PROFILBARU.COM

Альбер Камю
Альбер Камю
	фр.: Albert Camus
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	7 лістапада 1913[…]
Месца нараджэння	Dréan[d], Французскі Алжыр, Францыя;
Дата смерці	4 студзеня 1960[…] (46 гадоў)
Месца смерці	Вільблевен[d], дэпартамент Ёна, Францыя;
Пахаванне	Cemetery in Lourmarin[d];
Грамадзянства	Францыя;
Жонка	Simone Hié[d] і Франсін Фор[d]
Дзеці	Catherine Camus[d] і Jean Camus[d]
Альма-матар	Універсітэт Алжыра[d] (май 1936);
Месца працы	L'Express[d]; Alger républicain[d]; Combat[d]; Paris-Soir[d]; Le Soir républicain[d];
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, філосаф, раманіст, журналіст, эсэіст, драматург, сцэнарыст, змагар Французскага супраціву, паэт, футбаліст, публіцыст
Кірунак	continental philosophy[d]
Мова твораў	французская
Грамадская дзейнасць
Член у	Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук; comité de lecture des éditions Gallimard[d] (1959);
Прэміі	Нобелеўская прэмія па літаратуры (1957)
Узнагароды
Подпіс
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы
	Цытаты ў Вікіцытатніку

Альбер Камю (фр.: Albert Camus, /kæˈmuː/ [albɛʁ kamy]; 7 лістапада 1913, Мандаві, Алжыр, Францыя — 4 студзеня 1960, Вільблевен, Францыя) — французскі філосаф, пісьменнік, драматург і журналіст, прадстаўнік экзістэнцыялізму. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры (1957). Сярод яго твораў «Чужаніца^[en]», «Чума^[en]», «Міф пра Сізіфа^[en]», «Грэхападзенне^[en]», «Паўстанец^[en]».

Нарадзіўся ў сям’і франкаалжырцаў. Правёў дзяцінства ў беднасці. Вывучаў філасофію ў Алжырскім універсітэце. Знаходзіўся ў Парыжы, калі ў 1940 годзе падчас Другой сусветнай вайны немцы ўварваліся ў Францыю. Камю спрабаваў уцячы, але ўрэшце далучыўся да французскага Супраціўлення, дзе працаваў галоўным рэдактарам забароненай газеты Combat. Двойчы ажаніўся і меў шмат пазашлюбных сувязяў. Камю быў палітычна актыўным, у т. л. ён быў часткай левых, якія выступалі супраць Іосіфа Сталіна і Савецкага Саюза праз таталітарнасць савецкага рэжыму. Камю быў маралістам і схіляўся да анарха-сіндыкалізму. Ён быў часткай многіх арганізацый, якія імкнуліся да еўраінтэграцыі. Падчас Алжырскай вайны (1954—1962) ён захоўваў нейтральную пазіцыю, выступаючы за шматкультурны і плюралістычны Алжыр. Яго пазіцыя выклікала спрэчкі і была адхіленая большасцю партый.

У філасофскім плане погляды Камю спрыялі ўзнікненню філасофіі, вядомай як абсурдызм. Погляды Камю прынята адносіць да экзістэнцыялізму, хоць сам ён цвёрда адмаўляўся ад гэтага тэрміну на працягу ўсяго жыцця.

Біяграфічныя звесткі

Раннія гады і адукацыя

Альбер Камю нарадзіўся 7 лістапада 1913 года ў рабочым квартале Мандаві (сучасны Дрэан) у французскім Алжыры. Яго маці, Катрын Элен Камю (у дзявоцтве Сінтэс), была францужанкай з балеарска-іспанскім паходжаннем. Ён ніколі не ведаў свайго бацьку, Люсьена Камю, беднага французскага сельскагаспадарчага рабочага, які загінуў у бітве на Марне ў 1914 годзе падчас Першай сусветнай вайны. Камю, яго маці і іншыя сваякі жылі без асноўных матэрыяльных каштоўнасцяў у яго дзяцінстве ў секцыі Белькур у Алжыры. Камю быў алжырскім французам у другім пакаленні (Алжыр быў тэрыторыяй Францыі ў 1830—1962 гадах). Яго дзед па бацьку, разам з многімі іншымі з яго пакалення, пераехаў у Алжыр у пошуках лепшага жыцця ў першай чвэрці XIX стагоддзя. Таму яго называлі pied-noir, «чорная нага» — слэнгавы тэрмін для французаў, якія нарадзіліся ў Алжыры. Яго асоба і беднае паходжанне істотна паўплывалі на яго далейшае жыццё. Тым не менш, Камю быў французскім грамадзянінам і карыстаўся большымі правамі, чым арабскія і берберскія алжырцы пад уладай карэннага насельніцтва. У дзяцінстве ён захапіўся футболам і плаваннем.

