मॉस्को

मॉस्को Москва
रशिया देशाची राजधानी
मॉस्को
ध्वज चिन्ह
मॉस्को मॉस्कोचे रशियामधील स्थान
गुणक: 55°45′N 37°37′E
देश	रशिया
स्थापना वर्ष	इ.स. ११४७
महापौर	सर्जिये सोब्यानिन
क्षेत्रफळ	२,५११ चौ. किमी (९७० चौ. मैल)
लोकसंख्या  (२०१०)
- शहर	१,१५,०३,५०१
- घनता	४,५८१.२४ /चौ. किमी (११,८६५.४ /चौ. मैल)
प्रमाणवेळ	मॉस्को प्रमाणवेळ (यूटीसी+०३:००)
अधिकृत संकेतस्थळ

मॉस्को (रशियन: Москва मस्क्वा) ही रशिया देशाची राजधानी व सर्वात मोठे शहर आहे. मॉस्को हे युरोपामधीलही अत्यंत महत्त्वाचे शहर मानले जाते. हे शहर राजकीय, आर्थिक, धार्मिक, सांस्कृतिक, शैक्षणिक आदी सर्वच क्षेत्रात अग्रेसर आहे.

राजेशाही काळात व नंतरच्या भूतपूर्व सोवियेत संघाच्या तसेच सोव्हिएत रशियाच्या राजधानीचे शहर असलेल्या मॉस्को शहरातच रशियाचे राष्ट्राध्यक्ष यांचे निवासस्थान, रशियन संसद ड्यूमा आणि महत्त्वाची सर्व शासकीय कार्यालये आहेत.

इतिहास

भूगोल

मॉस्को शहर रशियाच्या पश्चिम भागात मोस्कवा नदीच्या काठावर वसले आहे.

हवामान

जनसांख्यिकी

प्रशासन

अर्थव्यवस्था

संस्कृती

खेळ

मॉस्कोमध्ये जगातील सर्व प्रमुख खेळांसाठी मोठ्या प्रमाणावर अद्ययावत सुविधा उपलब्ध आहेत. मॉस्को १९८० उन्हाळी ऑलिंपिक स्पर्धांचे यजमान शहर होते. ह्या स्पर्धेसाठी वापरले गेलेले लुझनिकी स्टेडियम रशियामधील सर्वात मोठे तर युरोपमधील चौथ्या क्रमांकाचे मोठे स्टेडियम असून येथे १९९८-९९ युएफा चषकाचा अंतिम सामना तसेच यु‌एफा चॅंपियन्स लीगच्या २००७-०८ हंगामामधील अंतिम सामना येथेच खेळवले गेले होते. २०१८ फिफा विश्वचषक स्पर्धेच्या ११ यजमान शहरांमध्ये मॉस्कोचा समावेश आहे. येथील ओत्क्रिती अरेना ह्या नव्या बांधल्या गेलेल्या स्टेडियममध्ये काही सामने खेळवले जातील तर लुझनिकी स्टेडियममध्ये अंतिम सामना खेळवण्यात येईल.

रशियन प्रीमियर लीग फुटबॉल स्पर्धेमध्ये मॉस्को महानगरामधील पी.एफ.सी. सी.एस.के.ए. मॉस्को, एफ.सी. डायनॅमो मॉस्को, एफ.सी. लोकोमोटिव मॉस्को व एफ.सी. स्पार्ताक मॉस्को हे चार क्लब खेळतात.

वाहतूक

मॉस्को महानगराला वाहतूक पुरवण्यासाठी मॉस्को मेट्रो ही जगातील दुसरी सर्वात वर्दळीची भुयारी जलद वाहतूक सेवा येथे कार्यरत आहे. रशियन रेल्वेचे मॉस्को हे सर्वात मोठे केंद्र आहे. सायबेरियामधून धावणाऱ्या व व्लादिवोस्तॉक तसेच रशियामधील अतिपूर्व भागाला जोडणाऱ्या सायबेरियन रेल्वेची सुरुवात मॉस्कोमधूनच होते. तसेच मॉस्को-सेंट पीटर्सबर्ग रेल्वे ही रशियामधील सर्वात जुनी रेल्वे येथूनच सुरू होते. मॉस्को यारोस्लाव्स्की रेल्वे स्थानक व लेनिनग्राद्स्की रेल्वे स्थानक ही मॉस्कोमधील प्रमुख स्थानके आहेत.

हवाई वाहतूकीसाठी मॉस्कोमध्ये ५ मोठे विमानतळ आहेत.

• शेरेमेत्येव्हो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ (SVO)
• दोमोदेदोव्हो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ (DME)
• बिकोव्हो विमानतळ (BKA)
• ओस्ताफ्येव्हो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ
• नुकोव्हो आंतरराष्ट्रीय विमानतळ

जुळी शहरे

जगातील खालील शहरांसोबत मॉस्कोचे सांस्कृतिक व वाणिज्य संबंध आहेत.

