Willy Brandt

Willy Brandt

Pełne imię i nazwisko	Karl Herbert Frahm
Data i miejsce urodzenia	18 grudnia 1913 Lubeka
Data i miejsce śmierci	8 października 1992 Unkel
Kanclerz federalny Niemiec
Okres	od 21 października 1969 do 6 maja 1974
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Niemiec
Poprzednik	Kurt Georg Kiesinger
Następca	Helmut Schmidt
Minister spraw zagranicznych Niemiec
Okres	od 1 grudnia 1966 do 20 października 1969
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Niemiec
Poprzednik	Gerhard Schröder
Następca	Walter Scheel
Wicekanclerz Niemiec
Okres	od 1 grudnia 1966 do 21 października 1969
Przynależność polityczna	Socjaldemokratyczna Partia Niemiec
Poprzednik	Hans-Christoph Seebohm
Następca	Walter Scheel
Odznaczenia

Günter Grass i Willy Brandt, 1972

Willy Brandt, właśc. Karl Herbert Frahm (ur. 18 grudnia 1913 w Lubece, zm. 8 października 1992 w Unkel) – niemiecki polityk, deputowany do Bundestagu i Parlamentu Europejskiego, przewodniczący berlińskiej Izby Deputowanych (1955–1957), burmistrz Berlina Zachodniego (1957–1966), federalny minister spraw zagranicznych i wicekanclerz (1966–1969), a następnie kanclerz RFN w latach 1969–1974^[1].

Działacz socjaldemokratyczny, członek SPD i jej przewodniczący w latach 1964–1987. Od 1977 do 1992 stał na czele Międzynarodówki Socjalistycznej^[2].

Laureat pokojowej Nagrody Nobla w 1971, Człowiek Roku 1970 według magazynu „Time”.

Młodość i czasy II wojny światowej

Pochodził z robotniczej rodziny. W 1932 roku ukończył gimnazjum Johanneum w Lubece. Wcześnie zainteresował się działalnością polityczną. W 1930 roku wstąpił do SPD, a od 1931 roku współpracował z rozłamową Socjalistyczną Partią Robotniczą (SAPD). W tym czasie udzielał się także jako dziennikarz. Po przejęciu władzy przez Adolfa Hitlera w Niemczech w 1933 roku wyemigrował do Norwegii, by założyć tam filię SAPD i prowadzić walkę przeciwko nazistom. Nawiązał kontakty z norweskim ruchem robotniczym. W 1936 roku pod nazwiskiem Gunnar Gaasland odwiedził Niemcy podając się za norweskiego studenta. Używał on już wtedy nazwiska Brandt i wystąpił o obywatelstwo Norwegii. Przyjechał nielegalnie do Warszawy na kongres Cukunftu w 1937 roku^[3]. W latach 1937–1939 był korespondentem prasowym w republikańskiej Hiszpanii jako dziennikarz dla kilku lewicowych gazet w czasie hiszpańskiej wojny domowej. W 1938 roku władze III Rzeszy pozbawiły Frahma obywatelstwa. Po zajęciu Norwegii przez Niemców Brandt uciekł w 1940 do Szwecji, gdzie kontynuował działalność polityczną. Ambasada rządu norweskiego na emigracji w Szwecji przyznała mu norweskie obywatelstwo w 1940 roku. Na wygnaniu czynił wysiłki mające na celu zbliżenie pomiędzy emigracyjnymi partiami SPD i SAP. W czasie emigracji w Szwecji Willy Brandt wypowiadał się w sprawie stosunku Niemiec do Polski i kształtu jej granic. Uznawał prawo Polaków do odbudowy własnego państwa, do bezpieczeństwa narodowego i niektórych zmian terytorialnych.

