Przełęcze powyżej 1000 m n.p.m.Przełęcze poniżej 1500 m n.p.m.
Szwajcaria jest górzystym państwem położonym w Europie Zachodniej. Nie posiada dostępu do morza. Graniczy z pięcioma państwami: Austrią i Liechtensteinem na wschodzie, Francją na zachodzie, Włochami na południu oraz z Niemcami na północy. Jest jednym z mniejszych państw Europy – rozciągłość z północy na południe wynosi 220 km, a ze wschodu na zachód 350 km[11].
Alpy zajmują południową, południowo-zachodnią i wschodnią część kraju. Na północ od Alp znajduje się Wyżyna Szwajcarska. Na północnym zachodzie wyżyna ograniczona jest przez góry Jura. Większość północnej granicy z Niemcami biegnie wzdłuż Renu, który wpływa do Szwajcarii w pobliżu Szafuzy. Część granicy z Niemcami i Austrią przebiega przez Jezioro Bodeńskie, a Jezioro Genewskie stanowi część granicy z Francją.
Szwajcaria podzielona jest na 26 kantonów. Kantony leżące na Wyżynie Szwajcarskiej są bardziej zaludnione[12], uprzemysłowione i z reguły zamieszkane przez protestantów[13]. Kantony alpejskie natomiast są słabiej zaludnione, bardziej nastawione na rolnictwo i turystykę; przeważają tu też katolicy[13].
Konstytucja Konfederacji uznaje cztery języki za narodowe, są one także urzędowymi w instytucjach federalnych: niemiecki, którym posługuje się 63,7% populacji, francuski, którym mówi 20,4% populacji, włoski używany przez 6,5% populacji oraz język romansz, którym mówi 0,5% populacji[14]. Na wschód od Berna (z wyjątkiem Ticino) przeważa język niemiecki. Na zachód od Berna przeważa język francuski. Język włoski jest najpowszechniejszym językiem w kantonie Ticino. Romansz, który wywodzi się z łaciny ludowej, najczęściej używany jest w kantonie Gryzonia.
Globalne ocieplenie jest szczególnie widoczne w Szwajcarii. Wynika to z położenia w umiarkowanych szerokościach geograficznych i klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego[15]. Pomiędzy początkiem zapisów pogodowych w 1864 a 2019 r.[15] temperatura w Szwajcarii wzrosła średnio o 1,9 °C[15]. Co oznacza zmianę dwukrotnie szybszą od średniej światowej[15]. W ciągu ostatnich 30 lat ocieplenie przyspieszyło[15]. Każdy rok od 1991 do 2019 był cieplejszy niż średnia dla lat 1961–1990[15]. Spośród dziesięciu najwyższych średnich temperatur w czerwcu od początku zapisów pogodowych, siedem zmierzono po 2002 roku[15]. W 1890 roku w Davos było 231 dni przymrozków (dni, w których temperatura przy gruncie spadła poniżej 0 °C, przy jednoczesnej dodatniej wartości średniej dobowej temperatury powietrza) natomiast w 2018 r. już tylko 161. Powierzchnia lodowców szwajcarskich zmniejszyła się prawie o połowę między 1850 r. (1621 km²) i 2019 r. (944 km²)[16]. Z badań naukowych wynika, że jeśli nie zostanie osiągnięty cel ograniczenia globalnego wzrostu temperatury powietrza do 2 °C, wynikający z podpisanego w 2015 roku porozumienia paryskiego, to od około 2050 r. nie będzie możliwe uprawianie w Szwajcarii sportów zimowych[17].
Szwajcaria jest konfederacją państw, wchodzących w jej skład jako kantony o bardzo dużej autonomii. Związek niektórych z nich trwa nieprzerwanie 700 lat, co stawia Szwajcarię na drugim miejscu wśród najstarszych republik Europy (po San Marino). Szwajcaria jest także jedną z najstarszych federacji i demokracji na świecie[18]. W 1291 roku kanton Schwyz (od którego wywodzi się nazwa państwa), Uri i Unterwalden sygnowały akt utworzenia „związku wieczystego” (Akt Konfederacji Szwajcarskiej). Głównym celem była chęć uwolnienia się spod wpływu Habsburgów. Przełomem było zwycięstwo nad armią Habsburgów w bitwie pod Morgarten 15 listopada 1315. Zwycięstwo to przyczyniło się do późniejszych akcesji.
Do 1353 trzy założycielskie kantony zostały połączone z kantonami Glarus i Zug oraz miastami Lucerna, Zurych i Berno, tworząc tak zwaną Starą Konfederację, która rosła w siłę i bogactwo przez cały XV wiek (chociaż Zurych został wykluczony z federacji w latach 40. XV wieku na skutek zatargu terytorialnego). Dzięki pokonaniu Karola Zuchwałego w latach 70. XV wieku i najemnym wojskom szwajcarskim została utrzymana niezależność federacji. Pogrom armii Habsburgów oraz śmierć księcia Leopolda w bitwie pod Sempach 9 lipca 1386 zapewnił Szwajcarii faktyczną niezależność. W bitwie tej ponoć legendarnego czynu dokonał Arnold Winkelried, który rzucając się na lance habsburskiej piechoty, umożliwił przełamanie ich szyków i osiągnięcie zwycięstwa[19].
