Antoni Edward Odyniec

Antoni Edward Odyniec
Data i miejsce urodzenia	25 stycznia 1804 ; Giejstuny
Data i miejsce śmierci	15 stycznia 1885 ; Warszawa
Dziedzina sztuki	poezja, dramat, pamiętnik
Epoka	Oświecenie; Romantyzm
	Ważne dzieła
	Felicyta; Listy z podróży;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Teksty w Wikiźródłach
	Cytaty w Wikicytatach

Antoni Edward Odyniec (ur. 25 stycznia 1804 w Giejstunach, zm. 15 stycznia 1885 w Warszawie) – polski poeta romantyczny i neoklasycystyczny^[1], pamiętnikarz oraz płodny tłumacz, filareta.

Życiorys

Odyniec uczył się w szkole bazyliańskiej przy klasztorze w Borunach^[2]. W 1820 rozpoczął studia prawnicze na Cesarskim Uniwersytecie Wileńskim. Należał do Filaretów, a w 1824 napisał Pieśń Filaretów. Na przełomie lat 1823–1824 był więziony za działalność konspiracyjną. W 1825 wydał swój pierwszy zbiór drobnych utworów.

W latach 1826–1829 przebywał w Warszawie. Należał tam do redakcji „Gazety Warszawskiej”, bywał w salonie Wincentego Krasińskiego, wydał dwa tomy noworocznika literackiego Melitele (1829-1830). W 1829 wyjechał za granicę i wspólnie z Adamem Mickiewiczem zwiedził Niemcy, Szwajcarię i Włochy, co po latach opisał w Listach z podróży. W 1831 osiadł w Dreźnie, gdzie tłumaczył dzieła Waltera Scotta, Byrona (Korsarz) i Thomasa Moore’a, współredagował „Bibliotekę klasyków polskich” oraz pisywał do „Przyjaciela Ludu” wydawanego w Lesznie.

W roku 1837 wrócił do Wilna i rozpoczął redagować Encyklopedię Powszechną (1836-1840) Glücksberga, a następnie przez 20 lat współpracował z „Kurierem Wileńskim”. Jednocześnie tłumaczył, pisał wiersze, dramaty i publicystykę. Na okres działalności redaktorskiej w Wilnie przypadają dramaty Felicyta i Barbara Radziwiłłówna.

Odyniec był niepopularny w kręgach patriotycznych i demokratycznych z uwagi na swoje klerykalno-konserwatywne poglądy. Polscy studenci w Dorpacie^[a], spalili demonstracyjnie dramat Felicyta^[3]. Był współredaktorem hołdowniczego Albumu wileńskiego (1858) i autorem jednego z wierszy ku czci cara Aleksandra II Przyjdź Królestwo Boże! Ostro potępili go za to Julian Klaczko i Kornel Ujejski^[3]. Warto jednak podkreślić, że szybko uznał swoje postępowanie za niesłuszne i żałował napisanego utworu. Ponadto odmówił podpisania wiernopoddańczego, potępiającego powstanie listopadowe adresu do gen. M. Murawiewa, swoją decyzję motywował tak: „Może postąpiłem wówczas mylnie, ale w najlepszej myśli; dziś jednak podpisać wyrzeczenie się przyszłości naszego narodu – nie, do tego ja ręki nie przyłożę”.

Od 1866 roku znów mieszkał w Warszawie, gdzie współpracował z „Kroniką Rodzinną”, drukując w niej w latach 1867–1878 Listy z podróży oraz Wspomnienia z przeszłości, opowiadane Deotymie. Te utwory przywróciły Odyńcowi popularność^[3]. Tłumaczył także utwory Puszkina, Wasilija Żukowskiego, a zwłaszcza Waltera Scotta i Fryderyka Schillera^[3]. Bywał w salonach literackich, m.in. Jadwigi Łuszczewskiej.

Został pochowany na warszawskich Powązkach (kwatera 29-2-10/11)^[4].

