11 maja 1722 otrzymał nominację biskupią, zaś trzy dni później przyjął chirotonię na biskupa kijowskiego i halickiego. Ceremonia odbyła się w soborze Zaśnięcia Matki Bożej w Moskwie, zaś głównym konsekratorem był arcybiskup pskowskiTeofan[1]. Był pierwszym hierarchą na katedrze kijowskiej, który został nominowany przez Świątobliwy Synod Rządzący, a nie wybrany przez zgromadzenie duchowieństwa i wiernych administratury. Otrzymał również inny niż obowiązujący do tej pory tytuł metropolity kijowskiego i halickiego[2]. Natychmiast po przyjęciu chirotonii Warłaam (Wonatowicz) został mianowany arcybiskupem. Po przybyciu do Kijowa podjął starania na rzecz przywrócenia eparchii kijowskiej statusu półautonomicznej metropolii[b]. Domagał się likwidacji eparchii perejasławskiej i nadania biskupowi perejasławskiemu jedynie statusu wikariusza metropolity kijowskiego, rozpoczął również spór z biskupem białoruskimSylwestrem o zwierzchność nad monasterami prawosławnymi w granicach Rzeczypospolitej. Zainicjował także rozbudowę i remont soboru Mądrości Bożej w Kijowie, wzniósł w Kijowie nową rezydencję biskupią[1]. Wdrażając postanowienia Świątobliwego Synodu Rządzącego o zakazie kultu nierozłożonych szczątków osób uznawanych przez wiernych za święte bez decyzji o kanonizacji, nakazał pogrzebanie takich relikwii przechowywanych w kijowskich cerkwiach[1].
Był przeciwnikiem arcybiskupa Teofana Prokopowicza; jego pozycja w hierarchii Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego znacznie spadła po usunięciu ze stanu duchownego arcybiskupa nowogrodzkiego Teodozjusza, który był wcześniej jego protektorem. W 1730 Teofan posłużył się donosem mieszczan kijowskich, by oskarżyć arcybiskupa Warłaama o uchylenie się od odprawienia nabożeństw dziękczynnych z okazji wstąpienia na tron carycy Anny Iwanowny[1]. W rezultacie arcybiskup kijowski został pozbawiony urzędu i godności biskupiej i skierowany do Monasteru św. Cyryla Biełozierskiego. Od 1737 miał jedynie prawo do pensji w wysokości 20 rubli rocznie, przy czym fundusze te pochodziły ze sprzedanego wcześniej majątku hierarchy. W 1740 ukazem carskim Warłaam (Wonatowicz) odzyskał godność biskupią, zaś w roku następnym – część skonfiskowanego majątku[1]. Duchowny odmówił jednak zamieszkania w Moskwie i do końca życia przebywał, jako biskup senior, w monasterze Zaśnięcia Matki Bożej w Tichwinie. W 1751 złożył śluby wielkiej schimy z imieniem Bazyli, krótko potem zmarł[1].
Uwagi
↑Rzadziej: Wanatowicz. Por. Mironowicz A.: Diecezja białoruska w XVII i XVIII wieku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, 2008, s. 208. ISBN 978-83-7431-150-2.
↑Status ten został odebrany administraturze po zmianie jurysdykcji - przejściu z Patriarchatu Konstantynopolitańskiego do Patriarchatu Moskiewskiego.
↑W. Mokry, Stosunek państwowych i cerkiewnych władz moskiewskich do ukraińskiej Cerkwi prawosławnej i unickiej w wiekach XVII-XX [w:] red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Unia brzeska. Geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "UNIVERSITAS", Kraków 1994, ISBN 83-7052-220-3, s.85