Kłosy pszenicy: B – T. aestivum, C – T. compositum, D – T. turgidumKłos z odsłoniętymi ziarniakami w fazie dojrzałości woskowejRozmieszczenie upraw pszenicy na świecieŁan dojrzałej pszenicy zwyczajnejMiniatura z Tacuinum Sanitatis przedstawiająca młóckę pszenicy (XV w.)
Pszenica (TriticumL.) – rodzajzbóż z rodziny wiechlinowatych. Pochodzi z południowo-zachodniej i środkowej Azji. Wyróżnia się około 20 gatunków pszenicy i około 10 mieszańców międzygatunkowych[4]. Oprócz jęczmienia jest najdawniej uprawianym zbożem. Zajmuje trzecie (po kukurydzy i ryżu) miejsce w światowej produkcji zbóż. W 2018 roku produkcja na świecie wyniosła 734.045.174 ton[5].
Krzyżówka pszenicy z żytem nosi nazwę pszenżyta (Triticosecale).
Uprawa
Historia
Pierwszymi dzikimi, a następnie uprawianymi gatunkami pszenic była samopsza oraz pszenica płaskurka. Udomowienie pszenicy nastąpiło około 9 tysięcy lat p.n.e. w rejonie Żyznego Półksiężyca na Bliskim Wschodzie[10] (według jednej z hipotez, uczyniono to ze względu na produkcję piwa[11]). W zawartości jelit człowieka z Similaun (zm. ok. 3300 lat p.n.e.) znaleziono częściowo strawioną samopszę[12]. Z czasem pszenica zwyczajna wyparła płaskurkę i samopszę[13]. Współczesne odmiany pszenicy zostały zmodyfikowane w ten sposób, aby były odporne na suszę, choroby i wysokie temperatury.
Produkcja
Lista największych producentów pszenicy na świecie w 2018 roku[5]
W starożytnym Egipcie ziarna pszenicy wykorzystywane były w misteriach poświęconych Ozyrysowi[15] – przed zasiewami lepione były z ziemi figurki przedstawiające bóstwo, w które następnie wkładano ziarna zboża. Po pewnym czasie cała figurka pokrywała się zielonymi pędami co nawiązywało do mitycznej śmierci i odrodzenia boga, która miała zapewniać cykliczne wylewy Nilu.
↑Michael A.M.A.RuggieroMichael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20](ang.).
↑J.J.FalkowskiJ.J., J.J.KostrowickiJ.J., Geografia rolnictwa świata, Warszawa: Wydawnictwa Naukowe PWN, 2001, ISBN 83011335808. Brak numerów stron w książce
↑Andrzej Hołdys. Żegnaj, holocenie. „Wiedza i Życie”, s. 57–58. Prószyński Media. ISSN0137-8929.
↑Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Cywilizacje Europy. Anglia – Słowianie. Cywilizacje Australii i Oceanii. Papuasi. T. 13. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 72. ISBN 83-7425-368-1.
↑Praca zbiorowa: Oxford – Wielka Historia Świata. Cywilizacje Europy. Anglia – Słowianie. Cywilizacje Australii i Oceanii. Papuasi. T. 13. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2006, s. 73. ISBN 83-7425-368-1.
↑Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3. Brak numerów stron w książce