Jorge Mario Bergoglio (czwarty chłopiec od lewej w trzecim rzędzie od góry) w wieku 12 lat, podczas nauki w szkole salezjańskiej (ok. 1948–49)
Urodził się 17 grudnia 1936[32] we Flores, ubogiej dzielnicy Buenos Aires[4][5][32][33]. Był najstarszym z pięciorga dzieci księgowego Mario José Bergoglio (1908–1959)[33][34][35] i Reginy María Sívori (1911–1981)[36]. Mario Bergoglio był włoskim imigrantem[37] urodzonym w Portacomaro. Regina Sívori[38] była gospodynią domową urodzoną w Buenos Aires w rodzinie pochodzenia północnowłoskiego (piemoncko-genueńskiego)[39][40][41]. Rodzina Mario José opuściła Włochy w 1929 roku, aby uciec przed faszystowskimi rządami Benito Mussoliniego[42]. Według Maríi Eleny Bergoglio (ur. 7 lutego 1948) nie wyemigrowali ze względów ekonomicznych[43]. Jego rodzeństwem byli Alberto Horacio (17 lipca 1942 – 15 czerwca 2010), Oscar Adrián (zm. 30 stycznia 1938) i Marta Regina (24 sierpnia 1940 – 11 lipca 2007)[44][45]. Jego siostrzenica, Cristina Bergoglio, jest malarką mieszkającą w Madrycie[46][47].
W wieku 21 lat rozpoczął studia w seminarium, w Villa Devoto koło Buenos Aires[50][34]. 11 marca 1958 wstąpił do zakonu jezuitów i kontynuował naukę w domach zakonnych; w nowicjacie w Chile zgłębiał nauki humanistyczne, w Colegio Máximo San José w San Miguel koło Buenos Aires obronił licencjat z filozofii, w Colegio de la Inmaculada Concepción w Santa Fe studiował literaturę i psychologię[34].
W latach 1964–1965 był nauczycielem literatury i psychologii w Colegio de la Inmaculada Concepción w Santa Fe, zaś w 1966 r. w Colegio del Salvador w Buenos Aires. W latach 1967–1970 studiował teologię na wydziale teologicznym Colegio Máximo San José w San Miguel[51].
Po złożeniu ślubów wieczystych w latach 1971–1973 był mistrzem nowicjatu w seminarium w Villa Barilari i, równocześnie, profesorem Wydziału Teologii w Colegio Máximo San José w San Miguel, a od 1972 r. przez rok członkiem konsulty (rady) prowincji jezuickiej San Miguel, wreszcie prowincjałem jezuitów w Argentynie (1973–1979)[34]. W 1973 roku zaczęto określać go „głową argentyńskiego kościoła”[52]. Po zakończeniu sprawowania tego urzędu, w 1979 r., przebywał w Niemczech, a następnie[kiedy?] w Instituto Secundario „El Salvador” w Córdobie. W tym samym roku (1979) został ponownie rektorem Colegio Máximo de San José w San Miguel (pozostał nim do 1986 r.). We Frankfurcie nad Menem kontynuował naukę na wydziale teologicznym St. Georgen[53]. W latach 1986–1988 był członkiem komitetu redakcyjnego „Boletín de espiritualidad”, a następnie w latach 1990–1991 spowiednikiem w Residencia Mayor w Córdobie[34][54][55].
Biskup
Herb kardynalski Jorgego Bergoglia
20 maja 1992 został prekonizowany przez papieża Jana Pawła IIbiskupem pomocniczym Buenos Aires[6] i biskupem tytularnymAuca[6]. Sakry biskupiej udzielił mu 27 czerwca 1992 arcybiskup Buenos Aires, kardynał Antonio Quarracino, któremu asystowali nuncjusz apostolski w Argentynie, arcybiskup Ubaldo Calabresi, i Emilio Ogñénovich, biskup diecezjalny Mercedes-Luján. 3 czerwca 1997 został przeniesiony na arcybiskupa koadiutora tej archidiecezji, obejmując rządy 28 lutego 1998, po śmierci kardynała Quarracino[34]. 30 listopada 1998 został jednocześnie ordynariuszem dla wiernych rytów orientalnych, mieszkających w Argentynie, nieposiadających własnego ordynariusza[34]. Pełnił funkcje Wielkiego Kanclerza Katolickiego Uniwersytetu Argentyny oraz wiceprzewodniczącego Konferencji Episkopatu Argentyny[34]. W grudniu 2011 r. w związku z ukończeniem 75 lat złożył rezygnację z obowiązków arcybiskupa metropolity Buenos Aires[56], jednakże papież Benedykt XVI zlecił mu dalsze sprawowanie urzędu i pełnił aż do wyboru na papieża w 2013 r.[57]
Brał udział w sesjach Światowego Synodu Biskupów w Watykanie, w tym w sesji specjalnej poświęconej Kościołowi w Ameryce w listopadzie i grudniu 1997 r.[34]
Kardynał
Jorge Bergoglio jako kardynał w 2008Kardynał Jorge Bergoglio i prezydent Argentyny Cristina Fernández de Kirchner w 2010
W latach 2005–2011 (dwie 3-letnie kadencje) był przewodniczącym Konferencji Episkopatu Argentyny[34].