Пад уплывам свайго настаўніка Луі Жэрмена Камю атрымаў стыпендыю ў 1924 годзе, каб працягнуць навучанне ў прэстыжным ліцэі (сярэдняй школе) недалёка ад Алжыра. У 1930 годзе ва ўзросце 17-ці гадоў у яго выявілі сухоты. Паколькі гэта хвароба, якая перадаецца, ён з’ехаў з дому і застаўся са сваім дзядзькам Гюставам Ако, мясніком, які паўплываў на маладога Камю. Менавіта ў той час ён звярнуўся да філасофіі, пад насаўніцтвам Жана Грэнье. Яго ўразілі старажытнагрэцкія філосафы і Фрыдрых Ніцшэ. На той час ён мог вучыцца толькі завочна. Каб зарабіць грошай, падпрацоўваў прыватным настаўнікам, гандляром аўтазапчасткамі, асістэнтам у Метэаралагічным інстытуце.

У 1933 годзе Камю паступіў у Алжырскі ўніверсітэт і атрымаў ступень бакалаўра філасофіі ў 1936 годзе, пасля абароны дысертацыі пра Плаціна. Камю цікавіўся раннімі хрысціянскімі філосафамі, але вывучэнне Ніцшэ і Артура Шапенгаўэра схіліла яго да песімізму і атэізму. Камю таксама вывучаў раманістаў-філосафаў, такіх як Стэндаль, Герман Мелвіл, Фёдар Дастаеўскі і Франц Кафка. У 1933 годзе ён таксама сустрэў Сімону Хіэ, у той час партнёрку сябра Камю, якая стала яго першай жонкай.

Камю ў 1928—1930 гадах выступаў галкіперам юніёрскай каманды «Расінг Універсітэтар д’Альжэр». Пачуццё каманднага духу, братэрства і агульнай мэты надзвычай прываблівала яго. У справаздачах матчаў яго часта хвалілі за запал і мужнасць. Любыя футбольныя амбіцыі, аднак, зніклі, калі ён захварэў на сухоты. Камю праводзіў паралелі паміж футболам, чалавечым існаваннем, маральнасцю і асабістай ідэнтычнасцю. Для яго спрошчаная мараль футбола супярэчыла складанай маралі, навязанай такімі інстытуцыямі, як дзяржава і царква.

Гады станаўлення

У 1934 годзе, ва ўзросце 20 гадоў, Камю быў у адносінах з Сімонай Хіэ. У Сімоны была залежнасць ад марфіну, прэпарата, які яна выкарыстоўвала для палягчэння менструальных боляў. Яго дзядзька Гюстаў не ўхваляў іх адносіны, але Камю ажаніўся з Хіэ, каб дапамагчы ёй змагацца з залежнасцю. Пазней ён выявіў, што ў той жа час яна была ў адносінах са сваім лекарам, пасля чаго Камю і Хіэ скасавалі шлюб.

