Włodzimierz (Sabodan)

Włodzimierz

Володимир

Wiktor Markianowicz Sabodan Віктор Маркіянович Сабодан
Metropolita Kijowa i całej Ukrainy
Kraj działania	Ukraina
Data i miejsce urodzenia	23 listopada 1935 Markiwci
Data i miejsce śmierci	5 lipca 2014 Kijów
Miejsce pochówku	Ławra Pieczerska
Metropolita Kijowa i całej Ukrainy
Okres sprawowania	1992–2014
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego
Inkardynacja	Eparchia kijowska
Śluby zakonne	1962
Diakonat	14 czerwca 1962
Prezbiterat	26 sierpnia 1962
Chirotonia biskupia	9 lipca 1966
Odznaczenia

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	9 lipca 1966
Miejscowość	Zagorsk
Miejsce	Ławra Troicko-Siergijewska
Konsekrator	Pimen (Izwiekow)
Współkonsekratorzy	Nikodem (Rotow), Antoni (Mielnikow), Pitirim (Nieczajew), Juwenaliusz (Pojarkow)
Konsekrowani biskupi Paisjusz (Samczuk) 21 lipca 1988 Wiktor (Olejnik) 4 grudnia 1988 Anastazy (Mietkin) 11 grudnia 1988 Sergiusz (Polotkin) 5 maja 1989 Aleksander (Mogilow) 27 września 1989 Filaret (Karagodin) 11 marca 1990 Pantelejmon (Romanowski) 25 lipca 1992 Antoni (Fiałko) 27 lipca 1992 Kronid (Miszczenko) 19 września 1992 Augustyn (Markiewicz) 20 września 1992 Anatol (Hładky) 28 października 1993 Guriasz (Kuźmenko) 31 lipca 1994 Serafin (Zaliznicki) 1 sierpnia 1994 Symeon (Szostacki) 4 maja 1996 Efrem (Kycaj) 13 września 1996 Ambroży (Polikopa) 28 czerwca 1998 Mitrofan (Jurczuk) 30 lipca 2000 Filip (Osadczenko) 30 grudnia 2001 Arseniusz (Jakowenko) 5 grudnia 2005 Melecjusz (Jehorenko) 30 lipca 2006 Aleksy (Hrocha) 19 sierpnia 2006 Antoni (Pakanycz) 26 listopada 2006 Nikodem (Horenko) 4 czerwca 2007 Ireneusz (Semko) 10 czerwca 2007 Włodzimierz (Melnyk) 11 czerwca 2007 Pantelejmon (Łuhowy) 19 sierpnia 2007 Serafin (Demianiw) 16 listopada 2007 Joazaf (Hubeń) 16 grudnia 2007 Aleksander (Drabynko) 19 grudnia 2007 Teodor (Mamasujew) 23 grudnia 2007 Antoni (Borowyk) 18 maja 2008 Aleksander (Nesterczuk) 16 listopada 2008 Józef (Maslenikow) 18 listopada 2008 Nektariusz (Frołow) 20 listopada 2008 Włodzimierz (Oraczow) 22 listopada 2008 Tichon (Żylakow) 29 listopada 2009 Eulogiusz (Pacan) 13 grudnia 2009 Alipiusz (Kozoli) 14 lutego 2010 Nikodem (Baranowski) 25 grudnia 2010 Filaret (Kuczerow) 2 stycznia 2011 Teodozjusz (Snihiriow) 6 stycznia 2011 Filaret (Zwieriew) 12 lutego 2011 Dionizy (Konstantinow) 18 czerwca 2011 Mikołaj (Kapustin) 19 czerwca 2011 Jonasz (Czerepanow) 10 września 2011 Antoni (Kripak) 13 maja 2012 Longin (Żar) 23 maja 2012 Roman (Kymowycz) 22 lipca 2012 Klemens (Weczeria) 23 lipca 2012 Arkadiusz (Taranow) 4 sierpnia 2012 Efrem (Jarinko) 5 sierpnia 2012 Warsonofiusz (Stolar) 28 sierpnia 2012 Damian (Dawydow) 30 sierpnia 2012 Aleksy (Szpakow) 4 września 2012 Bogolep (Honczarenko) 23 grudnia 2012 Mikołaj (Pocztowy) 17 marca 2013 Warsonofiusz (Wynyczenko) 30 marca 2013 Diodor (Wasylczuk) 29 września 2013
Współkonsekrowani biskupi Sawa (Babyneć) 30 marca 1969 Makary (Swystun) 7 czerwca 1970 Wiktoryn (Bielajew) 3 czerwca 1973 Hiob (Tywoniuk) 3 stycznia 1975 Ambroży (Szczurow) 18 października 1977 Metody (Niemcow) 27 kwietnia 1980 Mikołaj (Szkrumko) 21 lipca 1985 Longin (Krčo) 20 października 1985 Pantelejmon (Dołganow) 16 maja 1987 Aleksander (Kudriaszow) 23 lipca 1989 Innocenty (Wasiljew) 26 stycznia 1992 Paweł (Ponomariow) 21 marca 1992 Nikon (Mironow) 20 lipca 1993 Nazariusz (Ławrinienko) 28 maja 2009