Kariera w RFN

Po II wojnie światowej Willy Brandt wrócił do Niemiec jako korespondent prasy skandynawskiej, głównie norweskiej. Relacjonował m.in. przebieg procesu zbrodniarzy nazistowskich w Norymberdze. Pełnił także funkcję attaché prasowego norweskiej misji wojskowej przy Sojuszniczej Radzie Kontroli Niemiec. Po powrocie na stałe do Niemiec związał swe życie z Berlinem. Rozpoczął pracę w SPD, jako pełnomocnik zarządu partii i jej przedstawiciel we władzach alianckich. Był to początek jego wielkiej kariery politycznej. Był wieloletnim deputowanym w Bundestagu z Berlina Zachodniego. W latach 1957–1966 sprawował funkcję burmistrza Berlina, wykazał się zdolnościami politycznymi zwłaszcza w czasie tzw. II kryzysu berlińskiego w 1958 roku. Brandt zdecydowanie odrzucił ultimatum Chruszczowa, domagającego się zniesienia praw okupacyjnych w Berlinie Zachodnim i przekształcenia go w wolne miasto. Wyrazem poparcia dla nieustępliwej polityki Brandta w Berlinie była wizyta prezydenta USA, Johna F. Kennedy’ego w Berlinie 26 czerwca 1963 roku. W jej trakcie z ust amerykańskiego prezydenta padły słynne słowa: „Ich bin ein Berliner” („Jestem berlińczykiem”).

Kariera w SPD

W 1964 roku Brandt zastąpił Ericha Ollenhauera na stanowisku przewodniczącego SPD, pełnił tę funkcję do roku 1987. W wyborach parlamentarnych z 1961 i 1965 roku był kandydatem SPD na kanclerza. W okresie rządów wielkiej koalicji CDU/CSU i SPD w latach 1966–1969 Brandt pełnił urząd wicekanclerza i ministra spraw zagranicznych. Po wygraniu wyborów do Bundestagu przez koalicję SPD i FDP we wrześniu 1969 roku Willy Brandt został wybrany na kanclerza (21 października 1969).

Kanclerz RFN

Za swoich rządów podpisał układ o normalizacji wzajemnych stosunków z ZSRR, a 7 grudnia 1970 – układ z Polską. Podczas wizyty w grudniu 1970 w Warszawie uklęknął pod Pomnikiem Bohaterów Getta^[4]. Zmienił również politykę wobec Wschodnich Niemiec, w grudniu 1972 roku podpisał z NRD układ (tzw. Grundlagenvertrag). W 1973 roku RFN oraz NRD zostały przyjęte do ONZ.

Brandt odnosił sukcesy na polu międzynarodowym, nie powiodło się mu jednak w polityce wewnętrznej. Nie zdołał uporządkować problemów gospodarczych i finansowych Niemiec. Dodatkowo wykrycie szpiega NRD wśród pracowników urzędu kanclerskiego na tyle osłabiło pozycję kanclerza, że ten podał się do dymisji 7 maja 1974 roku (szpiegiem tym był Günter Guillaume – sekretarz Brandta). W następnych latach Willy Brandt pełnił nadal funkcję przewodniczącego SPD. Po ustąpieniu w 1987 roku został honorowym przewodniczącym tej partii.

W latach 1979–1983 był posłem do Parlamentu Europejskiego.

Życie prywatne

Podczas pobytu w Norwegii zawarł w 1941 roku związek małżeński z Anną Thorkildsen (1904-1980)^[5]. Para miała jedną córkę Ninję (ur. 1940)^[6]. Po rozwodzie w 1948 roku, jego drugą żoną została Ruth Hansen(inne języki) (1920-2006). Mieli trzech synów, w tym późniejszego aktora Matthiasa (ur. 1961). Para rozwiodła się w 1980 roku^[7]. Trzy lata później zawarł trzeci związek małżeński z dziennikarką Brigitte Seebacher(inne języki) (ur. 1946)^[8][9].

Inne

Pomnik Willy’ego Brandta w Warszawie

• Imię Willy’ego Brandta nosi skwer w Warszawie u zbiegu ulic Karmelickiej i Lewartowskiego, na którym w 2000 odsłonięto jego pomnik oraz nowe berlińskie lotnisko Berlin Brandenburg.