W 1506 roku papież Juliusz II najął wojska szwajcarskie do ochrony osobistej, tworząc Gwardię Szwajcarską, która po dziś dzień pełni tę funkcję (choć obecnie bardziej w roli reprezentacyjnej).
W XVI wieku Szwajcaria stała się jednym z głównych ośrodków reformacji w Europie. Objęła ona jednak głównie bogatsze i bardziej rozwinięte kantony miejskie. W 1531, po wojnie kantonów protestanckich z katolickimi (wiejskimi), w wyniku tzw. drugiego pokoju kappelskiego nastąpiło ustalenie podziału wyznaniowego kantonów.
Na mocy postanowień pokoju westfalskiego z 1648 roku, kończącego wojnę trzydziestoletnią, cesarz rzymsko-niemiecki uznał oficjalnie niepodległość Szwajcarii i jej formalne wyodrębnienie z Rzeszy Niemieckiej. Od tego czasu Szwajcarię zaczęto nazywać Związkiem Szwajcarskim.
Inwazja francuska
W 1798 armie francuskie podbiły Szwajcarię, narzucając nową ujednoliconą konstytucję, osłabiającą kantony, a wzmacniającą rząd centralny. Okres ten (1798-1803) nazywany jest Republiką Helwecką. Jednakże system ten zniszczył wielowiekowe tradycje kulturowe i był bardzo niepopularny wśród Szwajcarów. Kiedy wybuchła wojna, Szwajcaria stała się areną walk pomiędzy Francją a Austrią i Rosją. Pojawiły się również dwie frakcje wśród Szwajcarów: „republikanów”, będących zwolennikami nowego porządku, oraz „federalistów”, chcących powrotu do systemu federacyjnego, opartego na szerokiej autonomii kantonów. Po spotkaniu zorganizowanym przez Napoleona w 1803 w Paryżu oba stronnictwa doszły do porozumienia, co znalazło wyraz w podpisaniu tzw. Aktu Mediacyjnego, przywracającego w znacznym stopniu system federacyjny. Kongres wiedeński potwierdził neutralność Szwajcarii, do której przyłączono ostatnie trzy kantony: Valais, Neuchâtel i Genewę.
Konstytucja 1848
Mapa Szwajcarii z 1903 r.
W 1847 wybuchła wojna domowa pomiędzy kantonami katolickimi i protestanckimi (tzw. szwajcarska wojna domowa, niem. Sonderbundskrieg). Katolicy starali się nie dopuścić do wzmocnienia władzy centralnej, do czego dążyli rządzący wówczas przedstawiciele Partii Radykalnej. W wyniku miesięcznych walk zginęło około 100 osób i był to ostatni poważniejszy konflikt zbrojny na terytorium Szwajcarii. W wyniku tego w 1848 stworzono konstytucję federalną oraz system oparty na referendach, pozostawiając kwestie lokalne w gestii kantonów. W 1874 wniesiono poprawki, uwzględniające wprowadzenie wspólnej waluty oraz zmiany wymuszone przez rozwój populacji i rewolucję przemysłową. W 1891 konstytucja została ponownie poprawiona, utworzono unikatowy system, silnie oparty na demokracji bezpośredniej.
Od XX wieku
W 1920 r. Szwajcaria została członkiem Ligi Narodów, a w 1963 Rady Europy. Podczas I wojny światowej proklamowała neutralność, podobnie zresztą w czasie II wojny światowej. Mimo tego Niemcy planowali zajęcie Szwajcarii (operacja Tannenbaum), co wydawało się wówczas nieuniknione. W zaistniałej sytuacji Szwajcaria mimo oficjalnej neutralności przyjęła postawę antyniemiecką, przeprowadziła mobilizację armii pod dowództwem gen. Henriego Guisana i przygotowała się do długotrwałej obrony (Reduta Centralna), przyjmując zarazem 51219 uchodźców[20].
Szwajcaria jest federacją demokratyczną oraz parlamentarną, gdzie na szeroką skalę wykorzystywana jest instytucja referendum (demokracja bezpośrednia). Szczególnie silna jest pozycja parlamentu i władz kantonalnych. Ustrój ten nazywa się parlamentarno-komitetowym; najbardziej typową cechą jest dla niego brak rozdziału pomiędzy władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.
Szwajcaria jest państwem federalnym, podzielonym na kantony posiadające charakter organizmów państwowych. Konstytucja określa podział kompetencji między federacją a kantonami.