Prowadził skromny tryb życia: latami sam sobie gotował, a po mieście poruszał się, korzystając z transportu publicznego[60]. W 2001 r. zrobiło się o nim głośno na świecie po tym, jak odwiedzając hospicjum umył i ucałował stopy 12 osobom chorym na AIDS[61]. Jest kibicem i honorowym członkiem argentyńskiego klubu piłkarskiegoCA San Lorenzo de Almagro (założonego w 1908 r. przez salezjanina, księdza Lorenzo Massę SDB i nazwanego na cześć świętego Wawrzyńca)[62].
Wybór na papieża
13 marca 2013 podczas drugiego dnia konklawe, zwołanego po rezygnacji papieża Benedykta XVI, w piątym głosowaniu został wybrany biskupem Rzymu – 266. papieżem[63]. Tradycyjny biały dym, obwieszczający światu wybór nowej głowy Kościoła, pojawił się o godz. 19:06 czasu rzymskiego[63].
Franciszek na początku inauguracyjnego wystąpienia odmówił Modlitwę Pańską za swojego poprzednika, Benedykta XVI[64][65], z którym 23 marca spotkał się w Castel Gandolfo[66]. Następnie poprosił wiernych o odmówienie modlitwy za swój pontyfikat, po czym udzielił pierwszego błogosławieństwa Urbi et Orbi[67]. Wezwał też do modlitwy o ogólnoświatowe braterstwo[68].
Wybór imienia podyktowany został chęcią zajęcia się problemami biednych i nędzarzy, na wzór św. Franciszka z Asyżu, jak to zostało zakomunikowane przez elekta kardynałom tuż po wyborze[69].
Już dzień po wyborze papież Franciszek opuścił mury Watykanu, udając się do bazyliki Matki Bożej Większej[70]. Miejsce to jest szczególne dla zakonu jezuitów – tam pierwszą mszę św. odprawił św. Ignacy Loyola.
Papież Franciszek zachował biskupią dewizęMiserando atque eligendo zaczerpniętą z komentarza do powołania św. Mateusza (Mt 9,9), św. Bedy Czcigodnego (Homila 21; CCL 122, 149-151)[71][72]. 18 marca 2013 podano także, że papież Franciszek zatrzyma swój dotychczasowy herb. Został on jednak lekko zmodyfikowany, aby symbole były bardziej czytelne. Dotychczasową pięcioramienną gwiazdę zastąpiono ośmioramienną nawiązującą do ośmiu ewangelicznych błogosławieństw, zaś szpikanardowi – symbolowi św. Józefa – nadano wyraźny wygląd kwiatu, aby nie mylił się z winogronem[73]. Uroczysta inauguracja pontyfikatu Franciszka odbyła się 19 marca 2013[74]. Według źródeł watykańskich we mszy św. inauguracyjnej wzięło udział ok. 200 tys. wiernych[75].
20 marca 2013 papież Franciszek mianował swoim osobistym sekretarzem ks. prałata Alfreda Xuereba[76].
7 kwietnia 2013 odbył się ingres do bazyliki św. Jana na Lateranie, która jest jego katedrą jako biskupa Rzymu. Podczas ingresu Franciszek po raz pierwszy podczas swego pontyfikatu użył srebrnej feruli Pawła VI, mającej formę lekko zagiętego krzyża z pasyjką, używanej m.in. przez Jana Pawła II w czasie jego pontyfikatu[77].
Papież Franciszek razem ze swoim poprzednikiem emerytowanym papieżem Benedyktem XVI podczas uroczystości odsłonięcia pomnika Michała Archanioła przed budynkiem gubernatorstwa Państwa Watykańskiego w dniu 5 lipca 2013Papież Franciszek przy trumnie swojego poprzednika w dniu jego pogrzebu 5 stycznia 2023
W dniu 5 lipca 2013 została opublikowana pierwsza encyklika papieża Franciszka nosząca tytuł Lumen Fidei[78]. Papież, 13 czerwca 2013 podczas spotkania z członkami Rady Sekretariatu Synodu Biskupów, przyznał, iż szybkie tempo powstania pierwszej encykliki zawdzięcza rozpoczęciu pracy nad nią jeszcze przez swego poprzednika Benedykta XVI[79]. Również 5 lipca 2013 doszło do historycznego wspólnego udziału dwóch papieży – Franciszka i Benedykta XVI – w ceremonii odsłonięcia nowego pomnika Michała Archanioła w Ogrodach Watykańskich[80]. Papież Franciszek jest wspierany w pisaniu swoich mów przez ks. Paolo Luca Braidę[81].