Metropolita Włodzimierz w czasie spotkania ukraińskich biskupów prawosławnych z prezydentem Rosji Władimirem Putinem, podczas obchodów 1025. rocznicy chrztu Rusi

Z metropolitą Sawą i Zbigniewem Romaszewskim podczas wizyty w Senacie (2008)

Włodzimierz, imię świeckie Wiktor Markianowicz Sabodan, ukr. Віктор Маркіянович Сабодан (ur. 23 listopada 1935 w Markiwcach, zm. 5 lipca 2014 w Kijowie) – metropolita kijowski i całej Ukrainy, zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego w latach 1992–2014.

Życiorys

Młodość

Urodził się w rodzinie chłopskiej jako najmłodszy z czterech synów^[1]. W dzieciństwie razem z matką odwiedzał późniejszego świętego mnicha, starca Laurentego z Czernihowa^[2]. Ukończył seminarium duchowne w Odessie, a następnie Leningradzką Akademię Duchowną, której dyplom uzyskał w 1962. W tym samym roku został wyświęcony na diakona przez metropolitę odeskiego i chersońskiego Borysa, po czym złożył śluby zakonne, przyjmując imię Włodzimierz, zaś 15 czerwca przyjął święcenia kapłańskie. Rozpoczął pracę wykładowcy w seminarium w Odessie, którego rektorem został w 1965, otrzymując równocześnie godność archimandryty. Rok później został zastępcą przewodniczącego rosyjskiej misji w Jerozolimie^[1].

Działalność w ZSRR

W czerwcu 1966 został biskupem zwienigorodzkim, biskupem pomocniczym eparchii moskiewskiej i przedstawicielem Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego przy Światowej Radzie Kościołów. Od 1969 był biskupem czernihowskim i nieżyńskim, następnie od 1973 biskupem dmitrowskim – wikariuszem eparchii moskiewskiej, łącząc tę godność ze stanowiskiem rektora Moskiewskiej Akademii Duchownej. W tym samym roku został mianowany arcybiskupem^[1].

W latach 1982–1984 został przeniesiony na katedrę rostowską i nowoczerkaską, otrzymując godność metropolity, a od 1984 do likwidacji Zachodnioeuropejskiego Egzarchatu Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego był jego zwierzchnikiem. Następnie pełnił funkcję kanclerza Patriarchatu Moskiewskiego. W 1990 kandydował na patriarchę Moskwy i całej Rusi, uzyskując w głosowaniu drugą pozycję (wybrany został dotychczasowy metropolita talliński i estoński Aleksy)^[1].

Metropolita kijowski i całej Ukrainy

Po likwidacji Egzarchatu Ukraińskiego i utworzeniu autonomicznego Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego w jurysdykcji Patriarchatu Moskiewskiego stanął na jego czele z tytułem metropolity Kijowa i całej Ukrainy. Do tej godności został wytypowany przez sobór biskupów Kościoła, który odbył się 27 maja 1992 w Charkowie, z poparciem Świętego Synodu Patriarchatu Moskiewskiego, i zakończył się pozbawieniem urzędu dotychczasowego metropolity Filareta^[3]. Istnieją świadectwa, według których o wyborze Włodzimierza zdecydowano już wcześniej w Moskwie, zaś synod z 27 maja odbywał się pod kontrolą metropolity smoleńskiego i kaliningradzkiego Cyryla, kierownika Wydziału Zewnętrznych Stosunków Cerkiewnych Patriarchatu Moskiewskiego, pozostającego z uczestnikami w kontakcie telefonicznym^[4]. Serhii Plokhy podkreśla jednak, że bezpośrednia interwencja Patriarchatu Moskiewskiego była możliwa tylko dzięki otwartej opozycji ukraińskich biskupów wobec metropolity Filareta^[5].

