Birinci Balkan Savaşı Muharebeleri arasındadır. Yunan Zaferi ile sonuçlanan bu muharebe akabinde Yanya Kolordusu Yanya Müstahdem Mevkii'ne çekilmek zorunda kalmış ve Yanya'yı doğrudan ele geçirmek için Yunan saldırıları ve kuşatması başlamıştır.
Arka Plan
Osmanlı 8.Kolordusu ve Selanik'teki birliklerinin aksine Yanya Kolordusu Yunanları Osmanlı topraklarını ele geçirmek için karış karış savaşmaya zorlamıştır.[2] Komçiyadis Muharebesinde başarılı olan Yanya Kolordusu Gribova ve Beşpınar Muharebelerini kaybetmiştir. İlave olarak stratejik denizden kolorduya destek limanlarından biri olan Preveze şehri Yunanların (Nicopolis Muharebesi) eline geçmiştir.Yunanlar denizden de rahatça kuvvet gönderir ve İtalya'dan vs dış ülkelerden yardım alabilir hale gelmiştir. Buda yetmezmiş gibi Himara bölgesine çıkarma yapan Yunanlar burada Rumlara isyan çıkartıp bölgeyi ele geçirmiştir. Ancak Yanya dışındaki çatışmaların bir yararı Osmanlı'nın Esad Paşa'nın Yanya İstihkamlarını tahkim ve çalışır hale getirmesi için vakit kazanmasıdır. Yine bu muharebeden hemen önce Driskos Muharebesi ile Garibaldinleri ve Yunan Metsovo müfrezesini yenilgiye uğratan Yanya Kolordusu birlikleri ve Esad Paşa, Yanya Bölgesi dışında Driskos ve Pista köyü boyunca bir savunma hattı oluşturma çabasındadır.[1]
Ancak başkaca zorluklar kendilerini beklemektedir. Zira durum Yanya Kolordusu açısından hiç iyi değildir.Yunanlar 9 Kasım 1912'de Selanik'i ele geçirir. Sırplar ise Vardar ordusunun art arda kaybettiği Kumanova Muharebesi, Pirlepe Muharebesi ve Manastır Muharebesi akabinde Manastır'ı ele geçirmiştir. İşkodra kuzeyde Karadağ ve Sırp Ordusunca kuşatma altındadır. Kısacası Yanya Kolordusu karadan denizden takviye alamaz hale gelmiştir. Üstüne üstlük Selanik'i ele geçirip doğu'da hedeflediği yerleri ele geçiren ve artık doğu tarafında ciddi bir Osmanlı birliği kalmayan Yunan Teselya Ordusu artık serbest kalıp Yanya kolordusunu doğu tarafından kuşatmaya ve Epir Ordusuna da serbest kalan birliklerini yollamaya başlamıştır. İlk yolladığı tümende 2.tümen olmuştur.Bunun ardından muharebeler boyunca 2 tümen daha Selanik'ten Epir ordusuna gönderilecektir.[1]
Diğer bir sorunda Yanya Kolordusu'nun eksik mevcutlu eğitimsiz apar topar harbe katılan birlikleridir. Nizami birliklerden çok redif birlikleri aniden patlak veren Balkan Savaşı ile birlikte askere alınmakla yeterli eğitime sahip değildirler öte yandan Esat Paşa dahil Yanya ordusunun çoğunluğu Arnavut kökenlilerden oluşan bir komuta kademesine sahip olsa da özellikle Kosova'nın Kumanova Muharebesi ve Manastır Muharebesi ile kaybı Sırpların, Karadağlıların ve Yunanların baskısı altında Arnavutlardan Osmanlı'nın savaşı kaybetmesi akabinde topraklarının paylaştırılacağı endişesi taşıyanlar iyice çoğalmış ve tek çarenin Osmanlıya karşı bağımsızlık ilanı ve bağımsız bir Arnavut ordusu olduğunu düşünenlerde çıkmıştır. Arnavutluk 28 Kasım 1912'de Osmanlıya karşı bağımsızlık ilan etmiştir. Avlonyalı İsmail Kemal Bey Osmanlı Ordusunda çarpışan Arnavut askerlerini Sırp,Karadağ ve Yunanlara karşı kendi saflarında çarpışmaya çağırmıştır buda Yanya Ordusu için kötü olmuştur birliklerden firar eden Arnavut askerlerin sayısı iyice artmıştır.[3][A] Çevredeki Arnavutlardan takviye alabilmekte zorlaşmıştır. Buna rağmen 11 Aralık'ta Küçük Cavid Paşa komutasında sadece Anadolu askerlerinden oluşan 2.000 kişilik bir birlik Yanya kolordusuna takviye olarak geldi.