6 sierpnia 2013 papież Franciszek otrzymał honorową Nagrodę im. Martina Fierro przyznaną przez argentyńską telewizję za prowadzenie programu religijnego. Jako arcybiskup Buenos Aires prowadził on 32 odcinki programu „Biblia, diálogo vigente”, który był emitowany w 2012 roku w należącej do stołecznej archidiecezji stacji Canal 21[82].
24 listopada 2013 podczas uroczystej mszy św. kończącej Rok Wiary, ustanowiony przez Benedykta XVI, papież Franciszek ogłosił swoją pierwszą adhortację noszącą tytuł Evangelii gaudium (pol.Radość Ewangelii), której oficjalna prezentacja odbyła się 26 listopada[83].
12 lutego 2016 na Kubie papież Franciszek jako pierwszy w historii zwierzchnik Kościoła katolickiego spotkał się ze zwierzchnikiem Kościoła prawosławnego Rosji – patriarchą moskiewskim i całej Rusi Cyrylem I, gdzie punktem kulminacyjnym tego spotkania było podpisanie wspólnej katolicko-prawosławnej deklaracji[86][87]. 19 marca papież ogłosił drugą adhortację Amoris Laetitia, którą zaprezentowano w Watykanie 8 kwietnia[88].
8 marca 2020, w związku z pandemią COVID-19, po raz pierwszy w historii papież Franciszek przewodniczył modlitwie Anioł Pański z Biblioteki Watykańskiej[89]. Taka sama sytuacja miała miejsce trzy dni później, gdy audiencja generalna z papieżem odbyła się bez udziału wiernych w Bibliotece Watykańskiej[90]. 27 marca 2020 papież uczestniczył w celebracji liturgicznej w związku z pandemią COVID-19 bez obecności wiernych na placu św. Piotra i udzielając na koniec nadzywczajnego błogosławieństwa Urbi et Orbi w drzwiach bazyliki św. Piotra[91]. Błogosławieństwu nie towarzyszyła modlitwa, a zostało ono udzielone Najświętszym Sakramentem[92].
3 października 2020, zgodnie z zapowiedzią z dnia 5 września 2020, w Asyżu podpisał swoją trzecią encyklikę Fratelli tutti o braterstwie i przyjaźni społecznej[93].
11 stycznia 2021 opublikowanym w motu proprio Spiritus Domini papież dokonał zmiany w prawie kanonicznym zezwalając kobietom na posługę akolity i lektora[94].
16 lipca 2021 papież Franciszek wydał list apostolski motu proprioTraditionis custodes, którym ograniczył możliwość korzystania z tak zwanej liturgii przedsoborowej[95][96]. Zniósł tym samym uprawnienia udzielone przez swych poprzedników, a w szczególności przez Benedykta XVI, który w motu proprio Summorum Pontificum udostępnił wszystkim przedsoborową liturgię. Zgodnie z Traditionis custodes wydawanie zezwolenia na posługiwanie się Mszałem z 1962 r. powraca do wyłącznych kompetencji biskupa, który ma się upewnić, że grupy, które się nim posługują, nie podważają reformy liturgicznej i nauczania papieży[97].
25 lutego 2022 papież Franciszek udał się do ambasady Rosji przy Watykanie, aby wyrazić ból i cierpienie z powodu rozpoczętej przez Rosję inwazje na Ukrainę[98][99].
Na początku marca 2022 roku papież Franciszek wysłał na pomoc Ukrainie dwóch kardynałów[100]. Specjalnymi wysłannikami papieża byli kardynał Konrad Krajewski, jałmużnik papieski oraz kardynał Michael Czerny, prefekt Dykasterii ds. Integralnego Rozwoju Człowieka. Misja, która obejmowała kilka podróży[101][102], została uznana za niezwykłe posunięcie dyplomacji watykańskiej[103].
W opublikowanym przez hiszpański dziennik „ABC” wywiadzie papież Franciszek ujawnił, że podpisał list rezygnacyjny w przypadku, gdyby doszło do „ciężkiego i trwałego problemu zdrowotnego”, który uniemożliwiłby mu sprawowanie posługi piotrowej[108].