• Wątek szpiega w otoczeniu Brandta stał się tematem jednej z najgłośniejszych angielskich sztuk teatralnych – Democracy Michaela Frayna(inne języki). Po raz pierwszy wystawiono ją 9 września 2003 roku w Royal National Theatre w Londynie; w roli Brandta wystąpił Roger Allam. 18 listopada tegoż roku ten sam reżyser, Michael Blakemore(inne języki) wystawił ją także na Broadwayu, z Jamesem Naughtonem w roli Brandta.

Przypisy

1. Stiftung Deutsches HistorischesS.D.H. Museum Stiftung Deutsches HistorischesS.D.H., Stiftung Haus der Geschichte der BundesrepublikS.H.G.B. Deutschland Stiftung Haus der Geschichte der BundesrepublikS.H.G.B., Gerade auf LeMO gesehen: LeMO Biografie: Willy Brandt [online], www.hdg.de [dostęp 2023-04-10]  (niem.).
2. Willy Brandt und die Sozialistische Internationale 1976–1992 [online], Willy Brandt Biografie [dostęp 2023-04-10]  (niem.).
3. RudiR. Assuntino RudiR. i inni, Strażnik: Marek Edelman opowiada, Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, 1999, s. 25, ISBN 978-83-7006-919-3 [dostęp 2023-07-05] .
4. Wiadomości portalu point.info.
5. Angaben zur Person: Carlota Thorkildsen (1904-1980) [online], Willy Brandt Biografie [dostęp 2023-04-10]  (niem.).
6. ZEIT ONLINE | Lesen Sie zeit.de mit Werbung oder im PUR-Abo. Sie haben die Wahl. [online], www.zeit.de [dostęp 2023-04-10] .
7. Torsten Körner: Die Familie Willy Brandt. S. Fischer, Frankfurt am Main 2013, ISBN 978-3-10-040407-7.
8. General-AnzeigerG.A. Bonn General-AnzeigerG.A., Willy-Brandt-Forum: Eine Anzeige im GA führte Brandt nach Unkel [online], General-Anzeiger Bonn, 21 marca 2016 [dostęp 2023-04-10]  (niem.).
9. Personal Information: Brigitte Seebacher (*1946) [online], Willy Brandt Biografie [dostęp 2023-04-10]  (ang.).

Linki zewnętrzne

• Fundacja im. Willy’ego Brandta w Berlinie
• Witryna internetowa SPD
• Democracy Michaela Frayna
• Europa kontynent pojednania? 40 lat po wizycie Willy’ego Brandta w Warszawie. [w:] Fundacja im. Friedricha Eberta [on-line]. feswar.org.pl, 2012. [dostęp 2013-07-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000108909225, 0000000368550984
• VIAF: 41837116
• LCCN: n80138336
• GND: 11851444X
• NDL: 00434194
• LIBRIS: 75kmmclr5cn8c8k
• BnF: 118937873
• SUDOC: 026749971
• SBN: RCAV065767
• NLA: 35021364
• NKC: jn19990001030
• BNE: XX947654
• NTA: 069070288
• BIBSYS: 90066566
• CiNii: DA00840318
• Open Library: OL6129021A
• PLWABN: 9810566079205606
• NUKAT: n96225068
• J9U: 987007259187405171
• PTBNP: 26881
• CANTIC: a10053943
• LNB: 000012137
• NSK: 000073925
• CONOR: 7061603
• BNC: 000069884
• ΕΒΕ: 106873
• BLBNB: 000619428
• KRNLK: KAC199603292
• LIH: LNB:V*143494;=BL

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3880344
• Britannica: biography/Willy-Brandt
• Treccani: willy-brandt
• Universalis: willy-brandt
• NE.se: willy-brandt
• Nacionālā enciklopēdija: 4876
• SNL: Willy_Brandt
• Catalana: 0012049
• DSDE: Willy_Brandt
• Hrvatska enciklopedija: 9262