Muharebe
Yunan Ordusu takviye olarak gelen 12 Aralık günü sabah 7'de[1] 2.tümende dahil yaklaşık on dört tabur piyade ve dört batarya ile[4] Pista'daki Osmanlı mevziilerine 3 koldan saldırıya geçer.Bölge Yanya Redif Alayı ve 23. Piyade Tümenince korunmaktadır. Yunan ordusu 2 kuvvete bölünük kanattan saldırmaktadır. 13 Aralık gününe kadar çatışmalar aralıksız olarak sürer.
13 Aralık gecesinde Esad Paşa'nın askerleri merkezi elde tutmaktadır ve önemli yedek kuvvete sahiptir. Ancak Yunan ordusu Osmanlı kanatlarına sarkmış ve kuşatma ile tehdit eder hale gelmiştir. Yine Osmanlı ordusuna büyük kayıplar verdirmiştir. Esat Paşa karanlığın bastırması ile ordunun Yanya Müstahdem Mevkiine çekilmesi emrini verir.[3] Aynı şekilde Driskos tepesindeki Driskos Muharebesini kazanan birliklerde kuşatılma tehlikesi altında olduğundan geri çekilme emri verilir.[1] Ordu moral bozukluğu içinde emri yerine getirir. Artık bundan sonraki muharebeler Yanya Müstahdem Mevkii için ve Yanya'yı korumak için yapılacaktır.
Yunan Ordusu Yanya'yı güneyden doğu ve batıdan kuşatır duruma gelmiş ve sadece Kuzey hattından Yanya'ya yardım gelebilecek durumdadır.[5]
Sonuç
Bu muharebe Yanya Kolordusunun Yanya Müstahdem Bölgesi dışındaki son muharebesidir. Bundan sonraki muharebeler artık Yanya'nın savunulması ve alınması üzerine yapılacaktır. Bu muharebelerin Osmanlı için tek kazancı Yanya Müstahdem Mevkii'nin Yunan saldırılarına karşı koyacak hale gelmesi için zaman kazandırmasıdır. Ancak Osmanlı takviyelerinin azalması ve pek çok etken neticesi Yanya Kolordusunun büyük direnişine karşın Yanya yaklaşık 4 ay sonra Yunan Ordusunun eline geçecektir.
Notlar
A. ^ Osmanlı İmparatorluğu komutanları Arnavutluk'un bağımsızlık ilanını anlamakla birlikte bu ilanın çok erken yapıldığı kanısındaydı.Aynı zamanda Avlonyalı Ismail Kemal Bey'in Osmanlı Ordusundaki Arnavutları kendi bayrağı altında toplanmaya çalışmasına Esat Paşa'da dahil tepki gostermişlerdir.Osmanlı Mebusan Meclisi'nde cikan bir kavgada tokat yiyen İsmail Kemal Bey'in bu tokatin acısi ve düşüncesizce intikam amaçlı hareketiyle sadece Osmanlı Imparatorluğu'na değil kendi halkinada kötülük yaptığı düşüncesindeydi. Nitekim Esad Paşa bu durumu şöyle izaha kavuşturur:
... "... eğer Arnavutluk’un istiklâlini ilan etmeyip de bekleseydi, harp sonunda Yanya’nın Arnavutluk hudutları içinde kalması muhtemeldi.”[6][7]
Kaynakça
^abcdefghiEdward J. Erickson (2003), Defeat in Detail - The Ottoman Army in The Balkans, 1912-1913, s.235
^Richard C.Hall,Balkan Wars 1912-1913,Prelude to The First War,Routledge,(2002),s.63
^abYüksel Nizamoğlu,(2010) Vehip Paşa (Kaçı)'nın Hayati ve Askeri Faaliyetleri (Doktora Tezi),İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,s.85-86
^Esat Paşa, ” Balkan Harbi'nde Yanya Müdafaası”, Resimli Tarih Mecmuası, İstanbul, 1950,s.331
^Mustafa Talha SAVAŞ, Son Dönem Osmanlı Kumandanlarından Mehmed Esad (Bülkat) Paşa (1862-1952) (Yüksek Lisans Tezi),Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,2019,s.80