Władza ustawodawcza należy do Zgromadzenia Związkowego (parlamentu), składającego się z dwóch izb: Rady Kantonów (izba wyższa) i Rady Narodowej (izba niższa). Głową państwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany na okres 1. roku przez Zgromadzenie Związkowe spośród członków 7-osobowej Rady Związkowej (rządu).
Nie ma żadnych tak zwanych hamulców – nie można rozwiązać jej izb przed upływem kadencji, nie może być zwoływana na sesje przez żaden inny organ, nie ma instytucji sądownictwa konstytucyjnego (brak trybunału konstytucyjnego). Ponadto wszelkie konflikty kompetencyjne rozstrzygane są przez sam parlament. Wybiera on też siedmiu członków wykonawczej Rady Federalnej (rządu) i Trybunału Federalnego.
Szwajcarski konserwatyzm podkreśla fakt, że mimo tak solidnych tradycji demokratycznych kobiety uzyskały prawa wyborcze dopiero w lutym 1971 roku, a i to nie wszędzie. Najdłużej opierał się kanton Appenzell Innerrhoden, który ustąpił przed wyrokiem sądu najwyższego w roku 1990.
Wojska szwajcarskie liczą 135 tys. żołnierzy zawodowych oraz 77 tys. rezerwistów. Według rankingu Global Firepower (2020) szwajcarskie siły zbrojne stanowią 30. siłę militarną na świecie, z rocznym budżetem na cele obronne w wysokości 5 mld dolarów (USD)[22].
Spośród państw europejskich gospodarka Szwajcarii ma najlepszy wskaźnik wolności. W rankingu ogólnoświatowym zajmuje miejsce 4, ustępując miejsca jedynie Hongkongowi, Singapurowi i Nowej Zelandii[23]. Kraj jest bardzo wysoko rozwinięty, jeden z najbogatszych na świecie. Długotrwała neutralność (od 1815) i zasada nienaruszalności tajemnicy bankowej ugruntowały zaufanie do Szwajcarii jako finansowego centrum Europy i świata. Napływ obcych zasobów pieniężnych umożliwił stopniowy rozwój rodzimego, wysoko wyspecjalizowanego przemysłu, intensywnego rolnictwa i turystyki. W latach 80. niewielkie tempo wzrostu gospodarczego (przeciętnie 2,1% rocznie), od początku lat 90. – recesje, spadek produktu krajowego brutto o 0,3% w 1992 i 0,9% w 1993. Usługi wytwarzają 62% produktu krajowego brutto, w tym sektor bankowo-ubezpieczeniowy – ok. 16%, przemysł i budownictwo – powyżej 34%, rolnictwo – ok. 4%; produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca – 42 003 USD.
Działają liczne, znane w świecie przedsiębiorstwa ubezpieczeniowe (Zürich Insurance, Swiss Life, Reassurances), 6 giełd papierów wartościowych, w tym w Zurychu. Same podatki stanowią 30% PKB Szwajcarii, dodatkowo 7% PKB stanowią obowiązkowe ubezpieczenia społeczne (emerytalne, inwalidzkie, składki na służbę zdrowia), co łącznie daje 37% PKB (dla porównania: Szwecja 52%, Wielka Brytania 36%, Polska 34,5%, Stany Zjednoczone 27%; z uwzględnieniem ubezpieczeń społecznych). Służby zdrowia w Szwajcarii nie finansuje się z podatków, tylko z obowiązkowych ubezpieczeń, które są parapodatkami. PKB per capita wynosi nominalnie 51 771 dolarów, poziom porównywalny do Danii, a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej 37 369 dolarów, również porównywalny do Danii. Wskaźnik Giniego dla Szwajcarii wynosi 33, co jest poziomem porównywalnym do Holandii, wyższym niż we Francji, Niemczech i krajach skandynawskich, ale niższym niż w wielu innych krajach.
Szwajcarski eksport charakteryzuje się relatywnie wysoką odpornością na szoki walutowe[24]. Odporność ta osiągana jest dzięki znacznemu eksportowi leków, które cechują się niską elastycznością cenową popytu, a także instrumentów precyzyjnych (w tym zegarków), które postrzegane są jako dobra wyższego rzędu.
