Род Буніных вядзе свой пачатак ад Сімяона Бункоўскага, які ў XV ст. выехаў з Літвы[6] да маскоўскага князя Васілія Цёмнага. Як паведамляецца ў «Гербоўніку дваранскіх родаў», Сімяон Бункоўскі разам са сваёй дружынай паступіў да яго «на ратную службу»:
Род Буніных ідзе ад Сімяона Бункоўскага, чалавека знатнага, які выехаў у XV ст. з Польшчы[7] да вялікага князя Васіля Васільевіча. Праўнук яго Аляксандар Лаўрэнаў сын Бунін служыў ва Ўладзіміра і забіты каля Казані. Стольнік Кузьма Лявонцьеў Бунін наданы за службу і храбрасць дарчай граматай на маёнткі. Такім жа чынам і іншыя шмат якія Буніны служылі ваяводамі і на іншых пасадах і мелі вёскі. Усё гэта пацвярджаецца паперамі Варонежскага дваранскага дэпутацкага сходу аб унясенні роду Буніных у радаслоўную кнігу ў VI частку, у лік старадаўняга дваранства…[8]
Жыццё
Да 11 гадоў выхоўваўся дома, у 1881 паступае ў Ялецкую павятовую гімназію, у 1885 вяртаецца дадому і працягвае адукацыю пад кіраўніцтвам старэйшага брата Юлія. У 17-гадовым узросце пачынае пісаць вершы, у 1887 — дэбют у друку. У 1889 ідзе працаваць карэктарам у мясцовую газету «Арлоўскі веснік». Да гэтага часу адносіцца яго працяглая сувязь з супрацоўніцай гэтай газеты Варварай Пашчанка, з якой яны насуперак жаданню сям’і пераязджаюць у Палтаву (1892). Зборнікі «Вершы» (Арол, 1891), «Пад адкрытым небам» (1898), «Лістапад» (1901; Пушкінская прэмія).
У 1895 годзе асабіста пазнаёміўся з Чэхавым, да гэтага перапісваліся. У 1890-х падарожнічаў на параходзе «Чайка» («барк з дровамі») па Дняпру і наведаў магілу Тараса Шаўчэнкі, якога любіў і шмат потым перакладаў. Праз некалькі гадоў напісаў нарыс «На „Чайке“», які быў апублікаваны ў дзіцячым ілюстраваным часопісе «Усходы» (1898, № 21, 1 лістапада). У 1899годзе ўступае ў шлюб з Ганнай Мікалаеўнай Цакні (Какні), дачкой грэчаскага рэвалюцыянера. Шлюб быў недоўгачасовым, адзінае дзіця памерла ў 5-гадовым узросце (1905). У 1906 Бунін уступае ў грамадзянскі шлюб (у 1922 афіцыйна аформлены) з Верай Мікалаеўнай Мурамцавай, пляменніцай З. А. Мурамцава, першага старшыні Першай Дзяржаўнай Думы.
У апавяданнях і аповесцях паказаў (часам з настальгічным настроем)
Жорсткае аблічча вёскі («Вёска», 1910, «Сухадол», 1911)
Згубнае забыццё маральных асноў жыцця («Спадар з Сан-Францыска», 1915).
Рэзкае непрыманне Кастрычніцкай рэвалюцыі і бальшавіцкага рэжыму ў дзённікавай кнізе «Акаянныя дні» (1918, апублікаваная ў 1925).
У аўтабіяграфічным рамане «Жыццё Арсеньева» (1930) — узнаўленне мінулага Расіі, дзяцінства і юнацтва пісьменніка.
Трагічнасць чалавечага існавання ў навэлах аб каханні («Міціна каханне»], 1925; зборнік апавяданняў «Цёмныя алеі», 1943.
Перавёў «Песню аб Гаяваце» амерыканскага паэта Г. Лангфела. Упершыню была надрукаваная ў газеце «Арлоўскі Веснік» у 1896 г. У канцы таго жа года друкарня газеты выдала яе асобнай кнігай.
