantolatu zuen, bere izena Nafarroako Foruzaingoa izatera aldatuz eta zuzenean Aldundiko lehendakariordearen menpe jarriz. Aldi berean, bere eginkizunak nabarmen gehitu ziren, trafikoa arautzeko eskumena eman zitzaion Guardia Zibilarekin lankidetzan arautzeko eskumena esleitu zitzaion, baita Aldundiaren jurisdikzio-xedapen guztiak betetzen direla ziurtatzeko gaitasuna ere. 1966an, multzoko langileak hogei pertsonatik gora izan ziren lehen aldiz. Berrikuntza horrekin, Foruzaingoa zaintza-, babes- eta exekuzio-funtzio orokorrak zituen polizia-kidego bihurtu zen, izaera zibileko polizia-kidego armatua 1941eko Erregelamenduak eta Foru Aldundiko funtzionarioen xedapen orokorrek arautua.

Data horretatik aurrera, funtzioak dibertsifikatu egin ziren, eta, horrela, Nafarroako Foru Aldundiaren mendeko eraikinak babesteaz, anbulantziak koordinatzeaz, Nafarroako Aurrezki Kutxako banketxeak zaintzeaz, pertsona ospetsuak babesteaz eta garraio berezietarako baimenak emateaz arduratu zen, besteak beste.

1978ko erregimena ezarri ondoren, Nafarroako Foru Hobekuntza 1981ean Prozesu Autonomikoaren Harmonizazioko Lege Organikoa indarrean sartu zenean aldarrikatu zen. Horrek esan nahi zuen, praktikan, Foruzaingoa ezin zela modu integralean eratu Ertzaintza edo Mossos d'Esquadra kasuen bezala, horien estatutuak PAHLO legea baino lehenagokoak baitira.

1985era arte ez da Foruzaingoaren inguruko berregituraketa organiko berririk izango, eta berriro plantilla handitu egingo da: egiten zituen funtzioetako batzuk kendu egingo dira (anbulantziak eta autobus-geltokiko zaintza), eta beste batzuk bere gain hartuko dira, hala nola jokoaren eta ikuskizun publikoen kontrola.

Geroago, Segurtasun Indar eta Kidegoetako Lege Organikoa buruzkoa (Foru Hobekuntzara igortzen dena), onartu zenean, ez zen berrikuntzarik sartu Foruzaingoaren araubidean; erkidegoko poliziei esleitzen zaizkien funtzioak baino ez dira definituko, eta horien barruan, Foruzaingoak aurreko eginkizunak handitu ahal izango ditu. Gainera, 1987an Nafarroako Polizia Kidegoetako Foru Legea onartu zenean, are gehiago dibertsifikatu zituen bere eginkizunak.

Garapena

2000ko hamarkadan, Foruzaingoaren estaldura nabarmen handitu zen, polizia etxe berriak eraiki baitziren. 2001. urtean, Nafarroako jauregian zeuden polizia-instalazio bakarrak, baina langile kopurua handitu egin zenez eta Nafarroa Garaiko eremu askotatik urrun zegoenez, sukurtsal gehiago ireki behar izan zituzten. Ondorioz, Miguel Sanz lehendakariak 2002ko martxoaren 27an inauguratu zuen Tuterako polizia etxea, Erriberako ospitalearen inguruan. Hasiera batean 84 foruzainak joango ziren. Orduan, trafikoko, herritarren babeseko eta patruila ekologikoko zerbitzuak inguruko 37 udalerritako 112 372 biztanleri emango zizkiela uste zen.^[1]

Prozesu hori 2005ean errepikatu zen Tafallako eta Zangozako polizia etxeekin, eta horrela, jardun-eremua birbanatu zen.^[2][3] Hurrengo urtean, Lizarra, Altsasu eta Elizondori egokitu zitzaien txanda.^[4] Urte horretan bertan, 2006an, Iruñeko polizia etxea Beloso auzoko gune berri batera eraman zuten. Iruñeko polizia etxea izateaz gain, Foruzaingoaren egoitza nagusia da. Aurreko bulegoak, Nafarroako jauregian, herritarren arretarako bulego bihurtu ziren.^[5]