Камю ўступіў у Французскую камуністычную партыю (ФКП) у пачатку 1935 г. Ён бачыў у ёй спосаб «барацьбы з няроўнасцю паміж еўрапейцамі і „тубыльцамі“ ў Алжыры», хоць і не быў марксістам. Ён патлумачыў: «Мы можам разглядаць камунізм як плацдарм і аскетызм, які рыхтуе глебу для больш духоўнай дзейнасці». Камю пакінуў ФКП праз год. У 1936 годзе была заснавана Алжырская камуністычная партыя (PCA), якая імкнулася да незалежнасці Алжыра ад Францыі, і Камю ўступіў у яе пасля таго, як яму параіў гэта зрабіць яго настаўнік Грэнье. Галоўнай роляй Камю ў PCA была арганізацыя Théâtre du Travail («Рабочага тэатру»). Камю таксама быў блізкі да Алжырскай народнай партыі (PPA), якая была ўмеранай антыкаланіялістычнай/нацыяналістычнай партыяй. Па меры ўзмацнення напружанасці ў міжваенны перыяд сталінскія PCA і PPA разарвалі адносіны. Камю быў выключаны з PCA за адмову прытрымлівацца лініі партыі. Гэты шэраг падзей абвастрыў яго веру ў чалавечую годнасць. Недавер Камю да бюракратыі, якая імкнецца да эфектыўнасці, а не да справядлівасці, вырас. Ён працягнуў свой удзел у тэатры і перайменаваў сваю групу ў Théâtre de l’Equipe («Тэатр каманды»). Некаторыя з яго сцэнарыяў паслужылі асновай для яго пазнейшых раманаў.

У 1938 годзе Камю пачаў працаваць у левай газеце Alger républicain (заснаванай Паскалем Піа), паколькі ў яго былі моцныя антыфашысцкія настроі, і рост папулярнасці і распаўсюду фашысцкіх рэжымаў у Еўропе яго непакоіў. Да таго часу ў Камю ўзніклі моцныя пачуцці супраць аўтарытэтнага каланіялізму, калі ён стаў сведкам жорсткага абыходжання французскіх улад з арабамі і берберамі. Alger républicain быў забаронены ў 1940 годзе, і Камю паляцеў у Парыж, каб уладкавацца на новую працу ў Paris-Soir у якасці галоўнага рэдактара. У Парыжы ён амаль завяршыў свой «першы цыкл» твораў пра абсурд і бессэнсоўнасць — раман L'Étranger («Чужаніца»), філасофскае эсэ Le Mythe de Sisyphe (Міф пра Сізіфа) і п’есу «Калігула». Кожны наступны цыкл складаўся з рамана, эсэ і тэатральнай п’есы.

Другая сусветная вайна, Супраціўленне і барацьба

Неўзабаве пасля таго, як Камю пераехаў у Парыж, Другая сусветная вайна пачала ўплываць на Францыю. Камю пайшоў добраахвотнікам у армію, але яго не прынялі, бо калісьці ён хварэў на сухоты. Калі немцы ішлі да Парыжа, Камю ўцёк. Ён быў звольнены з Paris-Soir і апынуўся ў Ліёне, дзе 3 снежня 1940 года ажаніўся з піяністкай і матэматыкам Франсін Фор. Камю і Фор вярнуліся ў Алжыр (Оран), дзе ён выкладаў у пачатковых школах. Праз сухоты ён пераехаў у французскія Альпы з рэкамендацыі лекара. Там ён пачаў пісаць свой другі цыкл твораў, гэтым разам прысвечаны паўстанню — раман La Peste («Чума») і п’есу Le Malentendu («Непаразуменне»). У 1943 годзе ён быў вядомы дзякуючы сваёй ранейшай працы. Ён вярнуўся ў Парыж, дзе пазнаёміўся і пасябраваў з Жанам-Полем Сартрам. Ён таксама стаў часткай кола інтэлектуалаў, у тым ліку Сімоны дэ Бавуар, Андрэ Брэтона і іншых. Сярод іх была актрыса Марыя Касарэс, з якой пазней у Камю пачаўся раман.

Камю браў актыўны ўдзел у падпольным руху Супраціўлення падчас нямецкай акупацыі Францыі. Па прыбыцці ў Парыж пачаў працаваць журналістам і рэдактарам забароненай газеты «Combat». Ён працягваў пісаць для газеты і пасля вызвалення Францыі. Камю выкарыстоўваў псеўданім для сваіх баявых артыкулаў і фальшывыя пасведчанні асобы, каб не трапіць у палон. У гэты перыяд ён напісаў чатыры Lettres à un Ami Allemand («Лісты да нямецкага сябра»), у якіх тлумачыў, чаму супраціў быў неабходны.

