Klas 15-stoomlokomotief

Suid-Afrikaanse Klas 15 4-8-2

No. 1566, opgegradeer na klas 15AR, Port Elizabeth, 3 April 1978
Tipe en oorsprong
Kragtipe	Stoom
Ontwerper	Suid-Afrikaanse Spoorweë
Vervaardiger	North British Locomotive Company
Serienommer	20364-20373 [1][2]
Model	Klas 15[3]
Klas	Klas 15, Klas 15AR
Vervaardig	1914 [1]
Aantal gebou	10
Bouspesifikasies
Konfigurasie	4-8-2 "Mountain"
Spoorbreedte	Kaapspoor
Voorwielomtrek	724 mm (28 1⁄2 dm)
Dryfwielomtrek	1 450 mm (57 dm)
Agterwielomtrek	838 mm (33 dm)
Min. draaisirkel	91 m (300 vt)
Wielbasis	Totaal: 19.377 m Enjin: 4.572 m per gekoppelde deel, 10.262 m totaal Tender: 6.223 m totaal
Lengte	21.806 m
Hoogte	3.912 m
Raamwerk	Plaatraamwerk
Asbelasting	16.8 t op die 3de drywers
Massa op dryfwiele	67.1 t
Lokomotiefmassa	95.5 t
Tendermassa	27.9 t leeg 67.1 t gelaai
Gesamentlike massa	85.0 t leeg
Tendertipe	MT - MP, MP1, MR, MS, MT, MT1, MT2, MX, MY, MY1 toegelaat
Aandrywing
Brandstof	Steenkool
Brandstofkapasiteit	12.2 t
Waterkapasiteit	27 000 ℓ
Stoomketel	Gebou as: 1.641 m binneomtrek
Stoomketeldruk	1 280 kPa
Vuurroosteroppervlak	3.437 m^2
131 buise met 57.1 mm omtrek 24 buise met 140 mm omtrek
– Vuurkas	14.400 m^2
239.504 m^2
Oorverhitteroppervlak	55.835 m^2
Silinders	Twee
Silindergrootte	559 mm boor 711 mm slag
Klepwerk	Walschaerts
Werkverrigting
Trekkrag	146.7 kN teen 75% keteldruk[4]
Diensgeskiedenis
Gebruiker	Suid-Afrikaanse Spoorweë Swaziland Spoorweë
Aantal in klas	10
Vlootnommer(s)	1561-1570
Afleweringsdatum	1914
Eerste tog	1914

Die Klas 15 is 'n tipe stoomlokomotief wat deur die Suid-Afrikaanse Spoorweë gebruik is op verskeie trajekte in Suid-Afrika. Daar is verskeie subklasse binne die klas. Die lokomotief is ontwerp om verskeie tipes vrag te trek op roetes wat nie te steil of kronkelrig was nie.

Klas 15

Tien lokomotiewe is van North British Locomotive Company (NBL) bestel en in 1914 in die Vrystaat in diens gestel. Die lokomotiewe het Walschaerts-klepratwerk gebruik en was toegerus met staalvuurkaste en superverhitters.

Klas 15A

Die volgende besending lokomotiewe wat ontvang is het bekend gestaan as Klas 15A omrede daar 'n verbrandingsoond by die stoomketel gevoeg is. Hierdie lokomotiewe is gebou tussen 1914 en 1922 deur Beyer, Peacock and Company en North British Locomotive Co. Die laaste bestelling van hierdie klas is gebou deur J.A. Maffei in 1926. Hierdie lokomotiewe het vir jare die roete tussen Kaapstad en Kimberley bedien.

Klas 15AR

Klasse 15 en 15A wat met nuwe standaard Nr. 2A stoomketels toegerus is het as Klas 15AR bekend gestaan.

Klas 15B en Klas 15BR

Hoofartikel: Klas 15B-stoomlokomotief.

Hierdie klas is in Kanada gebou deur Montreal Locomotive Works na die Eerste Wêreldoorlog en in diens geplaas tussen 1918 en 1922. Daar is 30 lokomotiewe afgelewer. Lokomotiewe wat nuwe stoomketels moes kry is as die Klas 15BR geklassifiseer. Hierdie lokomotiewe het aanvanklik in die oostelike Vrystaat, maar later in die Kaapse Middellande diens gedoen; hulle was by Noupoort gebaseer en het diens gedoen tot by De Aar en Cradock. Toe die verbeterde Klas 15F sy verskyning maak, is die lokomotiewe op die Klawer-trajek gebruik totdat hulle uit diens gestel is in 1976.

Klas 15C

Hoofartikel: Klas 15C-stoomlokomotief.