Przemysł
Szwajcaria posiada bardzo nieliczne złoża surowców mineralnych. Wydobywa się głównie kruszywa budowlane oraz surowce do produkcji takich materiałów budowlanych jak cement i wapno (wapienie, margle), a także sól kamienną (Jura). Podstawą elektroenergetyki jest energia odnawialna wytwarzana w elektrowniach wodnych na rzekach Alp (58% produkowanej energii elektrycznej) i energia jądrowa z elektrowni jądrowych (40% energii elektrycznej). W czerwcu 2011 roku parlament postanowił o niebudowaniu nowych reaktorów, a tym samym o wycofaniu się z energetyki jądrowej do roku 2034, na kiedy przewidziane jest zamknięcie ostatniego reaktora jądrowego (w Leibstadt)[25]. Produkcja energii elektrycznej na 1 mieszkańca Szwajcarii wynosi 7928 kWh (2011)[26]. Przemysł przetwórczy wytwarza z surowców importowanych produkty wysoko przetworzone (głównie na eksport), wymagające dużego nakładu pracy oraz myśli technicznej. Największe szwajcarskie przedsiębiorstwa przemysłowe to: Nestlé (branża spożywcza, obroty 36 mld dolarów, 1992), ABB (maszynowa, 29 mld dolarów), Novartis i Roche (chemiczna), Sulzer Brothers(inne języki) (maszynowa).
Zanieczyszczenie środowiska i emisja gazów cieplarnianych
Przemysł jest źródłem zanieczyszczenia wody i powietrza. W dziesięcioleciu 2007–2016 poziom zanieczyszczenia przemysłowego wód różnymi parametrami był podobny, natomiast nastąpił wzrost zanieczyszczenia niklem, a spadł ołowiem. Zanieczyszczenie powietrza w tym okresie spadło[27].
Łączna emisja równoważnika dwutlenku węgla ze Szwajcarii i Liechtensteinu wyniosła w 1990 roku 55,238 Mt, z czego 44,955 Mt stanowił dwutlenek węgla. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 6,735 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na 1 dolar PKB 139 kg. Emisje metanu odpowiadają za większość pozostałych emisji, ale emisje podtlenku azotu i gazów fluorowanych są również zauważalne, a te ostatnie w drugiej dekadzie XXI w. zaczęły się zbliżać do poziomu emisji metanu. Po roku 1990 całkowita emisja wahała się i dotyczy to też emisji dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego, która ostatecznie na przestrzeni kilkudziesięciu lat wykazuje trend lekko spadkowy. Główne jego źródła to emisje z transportu i budynków. Ten pierwszy w tym okresie nieznacznie rósł, a drugi malał. Emisje z energetyki są stosunkowo małe, ale z czasem rosną. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 40,94 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca 4,792 t i w przeliczeniu na 1 dolar PKB 81 kg[28].
Rolnictwo
Rolnictwo wysokotowarowe. Użytki rolne zajmują ok. 36% całej powierzchni kraju (2012), w tym łąki i pastwiska prawie 27% ogółu powierzchni kraju (73% użytków rolnych)[29]. Przeważają gospodarstwa o powierzchni 10–20 ha (średnio 16,2 ha). 1 ciągnik przypada na 14 ha użytków rolnych. Poziom nawożenia (349 kg nawozów sztucznych na 1 ha gruntów ornych) ma tendencję spadkową w związku z powszechną produkcją tzw. zdrowej żywności. Chów i hodowla dostarcza ponad 80% wartości produkcji rolnej. Rozwinięte są głównie chów i hodowla bydła domowego o kierunku mlecznym (przeciętny roczny udój od 1 krowy – 5000 litrów, 1994) i trzody chlewnej, w strefach podmiejskich – drobiu, w wyższych piętrach Alp i Jury – owiec. Na Wyżynie Szwajcarskiej przeważa uprawa pszenicy, jęczmienia, ziemniaków i buraków cukrowych, w dolinie Rodanu i nad Jeziorem Genewskim – warzyw i owoców (głównie jabłonie), na południowych stokach Jury – winorośli. Lasy zajmują ok. 31% powierzchni kraju, ale ich znaczenie przemysłowe maleje w związku z rozwiniętą ochroną.
W Szwajcarii funkcjonuje około dwustu kąpielisk wyznaczonych zgodnie z europejską dyrektywą kąpieliskową. W 2015 50,5% z nich osiągnęło najwyższą klasę jakości, tj. doskonałą, a 1,4% najniższą, tj. niedostateczną. W 2018 było to odpowiednio 75% i 1%. Ocena ta oparta jest głównie o kryterium zanieczyszczenia bakteriami kałowymi. W 2018 kilkanaście procent nie zostało ocenionych. Ocenę niższą niż doskonała w 2018 miały niektóre kąpieliska umiejscowione na jeziorach Genewskim, Neuchâtel i Bodeńskim, przy czym na tych jeziorach były również kąpieliska spełniające kryteria najwyższej klasy[30].