Пасля Другой сусветнай

Пасля вайны Камю жыў у Парыжы з Франсін Фор, якая ў 1945 годзе нарадзіла двайнят Катрын і Жана. Цяпер Камю быў знакамітым пісьменнікам, вядомым сваёй роляй у Супраціўленні. Падчас дзвюх асобных паездак ён чытаў лекцыі ў розных універсітэтах ЗША і Лацінскай Амерыкі. Ён таксама наведаў Алжыр яшчэ раз і пакінуў яго расчараваным праз працяг рэпрэсіўнай каланіяльнай палітыкі, пра якую ён шмат разоў папярэджваў у сваіх артыкулах. У гэты перыяд ён завяршыў другі цыкл сваёй творчасці, дапісаўшы эсэ L’Homme révolté («Паўстанец»). Камю крытыкаваў таталітарны камунізм, адначасова выступаючы за лібертарыянскі сацыялізм і анарха-сіндыкалізм. Кніга збянтэжыла многіх яго калег і сучаснікаў у Францыі сваім непрыняццем камунізму і прывяла да канчатковага разрыву з Сартрам. Яго адносіны з левымі марксістамі яшчэ больш пагоршыліся падчас Алжырскай вайны.

Камю быў цвёрдым прыхільнікам еўрапейскай інтэграцыі і ўдзельнічаў у розных маргінальных арганізацыях, якія дзейнічалі ў гэтым кірунку. У 1944 годзе ён заснаваў Французскі камітэт за Еўрапейскую федэрацыю (CFFE (Французскі камітэт Еўрапейскай федэрацыі)), абвясціўшы, што Еўропа можа развівацца па шляху эканамічнага прагрэсу, дэмакратыі і міру, толькі калі нацыянальныя дзяржавы аб’яднаюцца ў гэтым кірунку. У 1947-48 гадах ён заснаваў прафсаюзны рух Groupes de Liaison Internationale (GLI), арыентаваны на рэвалюцыйнага сіндыкалізму (syndicalisme révolutionnaire). Яго галоўнай мэтай было выказаць станоўчы бок сюррэалізму і экзістэнцыялізму, адкінуўшы нігілізм Андрэ Брэтона. Камю таксама падняў свой голас супраць савецкай інтэрвенцыі ў Венгрыю і таталітарных тэндэнцый рэжыму Франка ў Іспаніі.

У Камю было мноства раманаў, у прыватнасці, нерэгулярны і ў канчатковым выніку публічны раман з актрысай іспанскага паходжання Марыяй Касарэс, з якой ён вёў шырокую перапіску. Фор не паставіўся да гэтай справы легкадумна. У яе здарыўся псіхічны зрыў, і ў пачатку 1950-х спатрэбілася шпіталізацыя. Камю, які адчуваў сябе вінаватым, адышоў ад грамадскага жыцця і на некаторы час быў у лёгкай дэпрэсіі.

У 1957 годзе Камю атрымаў вестку пра прысуджэнне яму Нобелеўскай прэміі па літаратуры. Гэта шакавала яго, бо ён чакаў, што прэстыжную ўзнагароду атрымае Андрэ Мальро. У 44 гады ён стаў другім маладзейшым лаўрэатам прэміі пасля Рэд’ярда Кіплінга, якому на час прысуджэння ўзнагароды было 42. Пасля гэтага ён пачаў працаваць над сваёй аўтабіяграфіяй Le Premier Homme («Першы чалавек»), спрабуючы даследаваць «маральнае навучанне». Ён таксама зноў звярнуўся да тэатру. На грошы, атрыманыя разам з Нобелеўскай прэміяй, ён адаптаваў і паставіў для сцэны раман Дастаеўскага «Д’яблы». Спектакль быў паказаны ў студзені 1959 г. у тэатры Антуана ў Парыжы і меў поспех у крытыкаў.

У гэтыя гады ён пасмяротна апублікаваў працы філасафіні Сімоны Вайль у серыі «Espoir» («Надзея»), якую ён заснаваў для Éditions Gallimard. Вайль моцна паўплывала на філасофію Камю, ён разглядаў яе творы як «проціяддзе» ад нігілізму. Камю ахарактарызаваў яе як «адзіны вялікі дух нашага часу».