Trafikoko eskumena

Foruzaingoko trafiko-patruila bat, Erriberan zaintza-lanak egiten

1964an Guardia Zibilak Foruzaingoari trafikoaren eskumena kendu zionean, foruzainek eta Nafarroako Gobernuak protesta egin zuten hura kentzearen aurka. 1980ko hamarkadatik aurrera, lehiaren "kudeaketa partekatua" egin zen, eta, horren ondorioz, bi kidegoek batera hartu zuten beren gain. Hala ere, Foruzaingoa zen, agente gutxiago izan arren, eskumen horrek aurreikusitako ekintza gehien egiten zituena. 2000ko hamarkadan, Nafarroako Parlamentuko alderdi guztiak trafiko-funtzioak Nafarroako Gobernuari osorik transferitzearen alde zeuden, Foruzaingoak bakarrik bere gain har zezan. 2002an, Nafar Herriaren Batasungo Miguel Sanz buru zuen gobernuak bere eskaera egin zuen parlamentuan, eta Espainiar Estatuari transferentzia eskatu zion. Horretarako, trafiko-funtzioa betetzen zuten eta funtzio hori betetzen jarraitu nahi zuten guardia zibil guztientzat pasabide bat ezartzea proposatu zen, Foruzaingoan sar zitezen. Gainerakoa beste probintzia batzuetara edo Nafarroako beste eremu batzuetara birkokatuko litzateke.^[1]

Espainiako gobernuak ezezkoa eman arren, eta 1980ko hamarkadan transferentzia Euskal Autonomia Erkidegora eta Kataluniako Autonomia Erkidegora gauzatu bazen ere, UPNren ondorengo exekutiboek horretan jarraitu zuten, "ukaezintzat" joz.^[6] 2015ean, Uxue Barkos (Geroa Bai) Nafarroako Gobernuko lehendakari hautatu zutenean, presioa egiten jarraitu zuen. Barkosek 2018ko urriaren 31n iragarri zuen Nafarroako eta Espainiako gobernuak akuedo batera iritsi zirela Trafikoaren eta Bide Segurtasunaren eskumena Nafarroara transferitzeko.^[7] Orduan, Espainiako Estatuak konpromisoa hartu zuen transferentzien batzorde mistorako ordezkariak 2018ko abendua baino lehen izendatzeko eta negoziazioa 2019an hasi ahal izateko, baina 2019ko urtarrilean hauteskundeak aurreratzeak itxaropen guztia zapuztu zion Nafarroako buruzagiari, izan ere, orduko Espainiako Gobernuaren Ordezkariaren hitzetan, "ez dago denbora materialik" jarduneko lau hilabetetan egiteko.^[8] Hala ere, eta Nafarroako alderdi gehienak haserre egon arren, oraingoan ez zen adostasunik izan berriro ere eskumena eskualdatzea eskatzeko: UPN gainerako alderdietatik aldendu zen, beti defendatu zuten transferentziaren aurka agertuz.^[9]

2019ko hauteskundeen ondoren, Nafarroako Gobernuko agintea Maria Chivite sozialistarentzat izan zen, nahiz eta Barkosen lehengo gobernuko kideak bere gobernuan sartu. Trafikoa eskatzea gai nagusietako bat izaten jarraitu zuen. Hasiera batean, 2020ko apirilerako iragarri zen Transferentzien Batzorde Mistoa egingo zela, transferentzia ahalbidetuko zuena, baina hori 2020ko urrira atzeratu zen lehenik, 2021eko martxora gero, eta 2021eko abendura azkenik.^[10][11]

Prozesu horretan guztian, eta bereziki aldebiko batzordearen bilera-iragarpenen ondoren, Diputatuen Kongresuko alderdi kontserbadoreak, batez ere Alderdi Popularra, Herritarrak-Herritarron eta Vox, eskualdatze horren aurka agertu ziren, eta, azkenean gauzatzen bazen, kontrako ekintzak iragarri zituzten. UPN batu zitzaien, lehen eskualdaketaren defendatzailea, eta azpimarratu zuten "Guardia Zibila Nafarroatik ateratzea" izango zela, nahiz eta bi aldeek askotan argitu zuten foru-erkidegoko trafiko-agenteak % 20 direla eta Guardia Zibilak eskumen besterenezinak dizkiela polizia autonomikoei.^[12][13][14] Nafarroako Gobernuak azaldu zuen prozesua progresiboa izango zela (5 urte) eta trafiko-agenteek hiru aukera izango zituztela: beste erkidego batzuetara birkokatzea eta trafiko-eremuan jarraitzea, Guardia Zibilaren barruko beste eremu Nafarroan batzuetara eramatea eta Foruzaingoan sartzea "pasabide" baten bidez.^[15] Hala eta guztiz ere, guardia zibilen ordezkarien elkarteek "deserritzat" jo zuten eskualdatzea, eta "trukerako txanpon" sentitzen zirela adierazi zuten, Espainiako Barne Ministerioko ministroari ustezko "informazio falta" aurpegiratuz, nahiz eta foru gobernuak dagoeneko iragarri zuen transferentziaren ondoren jakinaraziko zirela xehetasunak.^[16][17]