Terwyl die personeel van die Suid-Afrikaanse Spoorweë in Amerika was tydens die bouproses van Klas 15B het hulle twee lokomotiewe bestel wat voldoen het aan Suid-Afrikaanse Spoorweë se spesifikasies, maar met die bes moontlike Amerikaanse tegnologie toegerus. Die lokomotiewe is as Klas 15C geklassifiseer. Hulle is in 1925 in diens gestel. Kort daarna is nog tien bestel vanaf Baldwin Locomotive Works. Die lokomotiewe was toegerus met Walschaerts klepratwerk en superverhitters. Hulle het eers diens gedoen tussen Kaapstad en Touwsrivier maar is later oorgeplaas na Bloemfontein van waar hulle tot op Noupoort gewerk het. Daarna het hulle vir 'n kort tydperk diens gedoen in KwaZulu-Natal alvorens hulle na die Oos- en Wes-Transvaal oorgeplaas is. Die lokomotiewe is uit diens gestel in 1976.

Klas 15CA en Klas 15CB

Die Klas 15C lokomotiewe het egter begin kraak kort na hulle in diens gestel is. Die Suid-Afrikaanse Spoorweë het soortgelyke modelle van American Locomotive Co. (Alco) bestel met verbeterde ontwerpe en hulle is as Klas 15CA geklassifiseer. Die A het na Alco verwys. Die oorspronklke Klas 15C's is as Klas 15CB geklassifiseer, die B verwys na Baldwin. Daar is altesaam 83 lokomotiewe van die klas afgelewer tussen 1926 en 1930.

Hulle het eers diens gedoen op die Kaapstad-Johannesburg-hooflyn maar is later ook in die Vrystaat gebruik. Hulle is ook later na die Oos- en Wes-Transvaal en 'n paar na KwaZulu-Natal oorgeplaas.

Klas 15E

Hoofartikel: Klas 15E-stoomlokomotief.

Die Klas 15E was 'n verbeterde Klas 15CA lokomotief maar met 'n Nr. 3B stoomketel en R.C. klepratwerk toegerus. Vier-en-veertig van dié lokomotiewe is afgelewer deur Robert Stephenson, Henschel and Son en Berliner Maschinenbau. Dié klas het eers diens gedoen op die Kaapstad - Beaufort-Wes hooflyn en oorgeplaas na die Beaufort-Wes - De Aar hooflyn toe die Klas 23 en Klas 15F hulle verskyning gemaak het. Gedurende die vyftigerjare is die hele klas na Bethlehem verplaas waar hulle diens gedoen tot op Harrismith, Bloemfontein en Kroonstad. In 1970 het Rhodesia Railways ses van die lokomotiewe gekoop. In 1973 is al die lokomotiewe uit diens gehaal behalwe model Nr. 2878 wat in werkende orde gehou is vir stoom-entoesiaste.

Klas 15F

Hoofartikel: Klas 15F-stoomlokomotief.

Toe nog lokomotiewe van die Klas 15E-tipe benodig word het die Hoofmeganiese Ingenieur, W.A.J. Day wat Watson vervang het, bestellings geplaas vir die Klas 15E-tipe, maar met Walschaerts-klepratwerk en hulle as Klas 15F geklassifiseer. Die eerste 65 is gebou deur Henschel & Son en Berliner Maschinenbau en in diens gestel in 1938 en 1939. Hierdie klompie lokomotiewe het nie rookkeerplate gehad nie en moes met die hand gestook word.

Die volgende besending is deur Beyer, Peacock and Company en North British Locomotives gemaak. Daar is reeds met konstruksie begin voor die Tweede Wêreldoorlog amptelik tot 'n einde gekom het. Hierdie modelle het verskil van die eerstes deurdat hulle toegerus was met rookkeerplate, meganiese stokers en die dryfwiele was toegerus met vakuumremme.

Teen 1948 was daar 255 Klas 15F-lokomotiewe in diens gestel. Hierdie lokomotiewe het op alle trajekte in Suid-Afrika diens gedoen.

• 
  Klas 15A 4-8-2
• 
  Klas 15B 4-8-2
• 
  Klas 15C 4-8-2
• 
  Klas 15CA 4-8-2

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Klas 15-stoomlokomotief.

Verwysings

1. North British Locomotive Company werkslys, saamgestel deur Oostenrykse lokomotiefhistorikus Bernhard Schmeiser
2. Holland, D.F. (1972). Steam Locomotives of the South African Railways, Volume 2: 1910-1955 (1st ed.). Newton Abbott, Devon: David & Charles. p. 26. ISBN 978-0-7153-5427-8.
3. Paxton, Leith & Bourne, David. Locomotives of the South African Railways. Struik. Kaapstad. ISBN 0 86977 211 2
4. South African Railways and Harbours Locomotive Diagram Book, 2’0” & 3’6” Gauge Steam Locomotives, 15 Augustus 1941, soos aangepas