Смерць

Камю загінуў 4 студзеня 1960 года ва ўзросце 46 гадоў у аўтамабільнай аварыі каля Сэнса, у Ле-Гран-Фосар, у мястэчку Вільблевен. Ён правёў навагоднія вакацыі 1960 года ў сваім доме ў Лурмарэне, Ваклюз, са сваёй сям’ёй і сваім выдаўцом Мішэлем Галімарам з Éditions Gallimard, а таксама жонкай Галімара Жанін і іх дачкой. Жонка і дзеці Камю вярнуліся ў Парыж цягніком 2 студзеня, але Камю вырашыў вярнуцца ў раскошным Facel Vega FVS Gallimard. Аўтамабіль урэзаўся ў платан на доўгім прамым участку Route Nationale 5 (цяпер RN 6 або D606). Камю, які знаходзіўся на пасажырскім сядзенні, памёр імгненна. Галімард памёр праз некалькі дзён, хоць яго жонка і дачка засталіся цэлымі. Былі здагадкі, што Камю быў забіты КДБ праз яго крытыку савецкага рэжыму.

У абломках былі знойдзеныя 144 старонкі рукапіснага рукапісу пад назвай Le premier Homme («Першы чалавек»). Камю прадказаў, што гэты няскончаны раман, заснаваны на яго дзяцінстве ў Алжыры, стане яго найлепшым творам. Камю быў пахаваны на могілках Лурмарэн у Ваклюзе, Францыя, дзе ён жыў. Яго сябар Сартр прачытаў панегірык, аддаючы належнае гераічнаму «ўпартаму гуманізму» Камю. Уільям Фолкнер напісаў свой некралог, сказаўшы: «Калі дзверы за ім зачыніліся, ён ужо напісаў з гэтага боку тое, што спадзяецца зрабіць кожны мастак, які таксама нясе з сабой праз жыццё адно і тое ж прадчуванне і нянавісць да смерці: быў тут».

Літаратурная творчасць

Творчасць Альбера Камю ўмоўна падзяляюць на 3 перыяды: «абсурду» (зборніікі філасофска-лірычных эсэ «Ніцво і твар», 1937; «Шлюбны баль», 1938; філасофскіх эсэ «Міф пра Сізіфа», 1942; раманы «Шчаслівая смерць», нап. 1938, выд. 1971; «Чужаніца», 1942; п’есы «Калігула», «Непаразуменне», абедзве 1944); «бунту» (раман «Чума», 1947; п’есы «Аблога», 1948; «Праведныя», 1950; філасофска-гістарычны трактат «Чалавек, які бунтуе», 1951); «выгнання» (раман «Падзенне», 1956; зборнікі эсэ і апавяданняў «Лета», 1954, «Выгнанне і царства», 1957). Аўтар кніг «Злабадзённыя нататкі» (т. 1-3, 1950—1958), «Шведскія прамовы» (1958), інсцэніровак твораў Ф. Дастаеўскага, У. Фолкнера і інш.

У творах пераважаюць тэмы абсурднасці існавання, адзіноты, закінутасці чалавека і адначасова яго адказнасці за свае паводзіны, непазбежнасці маральнага выбару. Філасофская глыбіня спалучаецца ў іх з моўным лаканізмам, амаль поўнай адсутнасцю метафар і рэмінісцэнцый.

Светагляд

Зыходны пункт філасофскіх разважанняў Альбера Камю — трагічнае перажыванне смерці Бога, абвешчанай у свой час Ф. Дастаеўскім і Ф. Ніцшэ. Для Камю яна азначала страту метафізічнага сэнсу жыцця чалавека. На яго думку, досвед чалавечага існавання, якое непазбежна заканчваецца смерцю, прыводзіць асобу да ўсведамлення абсурднасці зямнога быцця. Аднак гэта не павінна абяззбройваць чалавека, і ён выбірае бунт супраць усіх багоў, які надае каштоўнасць індывідуальнаму жыццю. Чалавек мусіць жыць і дзейнічаць так, каб адчуць сябе шчаслівым у гэтым абсурдным свеце. Трагічны вопыт вайны і Супраціўлення прывёў Камю да эстэтыкі бунту, якая адраджала колішняе, антычнае значэнне літаратуры і мастацтва, усёй духоўнай культуры, значэнне адзінства прыгажосці, дабра і справядлівасці ў жыцці як асобнага чалавека, так і ўсяго грамадства. Менавіта яны надаюць сэнс і веліч чалавечаму жыццю, творчасці і самой смерці. Усведамленне абсурду прыводзіць да бунту, а бунт — да свабоды, у якой чалавек знаходзіць сэнс жыцця. Альбер Камю лічыў, што жыццё чалавека — гэта пастаянная і няспынная творчасць, магчымая толькі ва ўмовах свабоды; без свабоды няма творчасці і ўсяго таго, што складае асноўныя вымярэнні чалавечых каштоўнасцяў.