5 stycznia 2023 papież Franciszek jako pierwszy w historii Kościoła biskup Rzymu, przewodniczył na placu świętego Piotra uroczystościom pogrzebowym swojego poprzednika, emerytowanego papieża Benedykta XVI, zmarłego 31 grudnia 2022[109].
Choroba
31 grudnia 2020 ogłoszono, że papież Franciszek ze względu na rwę kulszową nie będzie mógł przewodniczyć I Nieszporom Uroczystości Świętej Bożej Rodzicielki Maryi oraz mszy świętej następnego dnia[110]. Była to pierwsza uroczystość, z której papież musiał zrezygnować z powodów zdrowotnych[111]. Z tego samego powodu zrezygnował również z mszy świętej w Niedzielę Słowa Bożego 24 stycznia 2021 oraz z przewodniczenia Nieszporom święta Nawrócenia Świętego Pawła następnego dnia w bazylice św. Pawła za Murami, a także ze spotkania z korpusem dyplomatycznym[112].
4 lipca 2021 papież Fraciszek w klinice Gemelli został poddany zabiegowi chirurgicznemu uchyłkowatości okrężnicy, który polegał na wycięciu części jelita grubego (tzw. hemikolektomia)[113]. W związku z rekonwalescencją papieża Franciszka po operacji, po raz pierwszy od swojego pontyfikatu modlitwie Anioł Pański przewodniczył z apartamentu w klinice, w tym samym, w którym kilka razy przebywał Jan Paweł II[114]. Pobyt w klinice papież zakończył 14 lipca 2021[115].
5 maja 2022 podczas spotkania w aulii Pawła VI z Międzynarodową Unią Przełożonych Generalnych zgromadzeń żeńskich poruszał się na wózku inwalidzkim z powodu problemów z kolanem. W ostatnim czasie z tego powodu, papież przeszedł zabieg infiltracji, w celu przyjęciu specjalnego zastrzyku[116][117].
Od 29 marca do 1 kwietnia 2023 papież Franciszek przebywał w klinice Gemelli, z powodu zapalenia oskrzeli[118], zaś 7 czerwca 2023 przeszedł operację
z powodu z niedrożnością jelit tzw. laparotomię[119][120]. Pobyt w klinice papież zakończył 16 czerwca 2023[121]. 26 listopada tego samego roku z powodu choroby infekcji płuc, papież Franciszek w kaplicy w Domu Świętej Marii przewodniczył w modlitwie Anioł Pański, jednocześnie mając problemy z płucami nie mogąc czytać rozważań[122]. Podczas środowych audiencji generalnych tj. 28 lutego, 6 marca i 13 marca 2024 papież z powodu problemów z głosem nie mógł odczytać katechezy[123][124][125].
Już po samym wyborze papieża Franciszka nastały zmiany. Zaraz po swoim wyborze odmówił założenia mucetu w wersji zimowej (tj. ozdobnego, w kolorze karmazynowym, lamowanego gronostajem) oraz stuły, którą założył dopiero podczas błogosławieństwa Urbi et orbi, taki sam gest robi podczas błogosławieństwa Urbi et orbi z okazji świąt Bożego Narodzenia czy Zmartwychwstania Pańskiego. Do kolejnych nowości w tym pontyfikacie należą:
Nie mieszka tak jak jego poprzednicy w Pałacu Apostolskim, ale w mieszkaniu w Domus Sanctae Marthae. Przyjmuje tam mniejsze delegacje oraz organizuje audiencje prywatne. Na co dzień odprawia mszę w jednej z pięciu niewielkich kaplic wydzielonych w tym budynku[129].
Nie śpiewa tak jak jego poprzednicy podczas mszy św. ani nie udziela uroczystego błogosławieństwa[130].
Podczas spotkania z wiernymi papież witając się używa zwrotów Dzień dobry, Dobry wieczór, a na koniec modlitwy Anioł Pański używa Dobrej Niedzieli oraz smacznego obiadu[131][132].
Papież Franciszek podczas modlitwy Anioł Pański w oknie Pałacu Apostolskiego
Franciszek już od początku pontyfikatu podkreślał potrzebę dokonania istotnych zmian wewnątrz Kościoła katolickiego. Pierwszym krokiem w tym kierunku było powołanie 13 kwietnia 2013 specjalnej grupy kardynałów.
Celem tej grupy było – jak to określił oficjalny komunikat Sekretariatu Stanu Stolicy Apostolskiej – doradzenie papieżowi w zarządzaniu Kościołem Powszechnym oraz opracowanie projektu zmiany Konstytucji apostolskiej Pastor Bonus o Kurii Rzymskiej[143].
