Okładka powieści Marya z wydania w 1876 roku autorstwa Michała Andriollego.Symboliczny grób poety Antoniego Malczewskiego i jednocześnie grób jego przyrodniej siostry Karoliny z Malczewskich Kulman na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Współczesne badania literatury polskiego romantyzmu dostarczają skąpych informacji na temat życia Antoniego Malczewskiego. Wiadomo, że urodził się 3 czerwca 1793, jako potomek zamożnej rodziny szlacheckiej, skoligaconej z arystokracją. Nie można być jednak pewnym, co do miejsca narodzin: prawdopodobnie była to Warszawa, lecz jednocześnie część historyków uznaje, iż mógł to być Kniahinin na Wołyniu.
W 1805 roku 12-letni Malczewski podjął naukę w Liceum Krzemienieckim. Uczył się dobrze, szczególnie zaś gustował w językach i matematyce. Wakacje spędzał u ciotek Błeszyńskich, w tym czasie podkochiwał się w swojej przyrodniej siostrze Filipinie. W roku 1811 Malczewski wstąpił do wojska Księstwa Warszawskiego. W stolicy został słuchaczem wojskowej szkoły inżynieryjnej, a czekając na przydział wojskowy odwiedzał warszawskie salony. Jego królewskie pochodzenie oraz pokrewieństwo z adiutantem księcia Józefa Poniatowskiego, Hipolitem Błeszyńskim, otwierały mu wszystkie drzwi. W jednym z salonów poznał wówczas Karolinę z Walewskich Chodkiewiczową, żonę hrabiego Aleksandra, prawnuka sławnego hetmana Jana Karola Chodkiewicza.
W latach 1816–1821 zwiedził Szwajcarię, Włochy i Francję, zetknął się wówczas z mesmeryzmem. Z punktu widzenia jego twórczości, niezwykle istotnym wydarzeniem było poznanie czołowego angielskiego romantyka – George’a Byrona. Po powrocie do kraju osiadł na Wołyniu. Tam po raz pierwszy spotkał Zofię Rucińską z Modzelewskich – nerwowo chorą żonę przyjaciela. Podjął się jej leczenia, co okazało się zgubne w skutkach, gdyż pacjentka uzależniła się od niego. Choć dręczyło go poczucie odpowiedzialności, to jednak kilkakrotnie próbował uwolnić się od jej obecności.
W dniu 4 sierpnia 1818 roku jako pierwszy Polak (i szósta osoba na świecie) wszedł na szczyt Mont Blanc[4]. Tego samego dnia wraz z Jean-Michelem Balmatem i 5 przewodnikami został pierwszym zdobywcą północnego, niższego (3795 m n.p.m.) szczytu Aiguille du Midi[5][4]. Opis wyprawy zawarł w XIX tomie czasopisma Bibliotheque Universelle wydawanego przez uniwersytet w Genewie[6].
Został pochowany w dniu 4 maja 1826[7] roku na cmentarzu Powązkowskim. Mogiła, przez lata zaniedbywana, zapadła się pod ziemię i zarosła trawą[8] - w rezultacie wszelkie widoczne ślady grobu uległy zatarciu, a sama lokalizacja zapomnieniu. Późniejsze próby odnalezienia mogiły nie przyniosły skutku[9]. Istniejący dziś pomnik w kwaterze 14-3-14/15[10] pochodzi z roku 1854, skrywa doczesne szczątki przyrodniej siostry Malczewskiego - Karoliny Kulman[11], natomiast kamienna tablica z inskrypcją "Autorowi Maryi" ma charakter symboliczny.