Demografia
Wykres liczby ludności Szwajcarii na przestrzeni ostatnich 160 lat (w tysiącach)[31]
Pod koniec 2017 roku ludność Szwajcarii liczyła 8,48 mln osób, w tym 2,13 mln (25,1 proc.) to osoby nie będące obywatelami tego kraju. Są to głównie Włosi, Niemcy, Portugalczycy, Francuzi, Kosowianie, Hiszpanie, Turcy i Serbowie. W 2017 roku do Szwajcarii przybyło 171 tys. imigrantów, o 20 tysięcy mniej niż rok wcześniej. Obywatelstwo otrzymało 45 tys. osób. Łącznie populacja kraju wzrosła o 0,8 proc.[32]
W szwajcarskich instytucjach federalnych urzędowymi są cztery języki: niemiecki, francuski, włoski oraz romansz (retoromański)[33]. Konstytucje kantonów określają jaki język lub języki są urzędowe na obszarze kantonu. Nauczanie w szkołach podstawowych, gimnazjach i liceach odbywa się w jednym z tych języków, w zależności od kantonu. Na uniwersytecie studiuje się po francusku bądź niemiecku (i włosku w kantonie Ticino). Absolwent wyższej uczelni powinien móc porozumiewać się przynajmniej w trzech językach. Język angielski, mimo że nie należy do języków urzędowych, staje się coraz popularniejszy w środowisku przemysłowym i świecie reklamy.
Język codzienny Szwajcarów w kantonach niemieckojęzycznych to dialekt alemański (Schwyzerdütsch). Dialekty używane są tam przez wszystkie warstwy społeczne, nawet w dużych miastach, chociaż pisze się prawie zawsze po niemiecku[34]. W Szwajcarii języki francuski i włoski, mimo drobnych odmienności, np. w niektórych liczebnikach oraz w wymowie, nie różnią się od języka standardowego. Język romansz jest używany tylko w niektórych gminach kantonu Gryzonia, gdzie dominuje Schwyzerdütsch.
Według spisu powszechnego ludności z 2000 roku struktura ludności ze względu na język ojczysty przedstawia się następująco:
Szwajcaria od wielu lat utrzymuje się w ścisłej czołówce rankingu państw najbardziej przyjaznych człowiekowi. Genewa oraz Zurych znajdują się w pierwszej dziesiątce miast indeksu GLCI[36].
Szwajcaria jest powszechnie uznawana jako państwo o wysokim poziomie dobrobytu. Tym nie mniej od początku drugiej dekady XXI w. obserwowany jest wzrost ubóstwa wśród jej mieszkańców. Zjawisko to nasiliło się po 2019 r.: najpierw doprowadziła do niego pandemia COVID-19, później wzrost inflacji. W 2023 r. statystyki wykazały, że 745 tys. osób – czyli 8,7 proc. populacji Szwajcarii – żyło poniżej granicy ubóstwa (próg ten wynosi 2,3 tys. franków dochodu dla osoby samotnej i 4 tys. franków dla gospodarstwa domowego z dwojgiem dzieci). Gdy dodamy tę populację do grupy osób uznanych za ubogie (tj. zarabiających nieco więcej niż podane wyżej progi i przez to nieuprawnionych do świadczeń socjalnych) okaże się, że w trudnej sytuacji finansowej znajduje się 12 - 14 proc. populacji Szwajcarii[37].
Szwajcaria była jednym z pierwszych na świecie państw, które wprowadziło powszechne nauczanie elementarne. Szkoły podstawowe i średnie w Szwajcarii są bezpłatne; w wielu kantonach bezpłatne są także obiady oraz podręczniki. Za państwowe szkoły wyższe wnoszona jest opłata za każdy semestr. Studentom z rodzin ubogich przyznawane są jednak stypendia.
W Szwajcarii znajduje się wiele szkół prywatnych, które słyną z wysokiego standardu kształcenia. Ich dyplomy nie są uznawane przez państwo, mogą być jednak uznawane przez firmy prywatne.
Literatura szwajcarska powstaje w języku niemieckim, francuskim, włoskim i retoromańskim, lecz największe znaczenie mają dzieła literackie w pierwszych dwóch językach. Najbardziej znani pisarze szwajcarscy to Max Frisch i Friedrich Dürrenmatt. Bardzo ważnymi postaciami byli także filozof i psycholog Carl Gustav Jung oraz pochodzący z Genewy i tworzący m.in. w Szwajcarii pisarz i filozof Jean-Jacques Rousseau. W Szwajcarii żył i tworzył, chociaż częściowo także we Francji, w Niemczech i we Włoszech, niemiecki filozof i filolog klasycznyFriedrich Nietzsche, który przez kilka lat był profesorem Uniwersytetu w Bazylei i jednocześnie nauczycielem w miejscowym gimnazjum klasycznym.
Tradycyjnym specjałem szwajcarskim jest fondue, które robione jest z roztopionego sera. Sery szwajcarskie, takie jak gruyère czy ementaler, podgrzewa się w specjalnym kociołku z dodatkiem pieprzu, czosnku, białego wina i kirschu. Do nabierania roztopionego sera używa się świeżego chleba. Szwajcaria oprócz serów może pochwalić się doskonałą czekoladą oraz piwem i winem.