Antolakuntza

Foruzaingoko istiluen aurkako talde batek manifestazio bat desegin du 2013ko Sanferminetan

Estalak

Nafarroako Gobernuari dagokio, lehendakariaren bidez, Foruzaingoaren aginte gorena. Kontseilari eskudunak (gaur egun Barne kontseilaria) Nafarroako Foruzaingoaren gorengo zuzendaritza beteko du.

Foruzaingoaren barruan hierarkia bat dago, uniformeetan duten maila- eta intsignia-ordenaren arabera (ezkerreko besoan jarrita, normalean), honako hau izango dena:^[18]

• Foruzainburua (multzo barruko autoritate gorena)
• Komisario Nagusia (bat ehun kideko)
• Komisarioa (bat berrogei eta hamar kideko)
• Inspektorea (bat hogei eta hamar kideko)
• Inspektoreordea (bat hogei kideko)
• Kaporala (lau eta zazpi agente bitarteko talde bakoitzeko bat)
• Agentea

Multzoko atal guztiak, beren izaera edozein dela ere, foruzain deituko dira.

Foruzainburua	Komisario Nagusia	Komisarioa	Inspektorea	Inspektoreordea	Kaporala	Agentea
						intsigniarik gabe

Polizia etxeak

Polizia etxeek lurralde organo izaera dute, eta jardun-eremu bateko Taldeek osatzen dute. Gaur egun, Foruzaingoak zazpi polizia etxe ditu herrialdean:

