Pałecznica zbóż i traw

Owocniki pałecznicy trawowej na źdźble

Pałecznica zbóż i traw (ang. snow blight of cereals, snow rot of cereals, typhula blight of cereals^[1]) – grzybowa choroba traw i zbóż, wywoływana przez należące do podstawczaków gatunki pałecznicy: pałecznica trawowa (Typhula incarnata) i pałecznica trawolubna (Typhula ishikariensis)^[1].

Występowanie i szkodliwość

Choroba występuje na trawach i zbożach ozimych w latach, w których na polu długo na niezmarzniętej ziemi zalega okrywa śnieżna. Choroba ta wyrządza podobne szkody jak pleśń śniegowa^[2]. Obydwa wywołujące ją patogeny występują na półkuli północnej^[3][4].

Objawy

Gdy śnieg stopnieje na porażonych roślinach pojawia się szary nalot. U podstawy roślin znajdują się w nim sklerocja o średnicy 0,5–2 mm. U Typhula incarnata są one brunatne, u Typhula ishikariensis o barwie od ciemnobrunatnej do czarnej. Patogeny te powodują zniszczenie korzeni i węzłów krzewienia rośliny, wskutek czego porażone rośliny łatwo wyciągają się z ziemi. Silniej porażone słabo się krzewią, źle rosną, żółkną i obumierają^[2].

Epidemiologia

Rośliny infekowane są przez strzępki grzybni wyrastające ze sklerocjów lub z bazydiospor. Patogeny szczególnie dobrze rozwijają się przy temperaturach od 1 do 2^oC, sprzyja im także osłabienie roślin spowodowane zaleganiem śniegu (tzw. wyprzenie). Gdy temperatury przekraczają 10^oC, rozwój patogenów ulega zahamowaniu. Mogą jednak przetrwać temperatury wyższe w postaci sklerocjów. Stopień nasilenia choroby zależy nie tylko od warunków pogodowych, ale także od ilości sklerocjów tych patogenów w glebie. Szczególnie dużo gromadzi się ich na polach, na których niedawno była łąka lub pastwisko^[2].

Przypisy

1. ZbigniewZ. Borecki ZbigniewZ., MałgorzataM. Solenberg MałgorzataM. (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6 . Brak numerów stron w książce
2. SelimS. Kryczyński SelimS., ZbigniewZ. Weber ZbigniewZ. (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 382, 383, ISBN 978-83-09-01077-7 .
3. Występowanie Typhula incarnata na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-25] .
4. Występowanie Typhula ishikariensis na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-25] .

Encyklopedie internetowe (grzybowa choroba roślin):

• Britannica: science/gray-snow-mold