Yatma (arabieraz : يتما ) Palestinako herri bat da, Zisjordaniako iparraldean dagoen Nablus gobernaria, Nablusetik 15 kilometro hegoaldera dagoena. Palestinako Estatistika Bulego Zentralaren (PCBS) arabera, herriak 3.363 biztanle zituen 2017an.[1]
Kokalekua
Yatma Nablusetik 12,4 km hegoaldera dago. Ekialdean eta hegoaldean Qabalan, iparraldean Beita, mendebaldean Yasuf eta As Sawiya ditu.[2]
Historia
II. Burdin Aroko, persiar, helenistiko/erromatar eta gurutzatuen/ayyubid garaiko zeramika puskak aurkitu dira hemen. [3]
Mishnah-n Shammai etxeko dizipulu gisa aipatzen den Kefar Iatmako Dosthairen jatorria hauxe zela iradoki da, [4][5] eta Gurutzatuen garaiko Eincheitem izan zela. Mameluken garaiko xerrak ere aurkitu dira hemen.
Ottomandar garaia
1517an, herria Otomandar inperioan sartu zen Palestinako gainerako lurraldeekin, eta 1596ko zerga-erregistroetan Yitma bezala agertzen zen, Nabluseko Liwako Jabal Qubal-en Nahiya-n kokatua. Biztanleria 10 etxetan eta 2 batxilergo zen, guztiak musulmanak. % 33,3ko zerga-tasa finkoa ordaintzen zuten nekazaritza-produktuetan, hala nola, garia, garagarra, udako laboreak, olibondoak, ahuntzak eta erlauntzak, oliba olioa edo mahats-jarabea lortzeko prentsa bat, noizbehinkako diru-sarrerak eta zerga finkoa. Nablus inguruko jendea; guztira 1.800 akçe.[6] Otomandar aroaren hasierako xerrak ere aurkitu dira hemen.[2]
1838an, Edward Robinsonek Jurat Merda barrutiaren parte zela adierazi zuen, Nablus hegoaldean.
1850/1 de Saulcy-k Yatma eskualdean egindako bidaietan adierazi zuen, Victor Guérin-ek 1870ean egin zuen bezala. 1870/1871n (1288 AH), otomandar errolda batek Jamma'in al-Thaniko nahiya (azpibarrutia) herrixka zerrendatu zuen, Nablusen menpekoa.
1882an, Palestinako Esplorazio Funtsak Yetma Mendebaldeko Palestinako Inkesta "Herritxo bat, lur garaian, oliba bere inguruan" gisa deskribatu zen.
Britania Handiko Mandatuaren garaia
Britainiar Mandatuko agintariek egindako Palestinako 1922ko erroldan, Yatmak 242 musulman biztanle zituen, 1931ko erroldan 325 musulman izatera helduz, 64 etxetan.
1945eko estatistiketan, biztanleria 440 musulman zen, eta lur-eremu osoa 3.777 dunamekoa zen, lur eta biztanleriaren inkesta ofizial baten arabera.
Horietatik 1.214 dunam landaketetarako eta lur ureztagarrietarako erabili ziren, 1.741 zerealetarako, eta 44 dunam gune urbanizatu gisa sailkatu ziren.
Jordaniako garaia
1948ko arabiar eta israeldar gerraren ostean, eta 1949ko armistizio-akordioen ostean, Yatma Jordaniako agintepean geratu zen. Jordaniako 1961eko erroldak 618 biztanle aurkitu zituen.
1967ko ostekoa
Sabih mendia eta Evyatar 1967ko Sei Eguneko Gerratik, Yatma Israelgo okupazioaren menpe dago. 1995eko akordioen ondoren, herriko lurren % 29 B eremu gisa definitzen da, eta gainerako % 71 C eremu gisa definitzen da. Israelek herri lurrak ere konfiskatu ditu Israelgo saihesbideetarako errepideetarako. 2011n, bi auto erre zituzten Yatman eta herriko meskita hebreerazko grafitiekin bandalizatu zuten, "prezio-etiketa" eta "Migron" irakurtzen, israeldar kolonoen prezioen erasoa zela suposatzen zenean.
Barron, J.B., ed. (1923). Palestine: Report and General Abstracts of the Census of 1922. Government of Palestine.
Conder, C.R.; Kitchener, H.H. (1882). The Survey of Western Palestine: Memoirs of the Topography, Orography, Hydrography, and Archaeology. Vol. 2. London: Committee of the Palestine Exploration Fund.
Finkelstein, I.; Lederman, Zvi, eds. (1997). Highlands of many cultures. Tel Aviv: Institute of Archaeology of Tel Aviv University Publications Section. ISBN 965-440-007-3.
Government of Jordan, Department of Statistics (1964). First Census of Population and Housing. Volume I: Final Tables; General Characteristics of the Population (PDF).
Government of Palestine, Department of Statistics (1945). Village Statistics, April, 1945.
Guérin, V. (1875). Description Géographique Historique et Archéologique de la Palestine (in French). Vol. 2: Samarie, pt. 2. Paris: L'Imprimerie Nationale.
Hadawi, S. (1970). Village Statistics of 1945: A Classification of Land and Area ownership in Palestine. Palestine Liberation Organization Research Center.
Hütteroth, Wolf-Dieter; Abdulfattah, Kamal (1977). Historical Geography of Palestine, Transjordan and Southern Syria in the Late 16th Century. Erlanger Geographische Arbeiten, Sonderband 5. Erlangen, Germany: Vorstand der Fränkischen Geographischen Gesellschaft. ISBN 3-920405-41-2.
Mills, E., ed. (1932). Census of Palestine 1931. Population of Villages, Towns and Administrative Areas. Jerusalem: Government of Palestine.
Neubauer, A. (1868). La géographie du Talmud : mémoire couronné par l'Académie des inscriptions et belles-lettres (in French). Paris: Lévy.
Palmer, E.H. (1881). The Survey of Western Palestine: Arabic and English Name Lists Collected During the Survey by Lieutenants Conder and Kitchener, R. E. Transliterated and Explained by E.H. Palmer. Committee of the Palestine Exploration Fund.
Robinson, E.; Smith, E. (1841). Biblical Researches in Palestine, Mount Sinai and Arabia Petraea: A Journal of Travels in the year 1838. Vol. 3. Boston: Crocker & Brewster.
Saulcy, L.F. de (1854). Narrative of a journey round the Dead Sea, and in the Bible lands, in 1850 and 1851. Vol. 1, new edition. London: R. Bentley.
