Rząd (biologia)

Schematyczne przedstawienie podstawowych jednostek używanych w klasyfikacji biologicznej. Kolejno od góry: życie, domena, królestwo, typ (w zoologii) lub gromada (w botanice), gromada (w zoologii) lub klasa (w botanice), rząd, rodzina, rodzaj i gatunek

Rząd (łac. ordo) – jedna z podstawowych kategorii systematycznych stosowanych w systematyce organizmów, niższa od gromady (classis w zoologii) lub klasy (classis w botanice), a wyższa od rodziny (familia). Termin ordo został wprowadzony przez Karola Linneusza jako jedna z pięciu podstawowych kategorii w hierarchicznym systemie klasyfikacji biologicznej. Kategoriami pomocniczymi dla rzędu są nadrząd (superordo), podrząd (subordo) i infrarząd (infraordo), a w literaturze anglojęzycznej stosowane są jeszcze czasem parvorder (niższa od infrarzędu), magnorder (wyższa od nadrzędu), grandorder i mirorder (między rzędem a nadrzędem)^[1][2].

Nomenklatura

W nomenklaturze naukowej taksony roślin mające rangę rzędu otrzymują końcówkę -ales, natomiast nazwy zoologiczne nie mają jednej ustalonej końcówki. Często stosowaną w zoologii końcówką jest -(i)formes nawiązująca do kształtu ciała typu nomenklatorycznego. Polskim odpowiednikiem jest końcówka -kształtne.

Nazwy polskie rzędów zapisuje się pismem prostym i małą literą. Nazwy naukowe rzędów w zoologii nie są wyróżniane kursywą (italiką)^[3]. W botanice i mykologii zgodnie z Kodeksem Nomenklatury Botanicznej stosuje się zwyczajowo zapis nazwy naukowej kursywą^[4].

Pozycja taksonomiczna

Rząd obejmuje blisko spokrewnione rodziny. Jego pozycja w układzie hierarchicznym (z uwzględnieniem kategorii pomocniczych) wygląda następująco:

• gromada lub klasa (i odpowiednie dla nich kategorie pomocnicze),
• łac. magnordo, ang. magnorder,
• łac. grandordo, ang. grandorder,
• łac. mirordo, ang. mirorder,
• nadrząd (łac. superordo, ang. superorder),
• rząd (łac. ordo, ang. order),
• podrząd (łac. subordo, ang. suborder),
• infrarząd (łac. infraordo, ang. infraorder),
• parworząd^[5] (łac. parvordo, ang. parvorder),
• rodzina (i odpowiednie kategorie pomocnicze).

Zobacz też

Zobacz hasło rząd w Wikisłowniku

• taksonomia roślin
• taksonomia zwierząt

Przypisy

1. Arillo & Engel 2006. Cladoendesis. [dostęp 2012-02-14]. (ang.).
2. M.C.M.C. McKenna M.C.M.C., S.G.S.G. Bell S.G.S.G., Classification of Mammals, Columbia University Press, 1997  (ang.). Brak numerów stron w książce
3. International Commission on Zoological Nomenclature Appendix B General Recommendations, pkt. 6.: "The scientific names of genus- or species-group taxa should be printed in a type-face (font) different from that used in the text; such names are usually printed in italics, which should not be used for names of higher taxa".
4. International Code of Botanical Nomenclature. Preface: "Scientific names under the jurisdiction of the Code, irrespective of rank, are consistently printed in italic type. The Code sets no binding standard in this respect, as typography is a matter of editorial style and tradition not of nomenclature. Nevertheless, editors and authors, in the interest of international uniformity, may wish to consider adhering to the practice exemplified by the Code, which has been well received in general and is followed in a number of botanical and mycological journals. To set off scientific plant names even better, the abandonment in the Code of italics for technical terms and other words in Latin, traditional but inconsistent in early editions, has been maintained".
5. Zoologia. Ssaki. Red. naukowy: Czesław Błaszak. T. 3, cz. 3. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2020, s. 419, 423, 425. ISBN 978-83-01-21451-7.

Kontrola autorytatywna (kategoria systematyczna):

• GND: 4302971-1

Encyklopedie internetowe:

• БРЭ: 2698893
• SNL: orden_-_biologi