Grupa kardynałów liczy ośmiu członków:
Pierwsze oficjalne spotkanie grupy nastąpiło w Watykanie w dniach 1–3 października 2013 r.[143]
Dziełu reformy poddany został również tzw. Bank Watykański. W dniu 24 czerwca 2013 Franciszek powołał Papieską Komisję ds. Instytutu Dzieł Religijnych (IOR). Zadaniem Komisji jest przede wszystkim zbieranie dokładnych informacji na temat sytuacji prawnej i różnych działań Instytutu w celu umożliwienia, w razie potrzeby, większej harmonizacji z powszechną misją Kościoła katolickiego[144].
Komisja składa się z pięciu członków, a na jej czele stoi kardynał Raffaele Farina. Członkowie komisji posiadają prawo dostępu do „dokumentów, danych i informacji niezbędnych do wykonywania przez nich obowiązków służbowych”, nawet jeśli objęte są tajemnicą zawodową.
Komisja, po zakończeniu dochodzenia, dostarczy raport końcowy papieżowi[145].
Ekumenizm
Papież Franciszek w Muzeum Auschwitz-Birkenau (2016)
Jednym z wyrazów ekumenicznego zaangażowania Franciszka była jego wizyta 22 czerwca 2015 w świątyni Kościoła Waldensów w Turynie. W jej trakcie papież zwrócił się do wiernych tego wyznania w słowach: „W imieniu Kościoła katolickiego proszę was o przebaczenie za niechrześcijańskie, czy nawet nieludzkie postawy i zachowania w dziejach, jakich dopuściliśmy się przeciwko wam. W imię Jezusa Chrystusa przebaczcie nam”[146].
W swoich pismach podkreślał istotę Kościoła jako wspólnoty wszystkich wiernych, której kapłani są jedynie częścią. Zachęcał do otwarcia się na spotkania z osobami niewierzącymi, krytykował też przypadki nieudzielania chrztu dzieciom urodzonym poza małżeństwem[58].
Jako arcybiskup Buenos Aires starał się budować dobre relacje z organizacjami żydowskimi.
W swoich kazaniach kładł nacisk na współczucie wobec ubogich, podkreślał jednak znaczenie świętości i duchowości, uznając, że przemiana serc ludzi bogatych przyniesie więcej pozytywnych skutków dla biednych, niż same działania polityczne. Wyrażał jednak poparcie dla programów na rzecz rozwoju społecznego i publicznie krytykował politykę wolnorynkową[147]. Jednocześnie odcina się od ideologii marksistowskiej[148]. Według kard. Petera Turksona papież nie odrzuca wolnego rynku, jeśli ten służy człowiekowi, a nie na odwrót[149].
Pogląd na temat eutanazji i in vitro
Jako arcybiskup Buenos Aires wzywał księży swej archidiecezji do przeciwstawienia się aborcji i eutanazji.
Zdecydowany obrońca katolickiego nauczania w zakresie bioetyki, in vitro określił jako „produkcję dzieci”, odrzucił „fałszywe współczucie” prowadzące do aborcji czy eutanazji[150].
Pogląd na temat aborcji
1 września 2015, z okazji ogłoszenia Roku Świętego Miłosierdzia, Franciszek udzielił wszystkim księżom spowiednikom pozwolenia na rozgrzeszanie wiernych, które dokonały aborcji[151][152]. Po upływie tego okresu, w końcu 2016 r. w liście „Misericordia et misera”, przedłużył obowiązywanie tej decyzji, m.in. słowami: udzielam od tej pory wszystkim kapłanom, na mocy ich posługi, władzy rozgrzeszania osób, które popełniły grzech aborcji[153][154][155].
Dziennikarz Jordi Évole w rozmowie z papieżem pytając o stosunek do aborcji, która motywowana jest gwałtem, otrzymał odpowiedź papieża, który powiedział: „Zrozumiałbym rozpacz [zgwałconej] dziewczyny, ale wiem także, że niegodziwe jest niszczenie życia ludzkiego w celu rozwiązania tego problemu”. Jednocześnie znacząco podkreślił, że należy jej się pomoc oraz wyraził zadowolenie ze wzrostu świadomości tych przypadków w społeczeństwie, jak również z upowszechniania się organizacji pomagających takim kobietom oraz dbających o podkreślanie ich godności[156]. Podczas audiencji generalnej papież Franciszek mówiąc o aborcji porównał ją do wynajęcia płatnego zabójcy w celu rozwiązania problemu[157].
Pogląd na temat homoseksualności
W 2010 r. w liście pasterskim poprzedzającym głosowanie argentyńskiego parlamentu nad projektem ustawy o związkach jednopłciowych kardynał Bergoglio napisał, że jest on „destrukcyjnym projektem wymierzonym w Boży plan” i zaapelował o modlitwę, aby Bóg „zesłał swojego Ducha na parlamentarzystów, którzy będą głosować. Aby nie oddawali głosu kierując się błędem lub koniunkturą, lecz aby głosowali kierując się prawem naturalnym i prawem Bożym”[158].
