Antoni Halka-Ledóchowski

Antoni Ledóchowski

Antoni Ledóchowski wśród wykładowców Szkoły Morskiej w Tczewie (stoi drugi od lewej strony)
kapitan marynarki
Data i miejsce urodzenia	13 czerwca 1895 Drahotusch na Morawach
Data i miejsce śmierci	22 sierpnia 1972 Szczecin
Siły zbrojne	Marynarka Wojenna (II RP)
Odznaczenia

Grób kpt. Antoniego Ledóchowskiego w kwaterze zasłużonych cmentarza Centralnego w Szczecinie

Antoni Maria Józef Maksymilian Ledóchowski, właśc. Halka-Ledóchowski, ps. Antoś, Ledóch, Dziadek, h. Szaława (ur. 13 czerwca 1895 w ówczesnym Drahotusch, obecnie Drahotuše wchłoniętych przez Hranice na Morawach, zm. 22 sierpnia 1972 w Szczecinie) – hrabia^[1], oficer austriackiej i polskiej marynarki wojennej (kapitan marynarki) i handlowej (kapitan żeglugi wielkiej); nestor polskiego szkolnictwa morskiego, wykładowca w szkołach morskich w Tczewie, Gdyni i Szczecinie.

Biografia

Syn gen. Mieczysława Wincentego (zm. 1935) i Franciszki z domu Ledóchowskiej (córki hr. Antoniego Augusta)^[1]. W 1913 ukończył Gimnazjum OO. Jezuitów w Chyrowie i wstąpił do Szkoły Kadetów Marynarki Wojennej Austrii w Puli na Istri. Po zakończeniu I wojny światowej zgłosił się do służby w Polskiej Marynarce Wojennej.

Jeden z pierwszych wykładowców Szkoły Morskiej w Tczewie. Wykładał matematykę, dewiację magnetyczną kompasów, astronomię i locję. Od 1930 do 1939 pracował w Państwowej Szkole Morskiej w Gdyni.

Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany i osadzonu w Stuthofie. Po zwolnieniu z obozu, okres wojenny początkowo spędził z rodziną w Lipnicy Murowanej, gdzie w tajnym nauczaniu uczył matematyki i fizyki. W 1944 osiadł w Krakowie, gdzie pracował jako urzędnik.

Po przeniesieniu się wraz z m.in. kpt. Maciejewiczem do Szczecina organizował tu wydział nawigacyjny otwartej 1 stycznia 1947 Państwowej Szkoły Morskiej. W 1953 ze względu na pochodzenie zmuszony został do przeniesienia się do pracy w szczecińskim urzędzie morskim. Od 1958 pracował w PŻM. W 1963 powrócił do pracy w szkolnictwie morskim jako wykładowca astronawigacji w Państwowej Szkole Rybołówstwa Morskiego w Szczecinie, gdzie pracował do przejścia na emeryturę w 1965.

Ledóchowski był autorem m.in. pierwszych w niepodległej Polsce podręczników do nawigacji: „Astronomia żeglarska” (1928), „Tablice nawigacyjne” (1933), „Kurs nawigacji” (1942), „Astronawigacja”, „Dewiacja kompasu”.

Zmarł 22 sierpnia 1972 i został pochowany w kwaterze zasłużonych cmentarza Centralnego w Szczecinie (kwatera 44-1-45)^[2].

Był dwukrotnie żonaty: od 29 czerwca 1919 z Matyldą Warnesius (1894–2000), miał syna Mieczysława (1920–2017), później od 1945 z Zofią Woźny miał 3 synów: Wincentego (ur. 1946), Huberta (ur. 1947) i Włodzimierza (ur. 1949).

Statek szkolny "Ledóchowski" w 1971 r.

Postać kapitana Ledóchowskiego doczekała się monografii – Franciszek Semer: Kapitan Żeglugi Wielkiej Antoni Halka-Ledóchowski „Dziadek”, Wydawnictwo MER Rekowski, Gdańsk 2005^[3].

Ordery i odznaczenia

• Złoty Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)^[4]

Upamiętnienie

Imię Antoniego Ledóchowskiego noszą (bądź nosiły):

• statek szkolny Wyższej Szkoły Morskiej w Szczecinie – MS Antoni Ledóchowski
• planetarium Wydziału Nawigacyjnego Wyższej Szkoły Morskiej w Gdyni z 1979 roku
• ulice w: Bąkowie, Gdyni (Obłuże) i Szczecinie (Osiedle Reda)
• Szkoła Podstawowa nr 37 na osiedlu Słonecznym w Szczecinie^[5]

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 21 lipca 1980 r. znaczek pocztowy przedstawiający MS Zenit o nominale 6 złotych. Autorem projektu znaczka był prof. Stefan Małecki. Obok statku na znaczku widniał portret kpt. Antoniego Ledóchowskiego. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.^[6].

Przypisy

1. Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 542.
2. Wyszukiwarka miejsca pochówku w Szczecinie Cmentarze w Szczecinie [online], cmentarze.szczecin.pl [dostęp 2021-02-05] .
3. Tygodnik Pojezierza Drawskiego nr 24 z dn. 16.06.2006 r. – Nie ma historii jako takiej. Historię stwarza wspólnota.
4. M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi w służbie państwowej”.
5. Nasz patron [online], www.sp37.szczecin.pl [dostęp 2021-02-05] .
6. Marek Jedziniak: Z tradycji szkolnictwa morskiego. www.kzp.pl. [dostęp 2018-05-27]. (pol.).

Bibliografia

• Antoni Ledóchowski 1895-1972. Profesor, Kapitan ż.w., www.ledochowski.eu

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000056663891
• VIAF: 81782290
• GND: 137613059
• PLWABN: 9810549628105606
• NUKAT: n00021329