Antoni Winnicki herbu Sas (zm. 26 listopada 1679) – prawosławny metropolita kijowski (1663–1679) z siedzibą w Czehryniu, halicki i Wszechruski (1676–1679), egzarcha Patriarchatu Konstantynopola, prawosławny biskup sanocko-przemyski z siedzibą w Sanoku i Przemyślu[1].
Życiorys
Syn Teodora, brat Stefana[2]. Popierany przez Rzeczpospolitą Obojga Narodów, z zakresem władzy – Halicz, Wołyń i Podole. Zdobył zbrojnie władzę w Przemyślu na biskupie Terleckim[3]. Nie zyskał uznania przez lewobrzeżną starszyznę kozacką. Winnickiego cechował szczególnie wrogi stosunek do unii. Występował zbrojnie przeciwko władykom unickim, zajmował dobra ziemskie, i wszystko to czynił przy poparciu rodziny, stronników i Kozaków.
Jego bogaty w wydarzenia życiorys opisał bazylianin Pimen Staromiejski, ukazując go jako „człowieka chciwego, rabującego cerkwie, fałszerza monety oraz mordercę zarówno unitów, jak i wyznawców prawosławia”[4].
Był ostatnim metropolitą, który nosił tytuł metropolity Kijowa, Galicji i Wszechrusi.
Po śmierci bp. Antoniego następcą w Przemyślu został Innocenty Winnicki (1691–1700) zmuszony przyjąć unię.
Przypisy
- ↑ Na biskupstwo przemyskie 15 lipca 1650 r. Antoniego Winnickiego polecił metropolita Sylwester Kossow. Król Jan Kazimierz przyznał mu dekret nominacyjny 27 września 1650 r. [w:] M. Bendza, Prawosławna diecezja przemyska, s. 162.
- ↑ Kazimierz Przyboś. Reprezentacja sejmowa ziemi przemyskiej w latach 1573-1695, w: Rocznik Przemyski Tom 34 (1998), Nr 4, s. 34.
- ↑ „Widzimy ciągle stary obyczaj w cerkwi nieunickiej, świeccy ludzie po różnych zawodach w życiu, pospolicie żołnierki zażywszy, wstępują do stanu duchownego i od razu wyświęcają się na biskupów. ... Żeliborski siadł niżej od Chmielnickiego, wyżej od swojego współzawodnika Winnickiego, lecz obaj ciemni, jak to pospolicie z władykami bywało, w teologii i w dogmatach.” [w:] Samuel Orgelbrand, Encyklopedyja powszechna, t. 28, s. 965.
- ↑ T. Gromnicki, Przemyskie Biskupstwo obrządku wschodniego, [w:] Encyklopedia kościelna, t. 22, ss. 162–164.