Papież Franciszek naucza o potrzebie szacunku i niedyskryminowania osób homoseksualnych, wygłaszając w 2016 r. pogląd, że Kościół powinien przeprosić osoby homoseksualne za ich marginalizację i obrażanie[159]. Jednocześnie mówi o tym, że „lobbowanie na rzecz homoseksualizmu jest złem”[158] oraz przypomina, że według Katechizmu Kościoła Katolickiego grzechem nie mogą być same skłonności, ale są nim akty homoseksualne[160].
W styczniu 2023 w wywiadzie dla agencji Associated Press ocenił prawa penalizujące kontakty homoseksualne za niesprawiedliwe i wezwał biskupów, którzy je popierają do „nawrócenia”[161].
18 grudnia 2023 Dykasteria Nauki Wiary opublikowała deklarację doktrynalną Fiducia supplicans, zatwierdzoną przez papieża Franciszka, ws. błogosławienia par w sytuacjach nieregularnych i par jednopłciowych. Jednakże deklaracja ta i błogosławienie nie oznacza akceptacji takich związków, dotyczy jedynie błogosławieństw spontanicznych (nie z rytuału i poza ramami liturgicznymi, „w obliczu prośby dwóch osób”)[162].
W dniu 5 kwietnia 2013 Franciszek przyjął na audiencji arcybiskupa Gerharda Ludwiga Müllera, prefekta Kongregacji Nauki Wiary. W oficjalnym komunikacie zaznaczono, że papież w kwestii pedofilii wśród księży zalecił kontynuowanie linii postępowania określonej przez Benedykta XVI. Ponadto Franciszek podkreślił wagę podejmowania zdecydowanych działań w sprawie przypadków wykorzystywania seksualnego, przede wszystkim poprzez wspieranie działań w zakresie ochrony małoletnich, pomocy tym, którzy w przeszłości stali się ofiarami takiej przemocy, wszczynaniu postępowania przeciwko sprawcom dzięki zaangażowaniu lokalnych episkopatów w formułowaniu i wdrażaniu niezbędnych dyrektyw w tej dziedzinie. Ma to na celu podkreślenie wiarygodności świadectwa i misji Kościoła[163].
W motu proprio z 11 lipca 2013 r. Franciszek wprowadził na terenie Watykanu zmiany w zakresie karalności za przestępstwo pedofilii oraz czynów związanych z produkcją, przechowywaniem oraz rozprowadzaniem materiałów zawierających treści pornograficzne. Za wyżej wymienione przestępstwa podniesiono maksymalny wymiar kary. Zmiany dotyczą jedynie osób będących pracownikami bądź obywatelami państwa Watykan[164].
Podczas obrad rady kardynałów w dniu 5 grudnia 2013 papież zaakceptował decyzję kardynałów o utworzeniu komisji ds. przypadków pedofilii w Kościele[165]. 22 marca 2014 papież utworzył komisję ds. Ochrony Nieletnich[166].
W 2005 r. kardynał Bergoglio został oskarżony o współpracę w latach siedemdziesiątych XX wieku (gdy był on prowincjałem Towarzystwa Jezusowego) z juntą przy porwaniu jezuitów Orlanda Yoria i Franza (Ferenca) Jálicsa[167][168]. Pierwszy z nich oskarżył Bergoglia o to, że nie powiedział przedstawicielom reżimu, że popiera pracę w slumsach prowadzoną przez swoich podwładnych, i w efekcie dostali się oni w ręce szwadronu śmierci[60][169].
Papież Franciszek w 2019.
Oskarżenie nie przedstawiło dowodów przestępstwa[170]. Kardynał Bergoglio nie podejmował obrony. Dopiero w 2010 r. ujawnił w rozmowie z biografem, że jego osobiste starania doprowadziły do uwolnienia porwanych oraz że regularnie ukrywał na terenie kościelnym osoby poszukiwane przez juntę. Jednemu mężczyźnie, podobnemu z wyglądu, dał swoje dokumenty, by mógł uciec[60][169]. O bierność wobec porwań dzieci opozycjonistów oskarżyła przyszłego papieża także organizacja Babcie z Plaza de Mayo[171]. W 2012 roku kardynał Bergoglio przeprosił Argentyńczyków za postawę kleru podczas brudnej wojny, uznając za winnych juntę i lewicę[61].