Буніну тройчы прысуджалася Пушкінская прэмія; у 1909 годзе ён быў абраны акадэмікам па разрадзе зграбнай славеснасці, стаўшы самым маладым акадэмікам Расійскай акадэміі.
Летам 1918 года Бунін перабіраецца з бальшавіцкай Масквы у занятую германскімі войскамі Адэсу. З набліжэннем у красавіку 1919 года да горада Чырвонай арміі не эмігруе, а застаецца ў Адэсе. Вітае заняцце горада Добраахвотніцкай арміяй у жніўні 1919 года, асабіста дзякуе прыбыўшага 7 кастрычніка ў горад генерала А. І. Дзянікіна, актыўна супрацоўнічае з ОСВАГ (прапагандысцка-інфармацыйны орган) пры УЗПР. У лютым 1920 пры падыходзе бальшавікоў пакідае Расію. Эмігруе ва Францыю.
У эміграцыі вёў актыўную грамадска-палітычную дзейнасць: выступаў з лекцыямі, супрацоўнічаў з рускімі палітычнымі партыямі і арганізацыямі (кансерватыўнага і нацыяналістычнага кірунку), рэгулярна друкаваў публіцыстычныя артыкулы. Выступіў з вядомым маніфестам аб задачах Рускага Замежжа адносна Расіі і бальшавізму: «Місія Рускай эміграцыі». Шмат і плённа займаўся літаратурнай дзейнасцю, стаўшы адной з галоўных фігур Рускага Замежжа.
Бунін стварае свае лепшыя рэчы: «Міціна каханне» (1924), «Сонечны ўдар» (1925), «Справа карнета Елагіна» (1925) і, нарэшце, «Жыццё Арсеньева» (1927—1929, 1933). Гэтыя творы сталі новым словам і ў бунінскай творчасці, і ў рускай літаратуры ў цэлым. А па словах К. Г. Паўстоўскага, «Жыццё Арсеньева» — гэты не толькі вяршынны твор рускай літаратуры, але і «адна з найвыдатнейшых з’яў сусветнай літаратуры». Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па літаратуры у 1933 годзе.
У 1929—1954 творы Буніна ў СССР не выдаваліся. З 1955 года — найбольш выдаваемы ў СССР пісьменнік «першай хвалі» (некалькі зборнікаў твораў, мноства аднатомнікаў). Некаторыя творы («Акаянныя дні» і інш.) у СССР надрукаваныя толькі ў перабудову.
Беларускія пераклады
У студзені 2010 года ў выдавецтве Ігара Логвінава выйшла буйное 486-старонкавае выданне твораў расійскага класіка ў перакладзе Андрэя Каляды[9]. Кнігу склалі 75 апавяданняў, 3 аповесці, раман «Жыццё Арсеньева», а таксама «Аўтабіяграфічная нататка», «З інтэрв’ю», "Прамова на юбілеі газеты «Русские ведомости», «Як я пішу», «Нобелеўскія дні», «З запісаў».
Пераклады твораў Івана Буніна таксама друкаваліся ў серыі «Скарбы сусветнай літаратуры» (Мінск: Маст. літ., 1992). Сярод перакладчыкаў вершаў Буніна — Рыгор Бярозкін, Пётр Макарэвіч, Рыгор Сітніца[10].
↑А. Бабореко. И. А. Бунин. Материалы для биографии. М.: Худ. лит, 1967. — С. 5
↑У часы Буніна пад Польшчай разумелі ўсю Рэч Паспалітую, у федэрацыі якой былі і землі ВКЛ. Адпаведна, ёсць вялікая верагоднасць, што і род Буніных, як і Дастаеўскіх, паходзіў з беларускіх земляў Вялікага Княства Літоўскага. Пра вялікалітоўскае паходжанне Буніных згадвае вядомы даследчык жыцця і творчасці Івана Буніна Аляксандр Бабарэка ў сваёй кнізе «И.А. Бунин. Материалы для биографии».
↑Бунін, І. А. Выбраныя творы / Іван Бунін; уклад., пер. з рус. мовы Андрэя Каляды. — Мінск: І.П. Логвінаў, 2010. — C. 3 ISBN 978-985-6901-57-0
.jpg)