Opowiadał się za zachowaniem status quo w odniesieniu do statusu Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego i jego przynależności do Patriarchatu Moskiewskiego. W 1997 stwierdził, że wśród mnichów i mniszek Kościoła dominuje przywiązanie do jedności z Kościołem Rosyjskim, podczas gdy wśród hierarchii zdania w tej kwestii są podzielone po połowie. Duchowny ocenił, iż gdyby zgodnie z aspiracjami części duchownych i wiernych o silnych przekonaniach narodowych Kościół Ukraiński otrzymał autokefalię, doszłoby do kolejnego rozłamu^[6]. Również w 2009, oceniając sytuację kierowanego przez siebie Kościoła, stwierdził, że osiemnaście lat jego funkcjonowania jako Cerkwi autonomicznej nie wystarczyło, by wypracować jednolite stanowisko w sprawie jego przyszłości (tj. ewentualnych dalszych starań o autokefalię). Podkreślił, że Kościół Ukraiński posiada wszelkie przymioty Cerkwi autonomicznej, a nawet cieszy się większą swobodą działania, niż część Kościołów autokefalicznych^[7].

W 2001 sprzeciwiał się wizycie papieża Jana Pawła II na Ukrainie, twierdząc, iż jego przyjazd powinien zostać uzgodniony z prawosławnymi jako przedstawicielami najliczniejszej konfesji na Ukrainie. Twierdził także, że kontakty papieża z Kościołami prawosławnymi niekanonicznymi mogą doprowadzić do zerwania całego ekumenicznego dialogu katolicko-prawosławnego. Kierowana przez Włodzimierza organizacja kościelna przez cały okres pielgrzymki papieskiej protestowała przeciwko jego przybyciu na Ukrainę^[8].

W latach 2007–2008 opublikowanych zostało sześć tomów jego prac teologicznych^[1].

Po śmierci patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Aleksego II biskupi Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego zwrócili się do metropolity Włodzimierza z prośbą, by zgodził się on kandydować na nowego patriarchę^[9]. Duchowny stwierdził jednak, że „chce stanąć przed Bogiem jako 121. metropolita kijowski”, faktycznie rezygnując z ubiegania się o urząd patriarchy^[7].

W 2011 otrzymał tytuł Bohatera Ukrainy^[10].

W listopadzie 2011 trafił do szpitala; jego stan został określony jako ciężki^[11]. W mediach pojawiły się informacje, iż hierarcha zapadł w śpiączkę, a następnie przeszedł operację dróg oddechowych i wrócił do przytomności^[12]. Hierarchia Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego zaprzeczyła, jakoby metropolita był w śpiączce^[13]. Jego sekretarz, arcybiskup perejasławski Aleksander (Drabynko) potwierdził natomiast, że hierarcha od wielu lat cierpi na chorobę Parkinsona^[14].

23 grudnia 2011 w związku z przedłużającą się chorobą metropolity Włodzimierza Synod Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego powierzył tymczasowy zarząd metropolii kijowskiej w ręce komisji złożonej z arcybiskupa perejasławskiego Aleksandra, biskupa jahodyńskiego Serafina oraz biskupa wasylkowskiego Pantelejmona, odpowiedzialnej przed tymczasowym zwierzchnikiem Synodu, metropolitą odeskim Agatangelem^[15]. Na kolejnym posiedzeniu Synodu, 26 stycznia 2012, decyzja ta została cofnięta, a tymczasowym zwierzchnikiem eparchii został przełożony ławry Peczerskiej, metropolita wyszhorodzki Paweł. Bliski współpracownik metropolity, arcybiskup perejasławski Aleksander, został także zwolniony ze stanowiska proboszcza będącego w budowie soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Kijowie. W prasie cerkiewnej pojawiły się komentarze, iż działania Synodu mają na celu faktyczne odsunięcie chorego metropolity od jakiegokolwiek wpływu na działalność Kościoła, a ich inspiratorem jest metropolita Agatangel i skupiona wokół niego prorosyjska grupa hierarchów^[16][17].

8 maja 2012 metropolita Włodzimierz wrócił do wykonywania swoich obowiązków^[18]. Jego podeszły wiek i choroba sprawiały jednak, że nie był w stanie skutecznie zarządzać Kościołem, w którym wyraźnie rywalizowały ze sobą grupy hierarchów w różnym wieku i o różnych poglądach politycznych^[19].

W czasie protestów na Ukrainie na przełomie r. 2013 i 2014 przeciwko Wiktorowi Janukowyczowi z błogosławieństwa Włodzimierza odbywały się nabożeństwa w intencji pokoju i uniknięcia przelewu krwi^[20][21], a następnie w intencji zabitych podczas protestów^[22][23]. Już po zwycięstwie protestów, 24 lutego 2014, metropolita Włodzimierz ze względu na zły stan zdrowia zrezygnował z funkcji zwierzchnika Kościoła^[24]. Locum tenens metropolii kijowskiej został dotychczasowy metropolita czerniowiecki i bukowiński Onufry, jednak Włodzimierz zachował honorowy tytuł metropolity dożywotnio, a wybory jego następcy miały odbyć się dopiero po jego śmierci^[19].

