Szymon Antoni Sapalski

Szymon Antoni Sapalski

Syrokomla
Data i miejsce urodzenia	29 października 1822 Kraków
Data śmierci	25 lutego 1890
Ojciec	Franciszek Wincenty Sapalski
Matka	Zuzanna Ruśkiewicz
Żona	Joanna Majör
Dzieci	Matylda Józefa Władysław Mieczysław Honorata Aleksander Leopold
Rodzeństwo	Wincenty Napoleon +8

Szymon Antoni Sapalski, Antoni Sapalski, A. Sapalski (ur. 19 października 1822 w Krakowie, zm. 25 lutego 1890 tamże) – polski organmistrz^[1], autor pierwszego polskiego podręcznika traktującego o historii, budowie i konserwacji organów piszczałkowych^[2].

Życiorys

Urodził się 29 października 1822 jako trzeci z dziesięciorga dzieci Franciszka Sapalskiego oraz Zuzanny z domu Ruśkiewicz^[3]. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. W wieku 9 lat, 13 listopada 1831 został zapisany do Liceum św. Barbary w Krakowie. Nie ukończył klasy I, i w 1832 zaczął uczęszczać do Liceum św. Anny, gdzie pierwszą klasę ukończył za drugim podejściem, ze słabym wynikiem w 1834. W roku szkolnym 1834/35 ukończył – z nieco lepszym wynikiem – klasę II. Klasę III realizował przez dwa lata i ukończył ją w 1837^[4]. W tym samym roku zmarła jego matka.

W wieku 15 lat, 10 października 1837 został zapisany na naukę w Instytucie Technicznym. Nie ukończył ani jednego roku edukacji. 2 kwietnia 1838 roku zmarł jego ojciec^[5].

Po 1838 przeprowadził się do wujka – Feliksa Sapalskiego – mieszkającego na terenie Królestwa Polskiego. Podróżował do Austrii, Francji, Niemiec, Szwajcarii i Włoch^[6].

W 1850, mieszkając na powrót w Krakowie, ogłosił otwarcie swojej fabryki organów^[7].

W 1878 należał do „Stowarzyszenia ku niesieniu pomocy ubogim uczniom szkół ludowych krakowskich” i został wybrany na członka rady nadzorczej Towarzystwa Kredytowego Rękodzielników i Przemysłowców. W latach 1884–1887 był członkiem komitetu Resursy Miejskiej, a w 1887 również członkiem Towarzystwa Muzycznego^[8].

Zmarł 25 lutego 1890 w Krakowie, z powodu zapalenia nerek. Jest pochowany na cmentarzu Rakowickim^[9].

Dzieła

Organy piszczałkowe zbudowane lub wyremontowane przez Antoniego Sapalskiego:

Rok	Miejscowość	Budynek	Uwagi
1851	Kraków	Kościół św. Kazimierza Królewicza	budowa[10]
1854	Kraków	Kaplica św. Moniki w kościele św. Katarzyny Aleksandryjskiej i św. Małgorzaty	budowa[11]
1854	Kraków	Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP	budowa[12]
1855	Kraków	Kościół św. Bartłomieja	budowa[13]
1856	Kraków	Kościół św. Marka	budowa[14]
1856	Kraków	Kościół św. Józefa	budowa[15]
1858	Kraków	Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny	budowa[16]
1858	Kraków	Kościół Mariacki	remont i przebudowa organów Ignacego Ziernickiego[17]
1859	Sandomierz	Kościół św. Józefa	budowa[14]
1860	Kraków	Kościół św. Bernardyna ze Sieny	remont o. Euzebiusza Pasierbskiego[18]
1862	Kraków	Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty	budowa[19]
1863	Kraków	Kościół św. Mikołaja	remont[20]
1864	Kraków	Kościół Świętego Krzyża	remont[21]
1865	Kraków	Kościół św. Barbary	budowa[22]
1872	Kraków	Kolegiata św. Floriana	remont organów Kazimierza Sitarskiego[23]
1875	Kraków	Kościół Przemienienia Pańskiego	budowa[24]
1875	Kraków	Kaplica Męki Pańskiej w kościele św. Franciszka z Asyżu	budowa[25]
1877	Bodzanów	Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła	budowa[14]
1877	Kraków	Kościół św. Franciszka Salezego	remont pozytywu[26]
1878	Kraków	Szkoła Muzyczna Towarzystwa Muzycznego	budowa[27]
1879	Kraków	Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława	remont organów Ignacego Ziernickiego[28]
1881	Kraków	Kościół Przemienienia Pańskiego	budowa[29]
1883	Kraków	Kościół św. Andrzeja	remont pozytywu[14]
1885	Puszcza Mariańska	Kościół św. Michała Archanioła	budowa[14]
1885	Kraków	Kościół św. Grzegorza Wielkiego	budowa[30]

Publikacje

• 1880: Przewodnik dla organistów (Kraków; OCLC:899803574)

Przypisy

1. Antoni Sapalski h. Syrokomla [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2023-07-21] .
2. Erdman 1989 ↓, s. 24.
3. Matoga 2020 ↓, s. 23.
4. Matoga 2020 ↓, s. 24–25.
5. Matoga 2020 ↓, s. 27–28.
6. Matoga 2020 ↓, s. 28.
7. Matoga 2020 ↓, s. 30.
8. Matoga 2020 ↓, s. 36–37.
9. Matoga 2020 ↓, s. 38.
10. Matoga 2020 ↓, s. 45.
11. Matoga 2020 ↓, s. 48.
12. Matoga 2020 ↓, s. 50.
13. Matoga 2020 ↓, s. 57.
14. Gołos 1972 ↓, s. 285.
15. Matoga 2020 ↓, s. 63.
16. Matoga 2020 ↓, s. 89.
17. Matoga 2020 ↓, s. 121.
18. Matoga 2020 ↓, s. 127.
19. Matoga 2020 ↓, s. 94.
20. Matoga 2020 ↓, s. 131.
21. Matoga 2020 ↓, s. 133.
22. Matoga 2020 ↓, s. 103.
23. Matoga 2020 ↓, s. 139.
24. Matoga 2020 ↓, s. 105.
25. Matoga 2020 ↓, s. 118.
26. Matoga 2020 ↓, s. 144.
27. Matoga 2020 ↓, s. 108.
28. Matoga 2020 ↓, s. 145.
29. Matoga 2020 ↓, s. 110.
30. Matoga 2020 ↓, s. 114.

Bibliografia

• Jerzy Erdman: Organy: poradnik dla użytkowników. Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej, 1989. ISBN 83-85015-93-0.
• Jerzy Gołos, Smulikowska Ewa: Polskie organy i muzyka organowa. Tadeusz Maciejewski (red.), Zofia Olszewska (red.), Eugeniusz Lebelt (okł.). Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1972. OCLC 830245324.
• Piotr Matoga: Antoni Sapalski (1822–1890): życie i działalność organmistrzowska na terenie Krakowa. Opole: Sindruk-DIMK: Diecezjalny Instytut Muzyki Kościelnej w Opolu, 2020. ISBN 978-83-955914-3-3.

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000109528061
• VIAF: 8777748
• LCCN: n84020110
• GND: 1252120710
• Open Library: OL1246732A
• PLWABN: 9810601144205606
• NUKAT: n2002036417