Mauritius (fr.Maurice), Republika Mauritiusu[3] (ang.Republic of Mauritius, fr.République de Maurice) – państwo wyspiarskie położone w południowo-zachodniej części Oceanu Indyjskiego, w archipelagu Maskarenów, około 900 km na wschód od Madagaskaru i ok. 170 km na północny wschód od Reunionu. Poza samą wyspą Mauritius do Republiki Mauritiusu należą także: wyspa Rodrigues (w odległości 563 km na wschód od wyspy głównej), archipelagCargados Carajos (402 km na północ) i Wyspy Agalega (933 km na północ).
Historia
Wyspa została odkryta przez Portugalczyków w 1505 roku. Skolonizowana została przez Holendrów w 1638 i nazwana imieniem księcia Maurycego Orańskiego. Francuzi opanowali wyspę w XVIII wieku, zmieniając nazwę na Île de France. Nazwa Mauritius została przywrócona w 1810 roku, gdy Brytyjczycy przejęli wyspę. Anglicy znieśli niewolnictwo i zaczęli sprowadzać robotników z Indii.
Kraj stał się republiką w ramach Wspólnoty Narodów w 1992. Jest jednym z nielicznych krajów afrykańskich posiadających stabilną demokrację z regularnie odbywającymi się wolnymi wyborami i przestrzeganymi prawami człowieka. Dzięki rozwiniętemu sektorowi turystycznemu przyciągnął znaczne zagraniczne inwestycje, osiągając tym samym jeden z najwyższych w Afryce dochodów na obywatela.
Geografia
Rochester Falls w południowej części wyspyMiasto Grand Baie (Grand Bay) w północnej części MauritiusaGris Gris – południowe wybrzeże wyspy
Mauritius razem z wyspami Reunion i Rodrigues jest częścią archipelagu Maskarenów. Archipelag ten powstał miliony lat temu w wyniku podwodnych erupcji wulkanicznych.
Wyspa (1865 km² powierzchni) ma w przybliżeniu kształt owalu o dłuższej średnicy 61 km i krótszej 47 km. Linia brzegowa ma 161 km długości. Najwyższe wzniesienie, Piton de la Petite Riviére Noire, 826 m n.p.m. Wnętrze wyspy obejmuje płaskowyż o średniej wysokości 671 m n.p.m., charakteryzujący się znaczną wielkością opadów (średnio 510 cm rocznie). Płaskowyż opada łagodnie ku północy przechodząc w nadmorską równinę, natomiast od południa i zachodu opada stromymi urwiskami ku wąskiemu pasmu wybrzeża.
Głową państwa jest prezydent, wybierany na pięcioletnią kadencję przez Zgromadzenie Narodowe (National Assembly) – jednoizbowy maurytyjski parlament. Spośród 70 członków parlamentu, 62 jest wybieranych bezpośrednio w wyborach powszechnych, a 8 jest wyznaczonych, aby reprezentować mniejszości etniczne, w zależności od wyników wyborów. Parlament jest kierowany przez premiera i radę ministrów. Główne partie: Walczący Ruch Mauritiusu (MMM), Partia Pracy (LP), Partia Socjalistyczna Mauritiusu oraz Ruch Socjalistyczny Mauritiusu (MSM)[7].
Mauritius rości sobie prawa także do archipelagu Czagos, którym zarządza Wielka Brytania i samotnej wyspy Tromelin, należącej do Francji[8]. Terytoria te były od XVIII wieku częścią francuskiej, a następnie brytyjskiej kolonii, podzielonej dopiero w połowie XX wieku.
Gospodarka
Podstawami gospodarki są turystyka, eksport wyrobów tekstylnych, oraz uprawa trzciny cukrowej. Użytki rolne stanowią 56% powierzchni kraju. Uprawia się też tytoń, herbatę, kukurydzę, banany. Wskaźnik rozwoju społecznego wynosi 0,771, drugi (po Libii) w regionie Afryki (63. na świecie).
Według GPI Mauritius jest najbezpieczniejszym krajem w Afryce i ma niski wskaźnik przestępczości. Jednym z głównych zagrożeń na Mauritiusie są klęski żywiołowe, takie jak cyklony. Sezon cyklonowy trwa od listopada do maja i może powodować rozległe szkody materialne[9].
Emisja gazów cieplarnianych
Emisja równoważnika dwutlenku węgla z Mauritiusa wyniosła w 1990 roku 1,844 Mt, z czego 1,191 Mt stanowiła emisja dwutlenku węgla, na drugim miejscu był metan, a na trzecim podtlenek azotu. W przeliczeniu na mieszkańca emisja wyniosła wówczas 1,128 t dwutlenku węgla, a w przeliczeniu na tysiąc dolarów amerykańskich PKB – 148 kg. Od tego czasu emisje dwutlenku regularnie rosną, natomiast emisje pozostałych gazów cieplarnianych pozostają na zbliżonym poziomie. W niektórych latach nieco bardziej zauważalna jest emisja gazów fluorowanych. Szczególnie duży wzrost emisji dotyczy energetyki, nieco mniejszy transportu. W 2018 emisja dwutlenku węgla pochodzenia kopalnego wyniosła 4,384 Mt, a w przeliczeniu na mieszkańca wyniosła 3,456 t i w przeliczeniu na tysiąc dolarów PKB – 164 kg[10].
W 1847 roku Mauritius został piątym krajem na świecie wydającym znaczki pocztowe. Dwa typy znaczków wydane wtedy, znane jako Mauritius „Post Office”, należą do najbardziej znanych na świecie ze względu na rzadkość występowania i wysoką wartość.
Kiedy została odkryta, wyspa Mauritius była miejscem zamieszkania ptaków nieznanego wcześniej gatunku, który Portugalczycy nazwali dodo. Jednakże do 1681 roku wszystkie dodo zostały zabite przez osadników lub ich udomowione zwierzęta. Ptak ten widnieje w godle państwa.
↑Według Wielkiego Słownika OrtograficznegoPWN jedyną poprawną formą dopełniacza jest Mauritiusa [1]. Jednak według Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych poprawnym dopełniaczem podawanym w wykazie nazw państw jest Mauritiusu [2] (ta forma podawana była już w wykazie państw z 1977 r. opublikowanym jako Zarządzenie nr 17 Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki z dnia 19 kwietnia 1977 r. zmieniające zarządzenie w sprawie ustalenia brzmienia nazw miejscowości i obiektów geograficznych znajdujących się poza granicami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. Urz. MNSzWiT 1977 nr 4, poz. 13) [3]), czy w Wielkim słowniku poprawnej polszczyzny PWN pod redakcją prof. Andrzeja Markowskiego (wyd. z 2006 r.).