José Ramos-Horta

José Ramos-Horta

Pełne imię i nazwisko	José Manuel Ramos-Horta
Data i miejsce urodzenia	26 grudnia 1949 Dili
Prezydent Timoru Wschodniego
Okres	od 20 maja 2022
Przynależność polityczna	Krajowy Kongres Odbudowy Timoru
Poprzednik	Francisco Guterres
Prezydent Timoru Wschodniego
Okres	od 20 maja 2007 do 20 maja 2012
Przynależność polityczna	niezależny
Poprzednik	Xanana Gusmão
Następca	Taur Matan Ruak
Premier Timoru Wschodniego
Okres	od 26 czerwca 2006 do 19 maja 2007
Poprzednik	Marí Alkatiri
Następca	Estanislau da Silva
Odznaczenia

José Manuel Ramos-Horta (ur. 26 grudnia 1949 w Dili) – timorski prawnik i polityk, minister spraw zagranicznych (2002–2006) i premier Timoru Wschodniego (2006–2007). Prezydent Timoru Wschodniego w latach 2007–2012 i ponownie od 2022.

W 1996 wraz z Carlosem Filipe Ximenesem Belo otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla za pracę na rzecz sprawiedliwego i pokojowego rozwiązania konfliktu w Timorze Wschodnim^[1].

Życiorys

Pochodzi z grupy etnicznej Mestiço. Jego ojciec był Portugalczykiem, a matka Timorczynką pochodzenia portugalskiego^[2].

Ramos-Horta studiował prawo międzynarodowe w Haskiej Akademii Prawa Międzynarodowego oraz na Uniwersytecie Antiochii w Yellow Springs w stanie Ohio, gdzie w 1984 uzyskał tytuł Master of Arts w dziedzinie studiów nad pokojem, ze specjalizacją w zakresie prawa międzynarodowego i stosunków międzynarodowych.  Odbył szkolenie w zakresie praw człowieka w Międzynarodowym Instytucie Praw Człowieka w Strasburgu. W 1983 roku ukończył studia podyplomowe z zakresu amerykańskiej polityki zagranicznej na Uniwersytecie Columbia^[3].

W okresie okupacji tego terytorium przez Indonezję był działaczem na rzecz niepodległości i rzecznikiem ruchu oporu w latach 1975–1999. Przez lata jeździł po świecie, aby wypraszać u międzynarodowych instancji wsparcie w walce o wolność dla swojej ojczyzny, Timoru Wschodniego. Po dekolonizacji Timoru Wschodniego (dawnej kolonii portugalskiej) w 1975, terytorium to zajęła Indonezja. José Ramos Horta, przywódca Rewolucyjnego Frontu na rzecz Niepodległości Timoru Wschodniego, latami starał się przekonać szefów najbardziej wpływowych państw i organizacji, że jego rodakom należy udzielić pomocy. Interweniował między innymi w ONZ-owskiej Komisji Praw Człowieka i Radzie Bezpieczeństwa. Bardzo długo jego starania spotykały się jedynie z deklaracjami bez pokrycia. Po wielu latach starań José Ramosa Horty, w 1999 udało się doprowadzić do referendum, w którym mieszkańcy Timoru Wschodniego zdecydowanie odrzucili indonezyjski projekt autonomii i opowiedzieli się za niepodległością.

Minister spraw zagranicznych Timoru Wschodniego do 25 czerwca 2006. Premier od 26 czerwca 2006 do 19 maja 2007. Następnie zwyciężył w wyborach prezydenckich. 11 lutego 2008 José Ramos Horta został ranny podczas ataku rebeliantów na jego dom. Po otrzymaniu wstępnej pomocy medycznej, został przetransportowany do Australii w stanie krytycznym, lecz niezagrażającym życiu^[4][5]. Jego obowiązki w kraju przejął 13 lutego 2008 przewodniczący parlamentu, Fernando de Araujo^[6]. 17 kwietnia 2008 prezydent powrócił do sprawowania funkcji.

W wyborach prezydenckich z 17 marca 2012 ubiegał się o reelekcję. Nie przeszedł jednakże do drugiej tury wyborów. Zdobył 17,48% głosów poparcia, przegrywając z Francisco Guterresem (28,76%) oraz Taurem Matanem Ruakiem (25,71%)^[7][8], który ostatecznie został wybrany na urząd prezydenta^[9]. Po odejściu z urzędu prezydenta Ramos-Horta został mianowany w styczniu 2013 specjalnym przedstawicielem ONZ i szefem Zintegrowanego Biura Narodów Zjednoczonych ds. Budowania Pokoju w Gwinei Bissau (UNIOGBIS)^[10].