W Szwajcarii dominują wyznania chrześcijańskie, z podziałem pomiędzy katolicyzmem, który wyznawało 32,9% całej populacji w 2021 roku (46,7% w 1970) a Szwajcarskim Kościołem Reformowanym z 21,1% populacji (48,8% w 1970), z których najwięcej wyznawców liczy kalwinizm. W wyniku imigracji żyje tam również pewna liczba wyznawców islamu (wzrost do 5,7% w 2018 z 0,2% w 1970) i innych wyznań chrześcijańskich (5,6%), w tym prawosławia. Ponadto w Szwajcarii żyje sporo wyznawców judaizmu, buddyzmu i hinduizmu, którzy łącznie stanowili 1,5% populacji kraju. 33,2% Szwajcarów nie identyfikowało się z żadną religią, z czego 32,3% zdeklarowało brak związków z jakąkolwiek religią (wzrost z 1,2% w 1970 i 11,4% w 2000), a pozostałe 0,9% to nieokreśleni[39]. Sondaż przeprowadzony przez Eurobarometer w 2010 pokazał, że tylko 44% Szwajcarów deklaruje wiarę w Boga, dalsze 39% dopuszcza możliwość istnienia nieokreślonej siły wyższej, a 11% deklaruje ateizm. Pozostałe 6% nie potrafiło lub nie chciało się określić.
Historycznie kraj jest dość równo podzielony pomiędzy rzymskich katolików i wyznawców kalwinizmu, ze skomplikowaną mozaiką mniejszości na obszarze niemal całego kraju. Niektóre kantony, np. Appenzell, są nawet oficjalnie podzielone na sekcje katolickie i protestanckie. W większych miastach (Berno, Zurych, Bazylea) dominują protestanci. Centralna Szwajcaria jest tradycyjnie katolicka. Istnieje też Kościół Chrześcijańskokatolicki w Szwajcarii, zaliczany do nurtu starokatolickiego. Jest jednym z oficjalnych Kościołów w kraju, choć liczba jego członków bardzo szybko się zmniejsza i obecnie należy do niego jedynie 0,2% Szwajcarów. Konstytucja szwajcarska z roku 1848 – w dużym stopniu pod wpływem ówczesnych starć pomiędzy kantonami katolickimi a protestanckimi (tzw. szwajcarska wojna domowa, niem. Sonderbundskrieg) – świadomie wprowadziła zasady, które umożliwiają pokojową koegzystencję pomiędzy różnymi wyznaniami. W 1980 roku odbyło się referendum w sprawie całkowitego rozdziału państwa od Kościołów. Zostało to odrzucone (80% przeciw).
Szwajcarzy pod względem religijności nie odróżniają się od większości narodów Europy. Udział w praktykach religijnych, głównie z okazji wielkich uroczystości i najważniejszych świąt, ogranicza się do mniejszości. W zależności od kantonu i wyznania, systematyczny udział w nabożeństwach niedzielnych wynosi 6–9% wśród protestantów i 10–14% wśród katolików. Papiestwo, watykański centralizm i dogmatyczność Kościoła są poddawane krytyce nie tylko przez wiernych Kościoła rzymskokatolickiego, ale także przez hierarchię katolicką, która żąda większej niezależności Kościoła Szwajcarii od Watykanu. Większość istniejących w Szwajcarii parafii katolickich jest bardzo liberalna i egalitarna: w wielu kościołach, podobnie jak w kościołach reformowanych, nie ma obrazów i figur, najwyżej wiszące na ścianach krzyże; księża wbrew nauce Kościoła nierzadko łamią celibat i zakładają rodziny, jak również dokonują wielu zmian w tradycyjnej liturgii; nabożeństwa nieraz są prowadzone przez świeckich katechetów lub pastorów czy nawet pastorki z Kościoła reformowanego, gdy brakuje księży katolickich[43].
↑Marty, C. et al. 2017. How much can we save? Impact of different emission scenarios on future snow cover in the Alps, The Cryosphere, 11, 517–529, https://doi.org/10.5194/tc-11-517-2017.
↑Stephen P. Halbrook: Szwajcaria i naziści. Jak alpejska republika przetrwała w cieniu III Rzeszy. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2015, s. 274. ISBN 978-83-245-9128-2.
↑Naddniestrzańska Republika Mołdawska nie jest uznawana przez żadne w pełni suwerenne państwo.
↑Republika Kosowa jednostronnie ogłosiła niepodległość, która jest uznawana przez 97 ze 193 państw członkowskich ONZ. Obecnie działa tam specjalna misja Unii Europejskiej – EULEX.