Палітычная пазіцыя

Камю быў маралістам і сцвярджаў, што мараль павінна кіраваць палітыкай. Нягледзячы на тое, што ён не адмаўляў, што мараль змяняецца з цягам часу, ён адхіляў класічны марксісцкі пункт гледжання, што гістарычныя матэрыяльныя адносіны вызначаюць мараль.

Камю таксама моцна крытыкаваў марксізм-ленінізм, асабліва ў выпадку Савецкага Саюза, які ён лічыў таталітарным, і папракаў тых, хто сімпатызаваў савецкай мадэлі. Будучы прыхільнікам лібертарыянскага сацыялізму, ён сцвярджаў, што СССР не быў сацыялістычным, а Злучаныя Штаты не былі ліберальнымі. Яго крытыка СССР прывяла да сутыкненняў з іншымі палітычнымі левымі, асабліва з яго сябрам Жанам-Полем Сартрам.

Удзельнічаў у французскім Супраціўленні нацысцкай акупацыі Францыі падчас Другой сусветнай вайны, Камю пісаў і рэдагаваў часопіс Супраціўлення Combat. Пра супрацоўніцтва французаў з нямецкімі акупантамі ён пісаў: «Цяпер адзінай маральнай каштоўнасцю з’яўляецца мужнасць, якая патрэбная тут, каб судзіць марыянетак і балбатуноў, якія робяць выгляд, што прамаўляюць ад імя народа». Пасля вызвалення Францыі, Камю адзначыў: «Гэтай краіне патрэбны не Талейран, а Сен-Жюст». Рэальнасць пасляваенных трыбуналаў неўзабаве змяніла яго думку: Камю на ўсё жыццё зрабіўся праціўнікам смяротнага пакарання.

Камю меў анархісцкія сімпатыі, якія ўзмацніліся ў 1950-я гады, калі ён прыйшоў да пераканання, што савецкая мадэль маральна збанкрутавала. Камю быў катэгарычна супраць любой эксплуатацыі, улады, уласнасці, дзяржавы і цэнтралізацыі. Аднак ён выступаў супраць рэвалюцыі, аддзяляючы паўстанца ад рэвалюцыянера і лічачы, што вера ў «абсалютную праўду», якая часцей за ўсё прымае выгляд гісторыі ці розуму, натхняе рэвалюцыянера і вядзе да трагічных вынікаў. Ён лічыць, што паўстанне выклікана нашым абурэннем адсутнасцю трансцэндэнтнага значэння свету, у той час як палітычны бунт з’яўляецца нашым адказам на напады на годнасць і аўтаномію асобы. Камю выступаў супраць палітычнага гвалту, дапускаючы яго толькі ў рэдкіх і вельмі вузка акрэсленых выпадках, а таксама супраць рэвалюцыйнага тэрору, які ён абвінавачваў у ахвяраванні нявінных жыццяў на алтар гісторыі.

Прафесар філасофіі Дэвід Шэрман лічыць Камю анарха-сіндыкалістам. Грэм Нікалсан лічыць Камю анархістам-экзістэнцыялістам.

Анархіст Андрэ Прудамо ўпершыню прадставіў яго на сустрэчы Cercle des Étudiants Anarchistes («Анархісцкі студэнцкі гурток») у 1948 годзе як прыхільніка, знаёмага з анархісцкай думкай. Камю пісаў для анархісцкіх выданняў, такіх як Le Libertaire (Лібертарыянец), La Révolution prolétarienne (Пралетарская рэвалюцыя) і Solidaridad Obrera («Салідарнасць працоўных»), орган анарха-сіндыкалісцкай Confederación Nacional del Trabajo (CNT) («Нацыянальная канфедэрацыя працы»).