Zwyciężył w wyborach prezydenckich w 2022 roku^[11]. 20 maja 2022 został zaprzysiężony na drugą kadencję^[12].

Odznaczenia

• Wielki Łańcuch Orderu Timoru Wschodniego (ex officio, 2012)^[13]
• Krzyż Wielki Orderu Wolności (Portugalia, 1998)^[14]
• Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia, 2008)^[14]
• Order José Martí (Kuba, 2010)^[15]
• Order Amílcara Cabrala I klasy (Republika Zielonego Przylądka, 2011)^[16]
• Narodowy Order Wzgórz Boé (Gwinea Bissau, 2014)^[17]
• Honorowy Towarzysz Orderu Australii (Australia, 2014)^[18]
• Wielki Łańcuch Orderu Camõesa (Portugalia, 2022)^[14]

Przypisy

1. The Nobel Peace Prize 1996 [online], NobelPrize.org [dostęp 2024-06-28]  (ang.).
2. Jose Ramos-Horta | Biography, Nobel Prize, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 3 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-28]  (ang.).
3. José Ramos-Horta | Speakers | MIT World [online], web.archive.org, 16 lipca 2011 [dostęp 2024-06-28] [zarchiwizowane z adresu 2011-07-16] .
4. Shot East Timor leader 'critical', BBC News, 11 lutego 2008.
5. Laureat pokojowego Nobla ciężko ranny podczas puczu na Timorze, gazeta.pl, 12 lutego 2008.
6. New poll if Ramos Horta recovery slow, The Australian Financial Review, 14 lutego 2008.
7. East Timor president Ramos-Horta concedes election defeat. Reuters, 19 marca 2012. [dostęp 2012-04-19]. (ang.).
8. Democratic Republic of Timor-Leste Election for President. March 17, 2012 [online], IFES Election Guide [dostęp 2022-10-19]  (ang.).
9. Former East Timor independence fighter wins presidency – election official. Reuters, 17 kwietnia 2012. [dostęp 2012-04-19]. (ang.).
10. Jose Ramos-Horta | Biography, Nobel Prize, & Facts | Britannica [online], www.britannica.com, 3 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-28]  (ang.).
11. East Timor President Jose Ramos-Horta admits poll defeat. s. bbc.com. [dostęp 2022-05-20]. (ang.).
12. Nobel laureate sworn in as East Timor leader on independence anniversary. s. france24.com. [dostęp 2022-05-20]. (ang.).
13. DECREE-LAW Nº 20/2009 of 6th May ORDER OF TIMOR-LESTE [online], mj.gov.tl, 6 maja 2009, s. 3  (ang.).
14. ENTIDADES ESTRANGEIRAS AGRACIADAS COM ORDENS PORTUGUESAS - Página Oficial das Ordens Honoríficas Portuguesas [online], www.ordens.presidencia.pt [dostęp 2024-12-16] .
15. Raúl recibe al presidente de Timor-Leste, José Manuel Ramos-Horta | Fidel soldado de las ideas [online], www.fidelcastro.cu [dostęp 2024-12-16] .
16. Pedro Pires bestows Cape Verde's highest decoration upon Ramos-Horta - Primeiro diário caboverdiano em linha - A SEMANA [online], web.archive.org, 13 sierpnia 2016 [dostęp 2024-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-13] .
17. Mais alta condecoração para Ramos-Horta | José Ramos-Horta [online], archive.ph, 20 czerwca 2014 [dostęp 2024-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-06-20] .
18. Australia honours former East Timor President Ramos-Horta [online], SBS News [dostęp 2024-12-16]  (ang.).

Bibliografia

• www.presidencia.tl – Dr José Ramos-Horta • Official Biography (ang.) [dostęp 2012-10-14]

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000078342255
• VIAF: 79012142
• LCCN: n86077658
• GND: 119432749
• LIBRIS: fcrtq4hz2twknkz
• BnF: 124808093
• SUDOC: 034009043
• NLA: 35086916
• NTA: 071405186
• BIBSYS: 90578057
• NUKAT: n2019101260
• J9U: 987007456584605171
• PTBNP: 114735
• BLBNB: 000568337

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3965967
• Britannica: biography/Jose-Ramos-Horta
• NE.se: jose-ramos-horta
• SNL: José_Ramos-Horta
• VLE: jose-manuel-ramos-horta
• Catalana: 0242477
• DSDE: José_Ramos-Horta
• Hrvatska enciklopedija: 51759

Identyfikatory zewnętrzne:

• Olympedia: 1202226