Lila LeedsLahirLila Lee Wilkinson(1928-01-28)28 Januari 1928Iola, Kansas, ASMeninggal15 September 1999(1999-09-15) (umur 71)Canoga Park, California, ASPekerjaanAktrisTahun aktif1946–1949Suami/istriJack Little (tertunda)Dean O. McCollom (1949–1950)Irving Rochlin (1951–?) Lila Leeds (nama lahir Lila Lee Wilkinson, 28 Januari 1928 – 15 September 1999) adalah seorang aktris film Amerika Serikat. Kematian Pada 15 September 1999, Leeds meninggal akibat serangan jantu...
هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (يناير 2018) كانت الآثار الاقتصادية لإعصار كاترينا، الذي ضرب ولايات لويزيانا وتكساس وميسيسيبي أواخر أغسطس في عام 2005، بعيدة المدى. وفي عام 2006، طالبت إدارة بوش بتخصيص مبلغ...
هذه المقالة بحاجة لصندوق معلومات. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة صندوق معلومات مخصص إليها. هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (ديسمبر 2022) يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم
Sebuah Pecinan pada masa Hindia Belanda (litografi berdasarkan lukisan oleh Josias Cornelis Rappard, 1883-1889) Suasana di pecinan London Pecinan atau Kampung Cina (Hanzi: 唐人街; Pinyin: Tángrénjiē; Inggris: Chinatown) merujuk kepada sebuah wilayah kota di luar daerah Tiongkok yang mayoritas penghuninya adalah etnis Tionghoa. Pecinan banyak terdapat di kota-kota besar di berbagai negara di mana orang Tionghoa merantau dan kemudian menetap seperti di Amerika Serikat, Inggris dan negara-...
First page the autograph of “Davidsbündlertänze” , Op. 6. Piano pieces by Robert Schumann This article is about Schumann's 1837 piano suite. For George Balanchine's 1980 ballet to this music, see Robert Schumann's Davidsbündlertänze. Davidsbündlertänze (Dances of the League of David), Op. 6, is a group of eighteen pieces for piano composed in 1837 by Robert Schumann, who named them after his music society Davidsbündler. The low opus number is misleading: the work was written after ...
الأمير المنحرف والقطة العابسةغلاف مجلد الرواية الخفيفة الأول変態王子と笑わない猫。(Hentai Ōji to Warawanai Neko.)صنفحريم، كوميديا رومانسية، فوق طبيعي رواية خفيفةكاتبسو ساغارارسامكانتوكوناشرميديا فاكتوريديموغرافيارجوليةطابعMF Bunko Jتاريخ الإصدار25 أكتوبر 2010 – 25 مارس 2019مجلدات13 مانغاكاتبس
1926 film Brown of HarvardLobby cardDirected byJack ConwayWritten by Melvin Ellis Donald Ogden Stewart A.P. Younger Based onBrown of Harvard (play)by Rida Johnson YoungProduced byHarry RapfStarring William Haines Jack Pickford Mary Brian CinematographyIra H. MorganEdited byFrank DavisDistributed byMetro-Goldwyn-MayerRelease date May 2, 1926 (1926-05-02) Running time85 minutesCountryUnited StatesLanguageSilent (English intertitles) The full film Brown of Harvard is a 1926 Americ...
City in Hawke's Bay, New ZealandHastings Heretaunga (Māori)CityFrom top, left to right: Saint Matthew's Church, Hastings CBD at Night, Toitoi Events Centre, Nga Pou o Heretaunga, Tukituki Valley Coat of armsNickname: Fruit Bowl of New ZealandMotto(s): Urbis Et Ruris Concordia (Town and Country in Harmony);[1]Coordinates: 39°38′30″S 176°50′40″E / 39.64167°S 176.84444°E / -39.64167; 176.84444CountryNew ZealandRegionHawke's BayTerritorial au...
Events at the1993 World ChampionshipsTrack events100 mmenwomen200 mmenwomen400 mmenwomen800 mmenwomen1500 mmenwomen3000 mwomen5000 mmen10,000 mmenwomen100 m hurdleswomen110 m hurdlesmen400 m hurdlesmenwomen3000 msteeplechasemen4 × 100 m relaymenwomen4 × 400 m relaymenwomenRoad eventsMarathonmenwomen10 km walkwomen20 km walkmen50 km walkmenField eventsHigh jumpmenwomenPole vaultmenLong jumpmenwomenTriple jumpmenwomenShot putmenwomenDiscus throwmenwomenHammer throwmenJavelin throwmenwomenComb...
An illustration from The Mysterious Island. Jules-Descartes Férat (1829, Ham, Somme – 1906, Paris) was a French artist and illustrator, famous for his portrayals of factories and their workers. He illustrated the books of many known authors, such as Jules Verne, Edgar Allan Poe, and Victor Hugo. Some critics[who?] consider his illustrations for Jules Verne's novel The Mysterious Island to be his greatest masterpieces. He also contributed to the French illustrated press includin...
