Antoni Nowosielski

Antoni Karol Nowosielski

Ślepowron
Rodzina	Nowosielscy herbu Ślepowron
Data i miejsce urodzenia	1675 Polska
Data i miejsce śmierci	11 października 1726 Polska
Ojciec	Wawrzyniec Nowosielski
Żona	Helena Wrobek-Lettaw
Dzieci	Leon Nowosielski

Antoni Karol Nowosielski ur. 1675 roku zm. 11 października 1726 roku – stolnik orszański, 1698 roku łowczy nadworny 1707-1708 roku, strażnik polny 1708 roku Wielkiego Księstwa Litewskiego, Kasztelan nowogrodzki, senator, 1709-1725 roku, oboźny Wielkiego Księstwa Litewskiego, uczestnik Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku^{[1][2][3][4][5][6]}.

Żonaty z Heleną Wrobek-Lettaw, syn Leon Nowosielski, kolejny spadkobierca majątku rodzinnego i dzierżawca m. Lubcza. Posiadali dwór nieopodal zamku w Lubczy nad Niemnem, a także miasta Grodno, Wsielub, Oświeja wraz z okolicznymi dobrami ziemskimi^[7].

Posiadane dobra ziemskie

Miasta Grodno, Wsielub, Oświeja i okoliczne dobra w guberni mińska, okolicy Nowogródka były własnością rodzinną Antoniego, syna Wawrzyńca Nowosielskiego. Spisy i herbarze zawierają informacje o dobrach ziemskich i majątkach^[8]. Miasto i okolice Wsielub o powierzchni 7582 dziesięcin należące do rodziny Nowosielskich składały się z 52 wiosek, 595 domów, 1 miasto, 19 uroczysk, 10 folwarków. Tereny te w początkach XVIII wieku zamieszkiwało ok. 3800 katolików i żydów. Od początku XVIII wieku majątek (8283,3 ha) należał do Nowosielskich, a następnie do Radziwiłłów. W II połowie XVIII wieku Wsielub przeszedł we władanie rodziny O'Rourke.

Nabyte od rodziny Sapiehów miasto Oświeja z okolicznymi rozległymi dobrami o powierzchni 24814 dziesięcin (27109,29 ha) położone nad jeziorem oświejskim zawierały ok. 750 chrześcijan i 1470 żydów, czyli ok. 2200 mieszkańców. Na wielki majątek składały się 3 folwarki, 49 wsi, 623 domy^[9]. Od początku XVIII wieku do Nowosielskich należał jeden z rynków wraz z zabudowanymi dookoła 9 nieruchomościami w mieście Grodnie. Był on nabyty od rodziny Potockich^[10]. Rynek z nieruchomościami pozostawał w dobrach rodzinnych do II połowy XVIII wieku. Łącznie majątki rodzinne Antoniego Nowosielskiego w Wielkim Księstwie Litewskim wynosiły: 3 miasteczka, ok. 100 wiosek, 13 folwarków, 1218 domów, ok. 8000 ludzi pracujących w licznych manufakturach i faktoriach na dobrach o powierzchni ok. 36 tysięcy ha.

Działalność filantropijna

Kościół św. Ludwika i klasztor o. Paulinów we Włodawie.

Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego na obrazie Zygmunta Vogla z ok. 1800 roku.

Antoni Nowosielski ufundował zespół kościelno - klasztorny o. Paulinów we Włodawie wraz z Anielą z Zachorowskich Pociejową oraz Ludwik Konstanty Pociej w 1721 roku. Dokument został wpisany do ksiąg grodzkich brzeskich 17 lutego 1722 roku.

Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego i klasztor Misjonarzy w Wilnie, z powodu braku funduszy budowa trwała 35 lat. Budowa i dokończenie kościoła było możliwe dzięki funduszom przekazanym przede wszystkim przez kasztelana nowogródzkiego Antoniego Nowosielskiego w 1722 roku^[11].

Przypisy

1. Władysław Konopczyński, Polski słownik biograficzny, Polska Akademia Umiejętności, Polska Akademia Nauk, Skład główny w księg. Gebethnera i Wolffa, 1972, t. 17, s. 380.
2. Józef Szujski, Dzieje Polski podług ostatnich badań: Królowie wolno obrani, t. 2, 1668 do 1795, Lwów 1886, s. 250.
3. Adam Boniecki, Herbarz polski - 14.214.16 - t. 14, s. 173.
4. J. Wolff, Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego 1386-1795, Kraków 1885, s. 121.
5. Antoni Podsiad, Wojciech Kozłowski, Matka Boska Kozielska, Instytut Wydawniczy Pax, 1990, s. 90.
6. Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 99.
7. Adam Boniecki, Szymon Konarski, Herbarz polski, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, t. 14, 1911, s. 173.
8. Bronisław Chlebowski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1895, t. 14, s. 65.
9. Bronisław Chlebowski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich , Warszawa 1886, t. 7, s. 743-744.
10. Jerzy Gordziejew, Socjotopografia Grodna w XVIII wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, 2002, s. 132.
11. Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., Rozpoczęło się porządkowanie zespołu budynków klasztoru Misjonarzy w Wilnie [online], wilno.tvp.pl [dostęp 2023-11-01]  (pol.).

Bibliografia

Wydanie parlamentarne

• Andrzej Rachuba, Wielkie Księstwo Litewskie w systemie parlamentarnym Rzeczypospolitej w latach 1569-1763, Wydawnictwo Sejmowe, 2002.

Herbarze

• Seweryn hr. Uruski, Adam Amilkar Kosiński, Aleksander Włodarski, Rodzina, herbarz szlachty polskiej, Tom 12, Wydawnictwo Heroldium, Gebethner i Wolff, Warszawa 1915.
• Xawery Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, wyd. J.N. Bobrowicz, Lipsk 1839-1845.
• Janusz Starykoń-Kasprzycki, Michał Dmowski, Polska encyklopedia szlachecka, Wydawn. Instytutu Kultury Historycznej, t. 2, 1937.

Polska

• Jan Ciechanowicz, Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego: E-K, Rzeszów, 2001-2005.
• Józef Szujski, Dzieje Polski podług ostatnich badań: Królowie wolno obrani 1668 do 1795, t. 2, Lwów 1886.
• Teodor Szeliga Żychliński, Senatorowie i Dygnitarze Polscy, Złota Księga Szlachty Polskiej t. XV-XVII, Poznań 1886.
• Józef Szujski, Dzieje Polski, Królowie wolno obrani, w drukarni Czasu, 1894.
• Antoni Gąsiorowski, Ryszard Skowron, Urzędy dworu monarszego dawnej Rzeczypospolitej i państw ościennych: materiały sesji zorganizowanej przez Zamek Królewski na Wawelu, listopad 1993, TAiWPN Universitas, 1996.
• Gebethner i Wolff, Polski słownik biograficzny , Władysław Konopczyński, Polska Akademia Umiejętności, Polska Akademia Nauk, Skład główny w księg, t. 17, 1972.
• N. Rouba, Przewodnik po Litwie i Białej Rusi, Nakład Edmunda Nowickiego, Wilno, Wydawnictwo Kuriera Litewskiego Nakład Edmunda Nowickiego.
• Przegląd historyczny, Towarzystwo Miłośników Historii w Warszawie, Polskie Towarzystwo Historyczne, Polska Oficyna Wydawnicza BGW. Państwowe Wydawn. Naukowe, t. 83, 1992.
• Prace Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, Wydania t. 5-7.
• Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Filip Sulimierski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 7, Warszawa 1886.
• Józef Gierowski, Traktat przyjaźni Polska Francja 1714, PWN, 1965.