Twórczość literacka. Powieść Maria
Wraz z Sewerynem Goszczyńskim i Józefem Bohdanem Zaleskim zaliczany do szkoły ukraińskiej polskiego romantyzmu. Jest autorem pierwszej polskiej romantycznej powieści poetyckiej (Maria[12], 1825). Tło fabularne „Marii” tworzą wydarzenia autentyczne, związane ze zbrodnią dokonaną 13 lutego 1771 na Gertrudzie Komorowskiej – pierwszej żonie Szczęsnego Potockiego, zamordowanej na polecenie przeciwnego małżeństwu teścia, wojewody wołyńskiego, Franciszka Salezego Potockiego. Jednak fakty historyczne potraktowane zostały z charakterystyczną dla powieści poetyckiej swobodą: czas akcji przesunięto na XVII wiek, a miejsce przeniesiono z Wołynia na Naddnieprze. Składający się z dwóch pieśni poemat utrzymany jest w nastroju bajronowskiego pesymizmu. Już w dedykacji adresowanej do Juliana Niemcewicza jest napisane, że dzieło tworzą obrazy ciemną farbą nakreślone. Typowa dla gatunku jest także atmosfera grozy i tajemniczość, co osiągnięte zostaje przez brak chronologicznej ciągłości zdarzeń i umieszczenie ich na tle pejzażu stepowego.
↑MariaM.DernałowiczMariaM., Antoni Malczewski, Warszawa 1967, s. 31.
↑ abBernadette McDonald: Ucieczka na szczyt. Wyd. II. Warszawa: Agora, 2012, s. 39. ISBN 978-83-268-0758-9.
↑Południowy wierzchołek o wysokości 3842 m n.p.m. zdobyli 5 sierpnia 1856 hr. Fernand de Bouille z przewodnikami Alexandrem Devouassoux, Ambroise’em i Jeanem Simondami.
↑MariaM.DernałowiczMariaM., Antoni Malczewski, Warszawa 1967, s. 202.
↑Autor podpisał swoją powieść Marię imieniem i nazwiskiem: Antoni „Malczeski” aby nie mylono go z innym poetą tego okresu, niejakim „Antonim Malczewskim”.
Antoni Antoni Chlondowski Antoni Padewski Antoni D’Ocon Antoni Wielki Antoni de Bourbon Antoni Nowakowski Błogosławiony Antoni Święty Antoni Antoni Zieliński Antoni Woykowski Antoni Kamiński Antoni Jan Goetz Antoni (Zubko) Antoni Porowski Antoni Cwojdziński Antoni Orleański (książę Montpensier) Antoni Jabłoński Antoni Górski Antoni Zygmund Antoni Dobry Antoni Malczewski Antoni Böttcher Antoni Waszkiewicz Antoni Kopaczewski (żołnierz) Antoni Angełłowicz Antoni Brzozowski (ujednoznacznienie) Antoni Milwid Antoni Weinert Antoni Zimniak Antoni Dziatkowiak Antoni Słonimski Ant…
oni Małłek Antoni Gutiérrez Antoni Śliwiński Antoni Władysław Gluziński Antoni Zwatschke Antoni Długosz Antoni Nguyễn Đích Antoni Manastyrski Antoni Józef Błażowski Antoni Bradé Antoni Marian Stefański Antoni Gonzalez Antoni Edward Odyniec Antoni Orleański (książę Galliery) Antoni Tàpies Antoni Frączkiewicz Antoni Kamiński (socjolog) Antoni Owsianik Antoni Süss Antoni (Scharba) Antoni I Brabancki Antoni Grabowski (1937–2023) Antoni Ławrynowicz (ksiądz) Antoni (imię) Antoni Mikołaj Matakiewicz Antoni Dziemianko Antoni I Grimaldi Józef Antoni Beaupré Antoni Kim Sŏng-u Antoni Lambert Sałustowicz Antoni Gąsiorowski (ur. 1932) Antoni (Krotewycz) Antoni Mars Antoni Ostrowski (1822–1861) Antoni Baranowski (1901–1986) Szymon Antoni Sapalski Antoni Kłobukowski Sant Antoni (stacja metra) Antoni Julian Motz Antoni Maria Zaccaria Antoni (Buluchia) Antoni Dydycz Antoni Tarczyński Antoni Rojowski Antoni Stroiwąs Antoni Józef Szabrański Antoni Stryjewski Antoni Gryzina-Lasek Antoni Berger Antoni Śmieszek Antoni Ulryk (książę Brunszwiku-Wolfenbüttel) Antoni Zieliński (chemik) Antoni Kopaczewski (samorządowiec) Antoni Rozwadowski (duchowny) Anton