Polizia etxea	Sorrera	Komisario burua	Koordenatuak	Jardun-eremua	Mapa
Iruñea	2006	Juan Carlos Zapico	42°48′51″N 1°37′30″W	Abaurregaina, Abaurrepea, Adios, Antsoain, Añorbe, Aranguren, Artzibar, Aria, Aribe, Atarrabia, Auritz, Barañain, Beraskoain, Beriain, Berriobeiti, Berriozar, Bidaurreta, Biurrun-Olkotz, Burlata, Eguesibar, Eneritz, Erroibar, Esteribar, Etxarri, Etxauri, Ezkabarte, Galar, Garaioa, Gares, Garralda, Hiriberri, Iruñea, Legarda, Lizoainibar-Arriasgoiti, Luzaide, Muruzabal, Noain Elortzibar, Obanos, Olaibar, Oltza, Orbaizeta, Orbara, Orkoien, Orotz-Betelu, Orreaga, Tirapu, Txulapain, Uharte, Ukar, Urrotz, Uterga, Zabaltza, Zizur, Zizur Nagusia
Tutera	2002	Miguel Angel Escudero	42°2′31″N 1°37′17″W	Ablitas, Alesbes, Argetas, Balterra, Barillas, Buñuel, Cabanillas, Cadreita, Cascante, Castejon, Fitero, Fontellas, Fustiñana, Korella, Kortes, Monteagudo, Murchante, Ribaforada, Tutera, Tulebras, Zentroniko
Tafalla	2005	Pablo Aristu Zunzarren	42°31′49″N 1°40′20″W	Artaxoa, Azagra, Azkoien, Barasoain, Beire, Berbintzana, Donamartiri Untz, Erriberri, Faltzes, Funes, Garinoain, Kaparrotsu, Larraga, Leotz, Martzilla, Melida, Mendigorria, Milagro, Miranda Arga, Murelu Konde, Murelu Hautsi, Oloritz, Orisoain, Pitillas, Puiu, San Adrian, Santakara, Tafalla, Uxue, Untzue, Zarrakaztelu
Lizarra	2006	Javier Bueno Ocariz	42°40′26″N 2°1′58″W	Abaigar, Abartzuza, Aberin, Agilar Kodes, Ahuntzegi, Allin, Allo, Ameskoabarrena, Antzin, Andosilla, Aranaratxe, Aras, Arellano, Armañantzas, Arroitz, Artazu, Aiegi, Azuelo, Barbarin, Bargota, Biana, Bilatorta, Deikaztelu, Deierri, Deiu, Desoio, el Busto, Elizagorria, Esprontzeda, Etaiu, Eulate, Gesalatz, Girgillao, Iguzkitza, Jaitz, Karkar, Lana, Larragoa, Leatxe, Legaria, Lerin, Lezaun, Lizarra, Lodosa, Lukin, Mañeru, Marañon, Meanuri, Mendabia, Mendaza, Metauten, Mirafuentes, Morentin, Mues, Murieta, Nazar, Oko, Olexoa, Oteitza, Piedramillera, Santsol, Sartaguda, Sesma, Sorlada, Torralba, Urantzia, Uxanuri, Zirauki, Zuñiga
Zangoza	2005	Luis Cemboriain Luquin	42°34′43″N 1°17′13″W	Agoitz, Bidankoze, Burgi, Elo, Erromantzatua, Erronkari, Esa, Ezpartza, Ezkaroze, Ezporogi, Galoze, Garde, Gazteluberri, Gorza, Ibargoiti, Irunberri, Itzagaondoa, Itzaltzu, Izaba, Jaurrieta, Kaseda, Ledea, Longida, Nabaskoze, Oibar, Otsagabia, Petilla Aragoi, Sartze, Untziti, Urraulbeiti, Urraulgoiti, Urzainki, Uztarroze, Xabier, Zangoza, Zare
Altsasu	2006	Pablo Bailo Cabello	42°53′28″N 2°9′52″W	Altsasu, Araitz, Arakil, Arbizu, Areso, Arruazu, Atetz, Bakaiku, Basaburua, Betelu, Ergoiena, Etxarri Aranatz, Goñerri, Imotz, Irañeta, Irurtzun, Iturmendi, Itza, Lakuntza, Larraun, Leitza, Lekunberri, Olatzagutia, Ollaran, Uharte Arakil, Urdiain, Ziordia
Elizondo	2006	Antonio Garcia Malumbres	43°8′54″N 1°31′15″W	Anue, Arano, Arantza, Baztan, Bera, Bertizarana, Donamaria, Doneztebe, Etxalar, Elgorriaga, Eratsun, Ezkurra, Goizueta, Igantzi, Ituren, Labaien, Lantz, Lesaka, Odieta, Oiz, Saldias, Sunbilla, Ultzama, Urdazubi, Urroz, Zubieta, Zugarramurdi

Iruñeko polizia etxea, gainera, Foruzaingoaren egoitza nagusia da. Nafarroako jauregian, Iruñean, herritarren arretarako bulego bat dago.

Organigrama

Foruzaingoa hierarkizatutako lau bloke operatibo handitan egituratzen da:^[19]

• alorra: goi-zuzendaritzako funtzioa. Komisario nagusi batek zuzentzen du, eta arloburu izena hartzen du.
• dibisioa: polizia-jardueraren eremu zehatzen zuzendaritza taktikoa. Komisario batek zuzentzen du, eta dibisioburu izena hartzen du.
• brigada: polizia-lanak zuzenean egitea. Inspektore batek zuzentzen du, eta brigadaburu izena hartzen du.
• taldea: zeregin espezializatuak zuzenean gauzatzea. Ikuskatzaileorde batek zuzentzen du, eta taldeburu izena hartzen du.

Alorrak eta dibisioak organo zentralak dira eta Iruñean kokatuko dira. Ondorio praktikoetarako, Foruzaingoak honako alorrak eta dibisioak ditu:

Ikuskaketa Nagusia	Trafikoa eta Bide Segurtasuna	Barne Segurtasuna eta Polizia Administratiboa	Herritarren Segurtasuna	Ikerketa Kriminala
Dibisio Nagusi Teknikoa Barne Araubideko Dibisoa Komunikazio eta Lotura Operatiboko Dibisioa	Bide Segurtasun Dibisioa Argiketa eta Ikerketa Dibisioa	Barne Segurtasueko Dibisioa Polizia Administratiboko Dibisioa	Prebentziorako eta Herri Arretarako Dibisioa Autoritateen Babesarako Dibisioa Esku-hartzerako Dibisioa	Polizia Judizialaren Dibisioa Polizia zientifikoaren Dibisioa Informazio Dibisioa

