Po ukończeniu szkoły średniej studiował w instytucie inżynierów transportu w Moskwie. W 1947 rozpoczął naukę w instytucie prawosławnym w tym samym mieście (przekształconym następnie w zespół seminarium duchownego i Moskiewskiej Akademii Duchownej), uzyskując w 1951 dyplom Moskiewskiej Akademii Duchownej. Został stypendystą profesorskim na tejże uczelni i podjął pracę wykładowcy historii zachodnich wyznań chrześcijańskich. 15 lutego 1952 został wyświęcony na diakona, zaś w 1953 uzyskał tytuł naukowy docenta. 4 grudnia 1954 wyświęcony na kapłana. 13 kwietnia 1959 złożył wieczyste śluby zakonne w Ławrze Troicko-Siergijewskiej. 8 października tego samego roku został podniesiony do godności archimandryty i wyznaczony na inspektora Moskiewskiej Akademii Duchownej oraz moskiewskiego seminarium[1].
Autor publikacji książkowych i artykułów z dziedziny teologii, wieloletni wykładowca historii zachodniego chrześcijaństwa oraz Nowego Testamentu w Moskiewskiej Akademii Duchownej, konsultant filmów dokumentalnych poświęconych historii i sztuce Cerkwi prawosławnej[4]. W relacjach z władzami radzieckimi wykazywał skrajnie konformistyczną postawę, co sprawiało, iż nie cieszył się szacunkiem wśród wiernych i duchowieństwa[5].
17 marca 1989 został wybrany na deputowanego ZSRR[1].
W grudniu 1994, w związku z reorganizacją wydziału wydawniczego, został zwolniony z funkcji jego przewodniczącego. Zmarł w listopadzie 2003[1].
Według dokumentów pochodzących z Archiwum Mitrochina Pitirim (Nieczajew) był zarejestrowany jako agent KGB o pseudonimie ABBAT[6].
Upamiętnienie
W monasterze św. Józefa Wołokołamskiego zachowana została cela metropolity Pitirima oraz jego gabinet. Niektóre przedmioty należące do duchownego eksponowane są na poświęconej mu wystawie w muzeum krajoznawczym w Wołokołamsku[2].
↑D. Pospielovsky: The Russian Church under the Soviet regime 1917–1982. Crestwood-New York: St. Vladimir's Seminary Press, 1984, s. 430. ISBN 0-88141-033-0.
↑Ch. Andrew, W. Mitrochin: Archiwum Mitrochina. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, 2001, s. 869. ISBN 978-83-7200-651-6.