Камю захоўваў нейтральную пазіцыю падчас Алжырскай рэвалюцыі (1954—1962). Ён адначасова быў супраць гвалту з боку Фронту нацыянальнага вызвалення (FLN) і прызнаваў несправядлівасць і жорсткасць каланіяльнай Францыяй. Камю падтрымліваў Аб’яднаную сацыялістычную партыю (PSU) П’ера Мендэса і яе падыход да крызісу (яна выступала за прымірэнне). Камю таксама падтрымаў алжырскага аднадумца Азіза Кесуса. Камю адправіўся ў Алжыр, каб дамовіцца пра перамір’е паміж варожымі бакамі, але быў сустрэты з недаверам з абодвух бакоў. Часта цытуецца выпадак, калі Камю падчас сваёй прамовы з нагоды ўручэння Нобелеўскай прэміі ў Стакгольме ў 1957 годзе супрацьстаяў алжырскаму крытыку, адмаўляючы фальшывую тоеснасць правасуддзя і рэвалюцыйнага тэрарызму: «Людзі цяпер закладваюць бомбы ў трамваях Алжыра. Мая маці можа быць у адным з тых трамваяў. Калі гэта справядлівасць, то я аддаю перавагу сваёй маці». Крытыкі Камю назвалі адказ рэакцыйным вынікам каланіялізатарскага стаўлення.

Ён рэзка крытыкаваў распаўсюджванне ядзернай зброі і бамбаванне Хірасімы і Нагасакі. У 1950-я гады Камю прысвяціў свае намаганні правам чалавека. У 1952 годзе ён пакінуў сваю працу ў ЮНЕСКА, калі ААН прыняла ў члены Іспанію пад кіраўніцтвам генерала каўдыльё Франсіска Франка. Камю захоўваў свой пацыфізм і супраціўляўся смяротнаму пакаранню ў любым пункце свету. Ён напісаў эсэ супраць смяротнага пакарання ў супрацоўніцтве з Артурам Кестлерам, пісьменнікам, інтэлектуалам і заснавальнікам Лігі супраць смяротнага пакарання пад назвай Réflexions sur la peine capitale («Разважанні пра смяротнае пакаранне»), апублікаванае Кальман-Леві ў 1957 годзе.

Спадчына

Раманы і філасофскія эсэ Камю па-ранейшаму ўплывовыя. Пасля смерці Камю цікавасць да яго вярнулася праз ўздым новых левых. Пасля распаду Савецкага Саюза аднавілася таксама цікавасць да прапанавага ім альтэрнатыўнага шляху да камунізму. Ён запомніўся сваім скептычным гуманізмам і падтрымкай палітычнай талерантнасці, дыялогу і грамадзянскіх правоў.

Нягледзячы на тое, што Камю быў звязаны з антысавецкім камунізмам і анарха-сіндыкалізмам, некаторыя неалібералы спрабавалі звязаць яго са сваёй палітыкай. Напрыклад, прэзідэнт Францыі Нікаля Сарказі прапанаваў перанесці яго рэшткі ў Пантэон. Ідэя Сарказі была раскрытыкавана сям’ёй Камю і выклікала гнеў многіх левых.

Беларускія пераклады

Чужаніца: Раман, аповесць, апавяданні / Альбэр Камю; Пер. і прадм. Зм. Коласа. — Мн.: Маст. літ., 1986.
Міф пра Сізіфа. Выгнанне Гэлены. Чума (урывак) // Крыніца, 1994. № 11(5);
Калігула // Пры зачыненых дзвярах: Драм. творы. Мн., 1995;
Выбраныя творы / Альбэр Камю (пераклад з французскай мовы З. Коласа; прадмова І.Сая). — Мн.: Мастацкая літаратура, 2005. — 429, [2] с. — (Скарбы сусветнай літаратуры).
Камень, які расьце // Бабілёнская бібліятэка: замежная літаратура ў перакладах Нашай Нівы / [уступ Л. Баршчэўскага]. — Мінск : І. П. Логвінаў, 2007. — 267 с. — (Кнігарня «Наша Ніва»).