Sarvam Thaala MayamSoundtrack album by A. R. RahmanReleased12 January 2019 (2019-01-12)VenuePanchathan Record Inn and AM StudiosGenreFeature film soundtrackLength25:40LanguageTamilLabelJio MusicProducerA. R. RahmanA. R. Rahman chronology Sarkar(2018) Sarvam Thaala Mayam(2019) Aadujeevitham(2019) Singles from Sarvam Thaala Mayam Sarvam Thaala MayamReleased: 30 November 2018 Maya MayaReleased: 6 December 2018 Peter Beatu YethuReleased: 10 December 2018 VaralaamaReleased: 14 D...
UK-based artist (born 1960) Chris Levine Portrait of Chris Levine by Michael FungChris Levine is a UK-based artist, working in the field of light art. Chris Levine is a light artist with a multi-disciplinary approach that harnesses a diverse array of technology with the intention of revealing the ways in which light is fundamental to human experience. Levine uses a cross-disciplinary approach working across many fields including music, performance, installation, fashion, and design in a multi...
1916 comedy-drama film by Lloyd Ingraham American AristocracyFilm onlineDirected byLloyd IngrahamStory byAnita LoosStarringDouglas FairbanksJewel CarmenCinematographyVictor FlemingProductioncompanyFine Arts Film CompanyDistributed byTriangle Film CorporationRelease date November 12, 1916 (1916-11-12) Running time52 minutesCountryUnited StatesLanguagesSilentEnglish intertitles American Aristocracy is a 1916 American silent adventure/comedy-drama film directed by Lloyd Ingraham a...
This article is about a corporate practice. For the 2012 film, see Free Samples. For the SpongeBob episode, see SpongeBob SquarePants (season 8). Free sample of Peter Pan peanut butter, promising it does not stick to the roof of your mouth A product sample is a sample of a consumer product that is given to the consumer free of cost so that they may try a product before committing to a purchase. Free samples A free sample or freebie is a portion of food or other product (for example beauty pro...
Swing KidsPoster rilis teatrikalNama lainHangul스윙키즈 Alih Aksara yang DisempurnakanSeuwing kijeuMcCune–ReischauerSŭwing k'ijŭ Sutradara Kang Hyeong-cheol Produser Lee An-na Yoo Sung-kweon Ditulis oleh Kang Hyeong-cheol SkenarioKang Hyeong-cheolBerdasarkanRho Ki-soo (musical)oleh Jang Woo-sungPemeranDo Kyung-sooPark Hye-suJared GrimesOh Jung-seKim Min-hoPenata musikKim Jun-seokSinematograferKim Ji-yongPenyuntingNam Na-yeongPerusahaanproduksiAnnapurna PicturesDistributorN...
Kurwai Stateकुर्वाई रियासत / ریاست کوروائیPrincely State of British India1713–1948 Flag Coat of arms Kurwai (Korwai) State in the Imperial Gazetteer of IndiaCapitalKurwaiArea • 1901 Census of India368 km2 (142 sq mi)Population • 1901 Census of India 13634 HistoryGovernment • MottoNasr Min Allah wa Fath Qarib[1] History • Established 1713• Independence of India 1948 Preceded by...
Nicolás Gómez Dávila (1930) Nicolás Gómez Dávila (Cajicá, 18 mei 1913 – Bogotá, 17 mei 1994) was een Colombiaanse schrijver, intellectueel en filosoof die als een van de scherpste politieke denkers van de 20e eeuw bekendstond.[bron?] Biografie Door Duitse vertaling van zijn werken, raakte Gómez Dávila in de laatste jaren van zijn leven bekend. Hij was een criticus van de moderniteit. Zijn werken bestonden voornamelijk uit aforismen (escolios) Hij was een theoreticus die zi...
This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: C. K. Nagaraja Rao – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2011) (Learn how and when to remove this template message) C. K. Nagaraja RaoBorn(1915-06-12)12 June 1915Challakere, Chitradurga district, Karnataka, British IndiaDied10 April 1998(1998-...
Chromium(VI) anions This article is about the salts of the chromium(VI) anion. For other uses, see Chromate. See also for disambiguation of derived terms. Not to be confused with chromite (compound), monochromat, dichromat, trichromat, or tetrachromat. Chromate and dichromate Names Systematic IUPAC name Chromate and dichromate Identifiers CAS Number chromate: 13907-45-4 Ndichromate: 13907-47-6 N 3D model (JSmol) chromate: Interactive imagedichromate: Interactive ...
Defunct conservative US grant-making foundation John M. Olin FoundationFormation1953FounderJohn M. OlinDissolvedNovember 29, 2005TypeConservative grant-making foundationLegal statusInactiveHeadquartersManhattan, New York City, United StatesOfficial language English This article is part of a series onConservatismin the United States Schools Compassionate Fiscal Fusion Libertarian Moderate Movement Neo Paleo Progressive Social Traditionalist Principles American exceptionalism Anti-communism Chr...
.svg)
.svg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