Eskumenak

Foruzaingoko auto bat Nafarroako jauregian, zaintza-lanak egiten

Foruzaingoak Nafarroako Gobernuak bereganatutako eskumen guztiak ditu. Horiek Nafarroako Foru Hobekuntzak zehazten ditu, nahiz eta horietako batzuk Espainiako Estatuko gobernuak oraindik ere badituen. Foruzaingoak honako eskumen hauek ditu gaur egun:^[20]

• Herritarren segurtasuna bermatzea, eskubide eta askatasun publikoak modu baketsuan erabiltzea eta pertsonak eta ondasunak babestea.
• Foru Komunitatearen eskumeneko gaietan aplikatzekoak diren legeak eta gainerako xedapen orokorrak betetzen direla zaintzea, bai eta Nafarroako Foru Komunitateko organo instituzionaletatik datozen egintzak ere, ikuskatze, salaketa eta nahitaezko betearazte jardueren bidez.
• Foru Komunitateko agintarien babesa eta segurtasuna zaintzea.
• Nafarroako Foru Komunitateko erakundeen eta haren erakunde instrumentalen mendeko pertsonen, eraikinen eta instalazioen babesa eta segurtasuna zaintzea.
• Nafarroako Foru Komunitatearen eskumenekoak diren funtsezko zerbitzu publikoen funtzionamendu normala bermatzea.
• Trafikoa antolatzea Nafarroako Foru Komunitatearen lurraldearen barruan, Espainiar Estatuarekin arlo horretako eskumenak zedarritzeko amaitutako eta unean-unean indarrean dauden hitzarmenen arabera, udaltzaingoei legez dagozkienean izan ezik (Guardia Zibilarekin lankidetzan).^{[oh 1]}
• Garraioen arloan jardutea eta ikuskatzea, indarrean dagoen legerian xedatutakoaren arabera.
• Herritarren ordena eta segurtasuna mantentzea eta, hala badagokio, berrezartzea, beharrezkoak diren esku-hartzeen bidez, eta, bereziki, espazio publikoak zaintzea, manifestazioak babestea eta ordenatzea eta kontzentrazio handietan ordena mantentzea.
• Pertsonen eta ondasunen babesa eta laguntza, batez ere istripu- eta larrialdi-kasuetan, babes zibileko xedapenen eta, hala badagokio, planen arabera.
• Zirkulazio-istripuen atestatuak instruitzea.
• Delitu-egintzak prebenitzea eta horiek saihesteko beharrezko eginbideak egitea.
• Polizia judiziala, legeek adierazitako kasu eta moduetan.
• Nafarroako tokiko agintariekiko lankidetza eta lankidetza, haiek hala eskatzen badute, aplikatu beharreko xedapenek zehazten duten moduan.
• Espainiar Estatuko Segurtasun Indar eta Kidego batzuekin lankidetzan aritzea, legeetan aurreikusitako kasuetan.
• Segurtasun Indar eta Kidego guztiekin lankidetzan aritzea, polizia-intereseko informazioa elkarri biltzeko, tratatzeko eta emateko.
• Nafarroako Foru Komunitatean diharduten segurtasun pribatuko enpresak ikuskatzea, bai eta haien zerbitzuak eta jarduerak, baliabideak eta langileak kontrolatzea ere, indarrean dagoen legerian ezarritakoaren arabera.
• Gatazka pribatuak adiskidetasunez konpontzeko lankidetza, hala eskatzen zaienean.

Koordinazioa beste polizia batzuekin

Bere eskumenen barruan, beste polizia-kidego batzuekin partekatutako eskumen batzuk daude (trafikoa edo herritarren segurtasuna, esaterako). Nafarroan oro har poliziari egiten zaion kritika handienetako bat gorputzen arteko koordinazio eskasa da, bereziki Foruzaingoa-Guardia Zibila, horiek baitira eskumen gehien partekatzen dituztenak. Nafarroako Polizien Legearen arabera, "Nafarroako Foruzaingoak izango du informazioa zentralizatu eta bideratzeko ardura, Espainiar Estatuko Segurtasun Indar eta Kidegoei dagozkien eskumenei kalterik egin gabe". Foruzaingoak du informazioa zentralizatzeko ardura, eta, horren ondorioz, trafiko-istripu batengatik norbaitek 112 zenbakira deitzen badu, Nafarroako Gobernuak, larrialdi-deiak kudeatzen dituenak, Foruzaingoari bideratuko dio beti intzidentzia. Foruzaingoa gertakarien lekura bertaratzen denean, baliteke Guardia Zibileko agenteen laguntza behar izatea. Foruzaingoa beti da trafikoarekin lotutako gaietan lekualdatzen lehena, nahiz eta Guardia Zibilaren polizia-etxe bat egon gertakariaren lekutik gertuago.^[21]