Domniemaną współpracę kardynała Bergoglia z juntą opisał Horacio Verbitsky (dziennikarz śledczy związany w przeszłości z peronistowską organizacją partyzancką Montoneros[172]) w książce El Silencio: de Paulo VI a Bergoglio: las relaciones secretas de la Iglesia con la ESMA (Cisza. Paweł VI i Bergoglio. Tajne stosunki Kościoła z ESMA[c])[173][174][175]. Reportaż oparty został m.in. na relacji Franza Jalicsa[167]. Sam Jalics twierdzi w swojej książce Rekolekcje kontemplatywne, że „z jednym współbratem zakonnym” w slumsach pracowali i żyli za zgodą przełożonych, posłani tam przez nich. Miał też w swoich rękach 30 dokumentów stwierdzających, kto doniósł na nich wojskowym, że są terrorystami[176]. Jedynym dokumentem źródłowym, mającym posłużyć za dowód rzekomej współpracy Bergoglia z juntą, w którym kardynał jest wymieniony z nazwiska, wykorzystanym w książce Verbitsky’ego, jest wzmianka urzędnika MSZ o tym, że kardynał sugerował, aby nie dawać Jalicsowi zgody na przedłużenie ważności paszportu podczas pobytu zagranicznego[177].
Franciszek w 2022 roku podczas wizyty apostolskiej w Kazachstanie.
Stojący na czele ruchu obrońców praw człowieka w rządzonej przez wojskowych Argentynie, laureat Pokojowej Nagrody NoblaAdolfo Pérez Esquivel neguje związki kardynała Bergoglia z reżimem junty[171][178]. Również argentyński sędzia Germán Castelli, który zajmował się zbrodniami junty z przełomu lat 70. i 80., oznajmił, że oskarżenia pod adresem Bergoglia w związku ze sprawą dwóch zakonników są „całkowicie fałszywe”[179].
Kilka dni po wyborze papieża, 15 marca, rzecznik Watykanu Federico Lombardi ustosunkował się do stawianych Bergogliowi zarzutów o związki z juntą i przedstawił oficjalne stanowisko Watykanu. Lombardi oświadczył, że wszelkie zarzuty są bezpodstawne, a kampania przeciwko Bergogliowi jest znana i była prowadzona od wielu lat. Dodał, że istnieją „liczne relacje, które ukazują, ile Bergoglio uczynił, by ochronić wiele osób w czasach dyktatury wojskowej”, oraz doprowadził do przeproszenia przez argentyński Kościół za to, że ten nie poczynił wystarczających kroków w czasach tak zwanej brudnej wojny[180][181][182].
20 marca 2013 roku mieszkający w Niemczech Franz Jalics opublikował na stronach internetowych swojego zakonu oświadczenie, w którym zaprzecza informacjom, jakoby on i jego brat zakonny Orlando Yorio byli zadenuncjowani przez ówczesnego prowincjała, ojca Jorgego Bergoglia. Jalics oświadczył, że pierwotnie skłaniał się do takich podejrzeń, ale po licznych późniejszych wyjaśnieniach i rozmowach uznał, że nie miały one podstaw[183].
Oskarżenia o bałwochwalstwo
4 października 2019 roku, na ceremonii przed Synodem Amazońskim, w Ogrodach Watykańskich wystawiono dwie figurki przedstawiające ciężarną kobietę, wokół których tańczono i śpiewano. Choć na ceremonii rzeźby nazwano Matką Boską Amazońską (hiszp.Nuestra Senora de la Amazonia)[184], w mediach pojawiła się błędna informacja iż przedstawiały one Pachamamę, inkaską boginię ziemi. 21 października na serwisie YouTube opublikowano film przedstawiający dwóch mężczyzn wrzucających figurki do Tybru[185].
Oskarżenia o poparcie dla rosyjskiej agresji na Ukrainę
Po rosyjskiej agresji na Ukrainę Bergoglio na trzeci dzień udał się z wizytą do ambasady rosyjskiej w Rzymie[186]. Przez wiele tygodni nie potępiał rosyjskiej inwazji i nie zabrał jednoznacznego stanowiska na temat wojny[187]. W ogólnikowych wypowiedziach nie wskazywał wprost na agresora w tym konflikcie[188], w miejsce tego formułując opinie o „biednych rosyjskich żołnierzach”[189] i o tym, że „wszyscy jesteśmy winni”[190]. Po zamachu na kremlowską propagandystkę Darję Duginę określił ją jako „biedną” i „niewinną”[191].