Na początku 2012 roku ukazała się pierwsza monografia poety Antoni Edward Odyniec – romantyk w zwierciadle biedermeieru autorstwa Marii Makaruk^[5].

Twórczość

Antoni Edward Odyniec – dziś zapomniany jako twórca, choć nadal ceniony za działalność przekładową i pamiętnikarską – był niegdyś poczytnym pisarzem i postacią dobrze znaną w kręgach XIX-wiecznej cyganerii artystycznej; nazywano go potocznie „autorem Felicyty” na znak uznania dla jego opus magnum^[6], chrześcijańskiego dramatu scenicznego o losach męczennicy, św. Felicyty.

Wybrane dzieła

Pieśń Filaretów (1824)
Branka Litwina (1828) – ballada
Felicyta – dramat
Barbara Radziwiłłówna – dramat
Listy z podróży (1875-1878) – wspomnienia

Uwagi

↑ Według innych źródeł w Petersburgu lub w Moskwie.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Julian Tuwim i Juliusz W. Gomulicki: Księga wierszy polskich XIX wieku. Tom I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956, s. 220.
↑ GrzegorzG. Rąkowski GrzegorzG., Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Warszawa: Burchard Edition, 1997, s. 26, ISBN 83-904446-9-0, OCLC 835719268 .
↑ ^a ^b ^c ^d Maria Dernałowicz: Odyniec Antoni Edward. Serwis eduteka.pl, 2012-03-10. [dostęp 2014-03-12].
↑ Cmentarz Stare Powązki: ODYŃCOWIE I CHOMĘTOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .
↑ Maria Makaruk: Antoni Edward Odyniec: romantyk w zwierciadle biedermeieru. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. ISBN 978-83-62100-26-2.
↑ Julian Tuwim i Juliusz W. Gomulicki: Księga wierszy polskich XIX wieku. Tom I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956, s. 219.

Bibliografia

Alina Witkowska, Ryszard Przybylski: Romantyzm. Wyd. VIII – 3 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 211, 671, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13848-6.
Tadeusz Budrewicz, Poeta i panny. Antoni Edward Odyniec w Rabce [w:] Rabka w literaturze, literaci w Rabce, red. Z. Budrewicz, J. Ceklarz, Rabka-Zdrój: Stowarzyszenie Kulturowy Gościniec, 2018, s. 27-46.

Linki zewnętrzne

Artykuł „Antoni Edward Odyniec – poeta i pamiętnikarz” w dziale „Myśl jest bronią” na stronie naszdziennik.pl
Dzieła Antoniego Edwarda Odyńca – wersja cyfrowa na Polona.pl
Antoni Edward Odyniec, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-04-15].

[peter-3] Według innych źródeł w Petersburgu lub w Moskwie.

[księga_wierszy_220-1] Julian Tuwim i Juliusz W. Gomulicki: Księga wierszy polskich XIX wieku. Tom I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956, s. 220.

[2] GrzegorzG. Rąkowski GrzegorzG., Ilustrowany przewodnik po zabytkach kultury na Białorusi, Warszawa: Burchard Edition, 1997, s. 26, ISBN 83-904446-9-0, OCLC 835719268 .

[edu-4] Maria Dernałowicz: Odyniec Antoni Edward. Serwis eduteka.pl, 2012-03-10. [dostęp 2014-03-12].

[5] Cmentarz Stare Powązki: ODYŃCOWIE I CHOMĘTOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .

[makar-6] Maria Makaruk: Antoni Edward Odyniec: romantyk w zwierciadle biedermeieru. Warszawa: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, 2012. ISBN 978-83-62100-26-2.

[księga_wierszy_219-7] Julian Tuwim i Juliusz W. Gomulicki: Księga wierszy polskich XIX wieku. Tom I. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956, s. 219.

[1]

[2]

[a]

[3]

[4]

[5]

[6]