Urodził się w Wenecji ok. 1383 roku, w zamożnej rodzinie[3]. W młodości został kanonikiem regularnym S. Giorgio in Alga[4], jednak dzięki bliskiemu pokrewieństwu z Grzegorzem XII (Gabriele był jego siostrzeńcem[2][4]) błyskawicznie awansował w hierarchii kościelnej[3]. Grzegorz XII mianował go biskupem Sieny, a 9 maja 1408 roku kardynałemprezbiterem[3]San Clemente[4].
Kardynałowie zebrani na konklawe, uzgodnili że nowy papież ma przeprowadzić sobór w Bazylei oraz zapewnić współpracę w kolegium kardynalskim[3]. 3 marca 1431 roku został wybrany na Stolicę Piotrową i przybrał imię Eugeniusza IV[2]. Już w dzień po intronizacji, uznał te uzgodnienia za wymuszone[3].
Pontyfikat
23 lipca 1431 roku otworzył sobór w Bazylei, zwołany jeszcze przez Marcina V, jednak decyzje tam podjęte stanowczo osłabiły jego pozycję[3]. Eugeniusz IV sobór rozwiązał i zapowiedział, że w ciągu półtora roku zwoła kolejny[2]. Kardynałowie, pod przewodnictwem Giuliano Cesariniego, byli niezadowoleni z takiego przebiegu wydarzeń i nie przerwali obrad, podpierając się uchwałami soboru w Konstancji[2]. Dwuletni spór został zakończony za pośrednictwem koronowanego na cesarza Zygmunta Luksemburskiego – ostatecznie, Eugeniusz IV uznał sobór w Bazylei za legalny[3].
Rebelia
W maju 1434 wybuchła antypapieska rebelia wywołana ograniczeniami uprawnień kardynałów i odebraniem majątków kościelnych rodzinie Colonnów, spokrewnionej z Marcinem V[3]. Ponadto okupację obszarów prowadził kondotierFrancesco Sforza[3]. Eugeniusz IV uciekł do Florencji, a stamtąd, dzięki pomocy rządzącej Toskanią rodziny Medyceuszy, przez dziewięć lat rządził Kościołem[3].
Sobór w Ferrarze
18 września 1437, Eugeniusz IV przeniósł obrady soboru do Ferrary, gdzie zjechać mieli dostojnicy bizantyńscy, w celu zaproponowania pojednania między Kościołami oraz z prośbą o pomoc w walce przeciw Turkom Osmańskim[3]. Obrady z powodów finansowych i niebezpieczeństwa zarazy przeniesiono 10 stycznia 1439 do Florencji[2]. 6 lipca 1439 zawarto unię kościelną z Kościołem prawosławnym, co bardzo podbudowało wizerunek papieża[2]. Bizantyńczycy uznali prymat papieża i poprawność formuły Filioque, o pochodzeniu Ducha Świętego od Ojca i od Syna[3]. W 1443, sobór został przeniesiony do Rzymu[2]. Dodatkowo Eugeniusz zawarł porozumienia z jakobitami (1444), monoteletami i nestorianami (1445)[2]. Kardynał Cesarini zorganizował przeciw Turkom krucjatę, której przewodził król Polski i Węgier Władysław III Warneńczyk. Wyprawa ta zakończyła się klęską w bitwie pod Warną 10 listopada 1444[3].
Tymczasem w Bazylei pozostali zbuntowani kardynałowie ogłosili 25 czerwca 1439 roku, Eugeniusza IV heretykiem, z powodu przeniesienia soboru[2]. Zdetronizowali papieża (który wówczas ich ekskomunikował) i wybrali antypapieża – Feliksa V, a wyższość soboru nad papieżem uznali za prawdę wiary[2]. Nowy antypapież nie miał jednak wielu zwolenników, a jedyny sojuszniczy obszar – Neapol – został odebrany przez Eugeniusza, poprzez obietnicę władzy, złożoną Alfonsowi V[3]. Dzięki tym działaniom, papieżowi udało się we wrześniu 1443 powrócić do Rzymu[3].
Eugeniuszowi IV nie udało się doprowadzić do zakończenia wojny stuletniej, a jego proniemiecka polityka spowodowała, że Karol VII ogłosił tzw. sankcję pragmatyczną – był to zbiór dekretów ograniczających władzę papieża[3]. Jednak dzięki staraniom Eneasza Piccolominiego, Eugeniuszowi udało się w 1445 zawrzeć porozumienie z elektorami niemieckimi i nowym królem Fryderykiem III[3].
Zmarł 23 lutego 1447 roku i został pochowany w Rzymie w kościele S. Salvatore in Lauro.
Przypisy
↑Piętnastowieczny historyk i kierownik Biblioteki Watykańskiej Bartolomeo Platina (1421–1481) podał, że Eugeniusz IV zmarł w 64. roku swego życia (zob. Bartolomeo Platina: The lives of the Popes. Londyn: 1888, s. 235.)