W maju 2022 stwierdził, że jednym z powodów inwazji mogło być „szczekanie NATO pod drzwiami Rosji”[192] – później tłumaczył, że usłyszał te słowa od jednego z przywódców państw, przed rozpoczęciem wojny w Ukrainie. W tej samej wypowiedzi mówił o okrucieństwie wojsk rosyjskich i ukraińskim heroizmie[193]. W tym samym czasie odbył wideokonferencję z patriarchą Cyrylem[194] i wielokrotnie deklarował chęć osobistego spotkania się z nim[195][196], jednocześnie nie zdecydował się na podróż do Ukrainy, uzasadniając to problemami zdrowotnymi[197]. Według kardynała Konrada Krajewskiego, papież uważa, iż wizyta w Ukrainie w żaden sposób nie wpłynie na wojnę[198].
Twierdził, że wspieranie Ukrainy dostawami broni przeciw rosyjskiej agresji doprowadzi do eskalacji wojny[199][200].
29 sierpnia 2023 roku, przemawiając do młodzieży rosyjskiej z Petersburga, zachęcił ją do kultywowania dziedzictwa Imperium Rosyjskiego[201]. Później stwierdził, że nie miał na myśli imperializmu Rosji[202].
9 marca 2024 roku, w wywiadzie dla szwajcarskiego nadawcy RSI stwierdził, że władze Ukrainy powinny mieć „odwagę białej flagi” i być otwarte na negocjacje z Rosją. Słowa te zostały odebrane wśród niektórych komentatorów jako nawoływanie Ukrainy do poddania się[203]. Papieską wypowiedź skrytykowali m.in. ministrowie spraw zagranicznych Polski[204], Niemiec[205] i Ukrainy[206] oraz sekretarz generalny NATO[207].
Publikacje i dokumenty
Publikacje Jorge Mario Bergoglio
Dzieła dotyczące teologii katolickiej, duchowości oraz spraw społecznych[208][209][210]:
Lettera Apostolica in forma di “Motu Proprio” recante modifiche alla normativa penale e all’ordinamento giudiziario dello Stato della Città del Vaticano[274]
Lettera Apostolica in forma di "motu proprio" con la quale vengono modificati I cann.295-296 Relativi Alla Prelature Personali modyfikujące przepisy dotyczące prałatur osobowych[276]
Lettera Apostolica in forma di „Motu Proprio” recante modifiche alla Legge sull’ordinamento giudiziario, alla Legge recante disposizioni per la dignità professionale e il trattamento economico dei magistrati ordinari del Tribunale e dell’Ufficio del Promotore di giustiziae al Regolamento Generale del Fondo Pensioni, zmieniające: prawo o sądownictwie, przepisy dotyczące godności zawodowej, traktowanie ekonomiczne zwykłych sędziów Trybunału i urzędu promotora sprawiedliwości oraz Regulamin Ogólny Funduszu Emerytalnego[278]
(Cyrograf w języku angielskim i hiszpańskim)Quirógrafo del Santo Padre por el cual erige el „Comité Panamericano de Juezas y Jueces por los Derechos Sociales y la Doctrina Franciscana (Copaju) como Asociación privada de fieles con carácter internacional y crea bajo su dependencia el „Instituto de Investigaciones Jurídicas fray Bartolomé de las Casas powołujący Panamerykański Komitet Sędziów ds. Praw Społecznych i Doktryny Franciszkańskiej[329]
Beyond the Sun – film fabularny z 2017 roku, w którym po raz pierwszy w historii wystąpiła głowa Kościoła katolickiego. Film opowiada o grupie nastolatków. Na jego zakończenie papież Franciszek kieruje przesłanie do młodzieży. Imię papieża wymienione jest w obsadzie filmu[341].
↑Escuela de Mecánica de la Armada, ESMA – oficerska szkoła argentyńskiej marynarki wojennej, gdzie junta wojskowa torturowała i mordowała swoich przeciwników.
↑Mario Adinolfi: Il conclave: storia, regole e protagonisti dell’elezione più misteriosa del mondo. Matelica: HALLEY Editrice, 2005, s. 109–110. ISBN 978-88-7589-071-1. (wł.).
↑Papa Francisco, Datos personales. [w:] Oficjalna strona jezuickiej prowincji Argentyny-Urugwaju [on-line]. [dostęp 2013-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-03-18)]. (hiszp.).
Błąd w przypisach: Znacznik <ref> o nazwie „Decreto per il Sovrano Militare Ordine Ospedaliero di San Giovanni di Gerusalemme, di Rodi e di Malta (S.M.O.M.)”, zdefiniowany w <references>, nie był użyty wcześniej w treści.
↑ abPrezydent pełni równocześnie funkcję szefa rządu.
↑Republika Kosowa jest uznawana przez 97 ze 193 państw członkowskich ONZ, 22 z 27 państw członkowskich UE oraz 26 z 30 państw członkowskich NATO (stan na 4 września 2020).
↑Kolegialny organ pełniący funkcję głowy państwa i szefa rządu.
.jpg)
.png)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.svg){kind=small}