Kasedako krimen bikoitzaren ondoren, 2018an, gai horrek polemika berezia sortu zuen; izan ere, herrian Guardia Zibilaren polizia-etxe bat egon arren, Zangozako polizia etxeko foruzainak (13 km) iritsi ziren Guardia Zibila (0,1 km) baino lehenago. Agente eta kuartel kopuruari dagokionez, Guardia Zibilak Foruzaingoa baino mila agente gehiago ditu 2019an. 53 polizia-etxeko sarea dute, eta horietatik 34k ordu batzuetan bakarrik irekitzen dute goizean. Badira martxan daudenak sei ordu, beste bost ordu eta bat, Irunberrikoa, lau baino ez. 34 polizia-etxe hauek arratsaldeko ordu bietan ixten dira. Arratsaldeetan martxan dauden 19 polizia-etxeen artean, 17 daude 24 orduz operatibo, eta beste bi, Fiteroko polizia-etxe berria eta San Adriangoa, gauez itxita daude.^[22]

Hala ere, informazio hori nahasgarria da. Adibidez, eguneko 24 orduetan operatibo gisa agertzen den pozilia-etxeetako bat Altsasukoa da, non 13 agente eta bi agintari bizi diren: sarjentu bat eta teniente bat. Hala ere, 2016ko urriaren 15ean, azoketan, bi agentek kopak hartu zituzten eta herriko gazteekin liskar batean parte hartu zuten goizaldeko bostetan (Altsasu auzia). Tenienteak orkatila hautsi eta herriko kuartelera deitu zuen. Naiz egunkariak jakinarazi zuen bezala, kuartelean deia hartu eta bertara joateko gaitasunik ez zutela besterik ez zioten esan. Hau da, Altsasuko polizia-etxeko 24 orduko ustezko arreta ez da benetakoa. Foruzaingoak haien bila joan behar izan zuen.^[22][23]

Jarduteko orduan, Guardia Zibilak alerta-telefono espezifiko bat izan arren, larrialdi-dei gehienak 112 telefono-zenbakira egiten dira, hori baita helburu horretarako nazioarteko zenbakia. Telefonoaren beste aldean SOS Nafarroa dago, Foruzaingoari informazioa emateko. Beharrezkoa den guztietan, Foruzaingoak abisua ematen dio Guardia Zibilari. Baina Foruzaingoak debekatuta dauka polizia-etxekin zuzenean harremanetan jartzea; beraz, Guardia Zibilaren Zerbitzuen Zentro Operatibora (ZZO) deitu behar du. Eta ZZOk 112 zenbakitik egiten diren laguntza-eskaeren ia erdiak errefusatu ditu.

Maria Jose Beaumont Nafarroako Gobernuko barnealdeko titularrak 2018an emandako datuen arabera, Foruzaingoak Guardia Zibilak baino hamar aldiz polizia-larrialdi gehiago ditu, nahiz eta 1 052 agente izan, 1 820 guardien aurrean. Eta, horretaz gain, beste talderi alerta bat emateko laguntza edo abisua eskatzen duen bakoitzean, gorputzak ez du erantzuten % 47k.^[24]