मॉस्कोच्या जुळ्या शहरांची यादी

अग्झाबेदी अल्जीयर्स अल्माटी अम्मान ॲम्स्टरडॅम अंकारा[१] अस्ताना अथेन्स बाकू बँकॉक बंजा लुका[२] बीजिंग बैरूत बेलग्रेड बर्लिन[३] ब्रेस्त ब्रसेल्स बुखारेस्ट बुएनोस आइरेस कैरो शिकागो कुस्को दोनेत्स्क ड्युसेलडॉर्फ[४] एन्सेनादा गंजा[५]

हनोई हवाना हेलसिंकी हो चि मिन्ह सिटी इंगोलश्टाट जाकार्ता येल्गाव्हा खार्कीव्ह क्यीव कोलोम्ना क्राकूफ ला पाझ लिमोज लियुब्लियाना[६] लंडन लुझॉन माद्रिद मनिला[७] मुंबई नवी दिल्ली नार्यान-मार निकोसिया पॅरिस ब्रातिस्लाव्हा पाझार्दझिक पॉडगोरिका प्राग[८] Pyongyang, North Korea

रामल्ला रोस्तोव दॉन रश्त रेक्याविक[९] रेनोसा रिगा साओ पाउलो सान्तियागो सोल[१०][११] सोफिया स्लाव्होन्स्की ब्रोद तालिन तेल अवीव तेहरान तिराना[१२][१३] तोक्यो ट्युनिस[१४] उलानबातर उझहोरोद व्हालेंस्येन व्हियेना वर्झावा[१५] येरेव्हान[१६] व्हिल्नियस झाग्रेब

^{[ संदर्भ हवा ]} https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_twin_towns_and_sister_cities_in_India

संदर्भ

17.</https://en.m.wikipedia.org/wiki/List_of_twin_towns_and_sister_cities_in_India > ^[१]

बाह्य दुवे

विकिमीडिया कॉमन्सवर खालील विषयाशी संबंधित संचिका आहेत: मॉस्को

1. "Kardeş Kentleri Listesi ve 5 Mayıs Avrupa Günü Kutlaması [via WaybackMachine.com]" (Turkish भाषेत). Ankara Büyükşehir Belediyesi – Tüm Hakları Saklıdır. 14 January 2009 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 21 July 2013 रोजी पाहिले.
2. "City of of Banja Luka – Partner cities" Градови партнери. Administrative Office of the City of Banja Luka (Serbian भाषेत). 17 September 2011 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 9 August 2013 रोजी पाहिले.
3. "Berlin – City Partnerships". Der Regierende Bürgermeister Berlin. 21 May 2013 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 17 September 2013 रोजी पाहिले.
4. "Twin Towns". www.amazingdusseldorf.com. 2014-10-17 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 29 October 2009 रोजी पाहिले.
5. "Twin-cities of Azerbaijan". Azerbaijans.com. 9 August 2013 रोजी पाहिले.
6. "Medmestno in mednarodno sodelovanje". Mestna občina Ljubljana (Ljubljana City) (Slovenian भाषेत). 2013-06-26 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 27 July 2013 रोजी पाहिले.
7. "Sister Cities of Manila". 2008–2009 City Government of Manila. 2 July 2009 रोजी पाहिले. External link in |publisher= (सहाय्य)
8. "Partnerská města HMP". Portál „Zahraniční vztahy“ [Portal "Foreign Affairs"] (Czech भाषेत). 18 July 2013. 2013-06-25 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 5 August 2013 रोजी पाहिले. Unknown parameter |trans_title= ignored (सहाय्य)
9. Moscow and Reykjavik sister cities. Archived 2009-01-07 at the Wayback Machine.. Retrieved on 11 March 2008
10. "International Cooperation: Sister Cities". Seoul Metropolitan Government. www.seoul.go.kr. 10 December 2007 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 26 January 2008 रोजी पाहिले.
11. "Seoul -Sister Cities [via WayBackMachine]". Seoul Metropolitan Government (archived 25 April 2012). 2012-03-25 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 23 August 2013 रोजी पाहिले.
12. "Twinning Cities: International Relations" (PDF). Municipality of Tirana. www.tirana.gov.al. 2011-10-10 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 23 June 2009 रोजी पाहिले.
13. Twinning Cities: International Relations. Municipality of Tirana. www.tirana.gov.al. Retrieved on 25 January 2008.
14. "Cooperation Internationale" (French भाषेत). © 2003–2009 City of Tunis Portal. 2008-05-08 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 31 July 2009 रोजी पाहिले.
15. "Miasta partnerskie Warszawy". um.warszawa.pl. Biuro Promocji Miasta. 4 May 2005. 11 October 2007 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 29 August 2008 रोजी पाहिले.
16. "Yerevan – Partner Cities". Yerevan Municipality Official Website. © 2005—2013 www.yerevan.am. 4 November 2013 रोजी पाहिले.