Zmarł w lipcu 2014^[25] i został pochowany na cmentarzu mnichów ławry Peczerskiej w pobliżu cerkwi Narodzenia Matki Bożej^[26].

Odznaczenia

Został odznaczony m.in. ukraińskim Orderem Księcia Jarosława Mądrego I, II, III, IV i V klasy (2008, 2005, 2002, 2001, 2000), rosyjskim Orderem Honoru (2005) i Orderem Przyjaźni (2004) oraz radzieckim Orderem Przyjaźni Narodów (1988)^[1].

• Order Wolności (2010, Ukraina)^[27]

Upamiętnienie

W 2016 w Kijowie, w rejonie desniańskim, dotychczasowej ulicy Kirowa nadano imię metropolity Włodzimierza (Sabodana)^[28].

Przypisy

1. Oficjalna biografia
2. Человек с его радостями и горестями. О Предстоятеле УПЦ митрополите Владимире — его ближайший помощник
3. WłodzimierzW. Pawluczuk WłodzimierzW., Ukraina. Polityka i mistyka, Kraków: Nomos, 1998, s. 132, ISBN 83-85527-60-5, OCLC 830191916 .
4. Plokhy S., Sysyn F.: Religion and Nation in Modern Ukraine. Toronto and Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, 2003, s. 133. ISBN 1-895571-36-7.
5. Plokhy S., Sysyn F.: Religion and Nation in Modern Ukraine. Toronto and Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press, 2003, s. 139. ISBN 1-895571-36-7.
6. M. Nowosad, Sytuacja religijna na współczesnej Ukrainie [w:] Polska – Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. IV, Przemyśl 1998, ISSN 0867-1060, ss.387–388
7. Митрополит Владимир (Сабодан) фактически отказался от выдвижения своей кандидатуры на патриарших выборах и призвал не менять статус УПЦ МП
8. A. Szabaciuk, Relacje państwo-Kościół rzymskokatolicki na Ukrainie w latach 1991–2012, Instytut Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2012, ss.34–36
9. Звернення до Блаженнішого Володимира, Митрополита Київського і всієї України
10. Ж У Р Н А Л № 60
11. Блаженнейший митрополит Киевский и всея Украины Владимир вновь госпитализирован
12. Митрополит Владимир пришел в сознание
13. Секретар Предстоятеля УПЦ спростував інформацію про те, що Блаженніший Митрополит Володимир перебуває у комі
14. Митрополит Владимир перенес операцию из-за болезни Паркинсона
15. Ж У Р Н А Л № 74
16. Главе УПЦ МП Владимиру нашли временную замену и, похоже, отводят от дел. По мнению экспертов, решения Синода направлены на отстранение митрополита Владимира (Сабодана) от руководства УПЦ МП
17. УКРАЇНСЬКА ВЕРСІЯ: Митрополита Володимира майже усунуто від керівництва
18. Журнали засідання Священного Синоду УПЦ від 8 травня 2012 року
19. МОНИТОРИНГ СМИ: Алтарь отечества. Религиовед Николай Митрохин комментирует смену руководства в УПЦ МП
20. В Киево-Печерской лавре в день соборности Украины вознесены молитвы о мире
21. Заявление Украинской Православной Церкви в связи с последними политическими событиями в стране
22. В Киево-Печерской лавре в день соборности Украины вознесены молитвы о мире
23. Опівночі у Всіхсвятському храмі м. Києва було звершене заупокійне богослужіння за загиблими
24. Metropolita Onufry strażnikiem tronu w Kijowie, dostęp: 24.02.2014.
25. Отошел ко Господу Блаженнейший митрополит Киевский и всея Украины Владимир
26. Жизнь не заканчивается смертью тела
27. Про нагородження В. Сабодана орденом Свободи [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2021-08-25]  (ukr.).
28. В Киеве появятся улицы в честь праведного Петра Калнышевского и Блаженнейшего митрополита Владимира (Сабодана) [dostęp: 11.03.2016.]

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000034076258
• VIAF: 83144648433251453831
• LCCN: n98010004
• GND: 122211820
• SUDOC: 188242880
• PLWABN: 9811719703605606
• NUKAT: n2017127796

Encyklopedie internetowe:

• БРЭ: 3467050
• ЕСУ: 27790