Oharrak

1. Trafikoko eskumenei buruzko informazio gehiago Trafikoko eskumena atalean

Erreferentziak

1. ↑ (Gaztelaniaz) Muez, Mikel. (2002-03-27). «Foruzaingoak bere hedapena osatu du Nafarroan» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
2. Nafarroako Aldizkari Ofiziala. «87. ALDIZKARIA - 2006ko uztailaren 21a» bon.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
3. Nafarroako Aldizkari Ofiziala. «1. ALDIZKARIA - 2006ko urtarrilaren 2a» bon.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
4. Nafarroako Aldizkari Ofiziala. «156. ALDIZKARIA - 2006ko abenduaren 29a» bon.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
5. (Gaztelaniaz) Nafarroako Aldizkari Ofiziala. «77. ALDIZKARIA - 2006ko ekainaren 28a» bon.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
6. (Gaztelaniaz) Noticias, Diario de. «UPNk trafikoaren "esklusibotasuna" defendatu zuen 2009an Foruzaingoarentzat» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
7. «Trafikoko eta Bide Segurtasuneko transferentzia behin betiko egitea adostu dute Barkos eta Sanchez presidenteek» www.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
8. (Gaztelaniaz) Alonso, José Mari. (2019-01-28). «Barkosi atea itxita: ezingo du bere gain hartu trafikoaren eta bide-segurtasunaren kudeaketa legegintzaldi honetan» elconfidencial.com (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
9. (Gaztelaniaz) navarratelevision.es. (2020-01-03). «Barkos: "Trafikoa eztabaidaezina da Nafarroarentzat"» navarratelevision.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
10. (Gaztelaniaz) Noticias, Diario de. «Gobernuak amaiera eman dio datari, eta trafikoa urrian transferituko dio Nafarroari» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
11. (Gaztelaniaz) SL, TAI GABE DIGITALA. (2021-09-07). «Nafarroak abenduaren 1ean hartuko du trafiko eskumena, Chiviteren arabera» naiz: (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
12. (Gaztelaniaz) Saiz, Rodrigo. (2021-09-08). «Transferentziaren ondoren 149 trafikoko guardia zibil Foruzaingoan sartzeko lanak hasi ditu Nafarroak» ElDiario.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
13. (Gaztelaniaz) Sierra, Alberto. (2021-09-09). «Guardia Zibila Nafarroako errepideetatik kanporatzeak linboan utzi ditu 175 familia» www.vozpopuli.com (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
14. (Gaztelaniaz) Ormazabal, Mikel. (2021-09-24). «Trafikoko 200 guardia zibilen helmuga ezezaguna Nafarroan» El País (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
15. (Gaztelaniaz) Pamplona, Europa Press. (2021-09-08). «Foru Gobernuak esan du trafikoa "pixkanaka" ezarriko dela eta Guardia Zibila Nafarroan "geratuko" dela» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
16. (Gaztelaniaz) «Ziurgabetasuna eta ezinegona Nafarroako Trafikoko guardia zibilen artean: "Trukerako txanpon" sentitzen dira» El Independiente 2021-09-11 (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
17. (Gaztelaniaz) Navarra.com. «Guardia zibilek bere "deserria" Nafarroatik azaltzeko eskatu diote Marlaskari» Navarra.com (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
18. Nafarroako Polizietako 2007/08 Foru Legea
19. Lexnavarra. «72/2016 FORU DEKRETUA, IRAILAREN 21EKOA, NAFARROAKO FORUZAINGOAREN ANTOLAMENDUAREN ETA FUNTZIONAMENDUAREN ERREGELAMENDUA ONESTEN DUENA.» www.lexnavarra.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
20. Lexnavarra. «2007/08 FORU LEGEA, MARTXOAREN 23KOA, NAFARROAKO POLIZIETAKOA» www.lexnavarra.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-07).
21. (Gaztelaniaz) Saiz, Rodrigo. (2020-01-04). «Claves de la seguridad en Navarra: así se reparten el trabajo la Policía Foral y las Fuerzas de Seguridad del Estado» ElDiario.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-08).
22. ↑ (Gaztelaniaz) SA, Baigorri Argitaletxea. (2018-11-01). «Guardia Zibilak 53 kuartel ditu eta horietako 34k goizez bakarrik irekitzen dute» GARA (Noiz kontsultatua: 2021-10-08).
23. Sagarzazu, Jokin. «Fiskaltzak 375 urte eskatu ditu Altsasuko auziko zortzirentzat» Berria (Noiz kontsultatua: 2021-10-08).
24. (Gaztelaniaz) Arnedo, Beatriz. (2018-10-09). «Beaumontek ukatu egin du koordinaziorik eza Kasedaren, Kortesen edo Sanduzelaien kasuetan» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-10-08).

Ikus, gainera

• Nafarroako Gobernua
• Ertzaintza

Kanpo estekak

• Foruzaingoko webgune ofiziala

• Datuak: Q2064816
• Multimedia: Policía Foral/Foruzaingoa / Q2064816