W maju 1992 roku rząd Szwajcarii i Unia Europejska osiągnęły porozumienie w sprawie członkostwa Szwajcarii w Europejskim Obszarze Gospodarczym. Jednak w grudniu 1992 roku społeczeństwo szwajcarskie w referendum odrzuciło porozumienie[1]. W związku z tym zaprzestano dalszych rozważań na temat potencjalnego członkostwa w Unii Europejskiej.
Porozumienia dwustronne 1999
21 czerwca 1999 podpisano siedem umówsektorowych[2][3], które weszły w życie 1 czerwca 2002 roku i dotyczyły:
swobody przemieszczania się – z chwilą podpisania umowy obywatele otrzymali prawo przemieszczania się i podejmowania pracy w regionach przygranicznych do 20 km; okres przejściowy – 12 lat do 2011;
transportu lotniczego;
transportu lądowego;
współpracy naukowo-technicznej;
zamówień publicznych;
handlu produktami rolnymi;
wzajemnego uznawania standardów i ocen zgodności.
W wyniku tych porozumień Szwajcaria zobowiązała się do adaptacji zarówno części prawa wspólnotowego, jak i opłaty zwanej składką solidarnościową (ang.solidarity contribution).
Referendum 2001
Inicjatywa „Yes to Europe!” postulowała natychmiastowe rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Unią Europejską, jednak 4 marca 2001 Szwajcarzy w referendum ponownie odrzucili wizję członkostwa w UE[4].
Negocjacje drugiego etapu dwustronnych umów Komisja Europejska – Rada Związkowa trwały od lipca 2001 do 25 czerwca 2004 roku, tego dnia parafowano dziewięć umów[3]. Siedem tematów zamknięto stosunkowo szybko, jednak rozwiązania dla dwóch – przestępstwafinansowe oraz Schengen/Dublin – znaleziono dopiero w ostatniej chwili, po długich debatach poświęconych określeniu zakresu szwajcarskiej tajemnicy bankowej. Negocjacje w przedmiocie liberalizacji obrotu usługami zostały – w związku ze znaczną liczbą wciąż nieuzgodnionych kwestii – wyłączone z II serii umów dwustronnych w marcu 2003 roku i będą kontynuowane oddzielnie w okresie późniejszym[5].
Dzięki temu porozumieniu Szwajcaria jest również sygnatariuszem Układu z Schengen. 5 czerwca 2005 roku Szwajcarzy w referendum opowiedzieli się za wejściem w życie wynegocjowanego porozumienia[6][7]. Kraj stał się członkiem układu 12 grudnia 2008 roku. Otwarcie granic lądowych miało miejsce 12 grudnia 2008 r. Otwarcie granic na lotniskach nastąpiło 29 marca 2009[8].
Szwajcarię łączy z UE ponad 120 sektorowych traktatów dwustronnych, zawierających praktycznie te same przepisy, co w przypadku prawodawstwa przyjętego przez państwa EOG w zakresie swobody przepływu osób, towarów, usług i kapitału[9].
Udział w pozostałych projektach, programach i inicjatywach UE