20-23 Ocak 1913 (Ana muharebe)
(İlave olarak Yanya'yı tamamen kuşatma amaçlı Dristinik (5-9 Ocak 1913) ve Aydonat (Çamlık) (6-20 Ocak 1913) Muharebeleri bu arada Osmanlı Arnavut Milislerin Saranda liman baskını (12 Ocak 1913[1]))
İkinci Yanya Muharebesi veya Muharebeleri 5 Ocak 1913 ile 20 Ocak 1913 arasında hazırlık muharebelerinin ve 20-23 Ocak arasında ise esas muharebenin yapıldığı bir muharebeler silsilesidir. 5-20 Ocak tarihleri arasındaki Yunan ordusunun asıl muharebe öncesi Yanya'yı tamamen kuşatma amaçlı Dristinik ve Aydonat (Çamlık) Muharebelerinin ikisi de Osmanlı zaferi ile sonuçlanmıştır. Bu arada Osmanlı'ya bağlı Arnavutlar ve düzensiz birlikler Yunanların ikmal hattı olan Saranda limanına baskın yapıp Yunanların asıl saldırı için malzeme ve ikmal götürmelerini geciktirmişlerdir. 20 Ocak-23 Ocak arasındaki muharebe ise Yunanların ufak toprak kazançlarına karşın ağır kayıplara uğramasına neden olmuş ve Yunanlar saldırılarını durdurmak zorunda kalmıştır. Kısacası muharebeler baştan sona Osmanlı zaferi ile sonuçlanmıştır.
Muharebe neticesi başarısızlık nedeniyle Yunan Epir ordusu komutanı Konstantinos Sabuncakis başkomutanlık görevinden alınmış yerine veliaht prens Konstantin atanmıştır.
Ancak bu muharebeler Yanya Kolordusu içinde yıkım olmuş 3.Yanya Muharebesi yani Bizani Muharebesi'nde yenilginin yolunu açmıştır. Zira Yanya kolordusunun muharebeler sırasında muharip gücü 10.000 askere kadar düşmüş ve Osmanlı Garp ordusu komutanlığı bu kayıpları giderecek yeni takviye birlik muharebe sonrası gönderememiştir. İlave olarak kolordu muharebede Yunan Ordusunu püskürtmek için bütün topçuları ve top mermilerini kullanmak zorunda kalmıştır. Esad Paşa'nın taleplerine rağmen kullanılanların yerine yeni top mermisi temin edilmediğinden 3. Yanya Muharebesinde Yanya Kolordusu toplarının çoğunu kullanamamıştır.
Muharebe Öncesi
Genel Durum
Yunanistan'ın ana savaş çabası başlangıçta Makedonya'ya çevrildiği için, [5] Ekim 1912'de düşmanlıkların patlak vermesiyle Epir Cephesinde Teselya'daki durumun tam aksine Osmanlı Yanya Kolordusu başta Yunan Epir Ordusundan kağıt üstünde de olsa asker ve top yönünden sayıca üstündü. Osmanlı komutanı Esat Paşa'nın Komçiadis Muharebesi zaferine karşın Gribovo'daki ilk saldırısını Epir ordusu durdurduktan sonra, Yunanlar Preveze'yi (21 Ekim) almayı ve kuzeye Yanya yönünde ilerlemeyi başardılar ve Pente Pigadia'daki (Beşpınar) bir Osmanlı saldırısını geri püskürttüler. [5]5 Kasım'da Korfu'dan küçük bir kuvvet çıkarma yaptı ve önemli bir direnişle karşılaşmadan oradaki Rumları da ayaklandırıp Himara kıyı bölgesini ele geçirdi [6] Öte yandan Garibaldinlerden yardım almalarına karşın Yunanlar Driskos Muharebesinde yenilgiye uğradılar ancak sonrasındaki Pista Muharebesi ile Yanya kolordusu Yanya müstahdem mevkiine tamamen çekilmek zorunda kaldı. Bu arada bu muharebeler Esad Paşa'nın Yanya kalelerini tahkim edebilmesi için fırsat sağlamış oldu. Ancak Yunanlar da Teselya Ordusunun boşta kalan tümenlerini Epir ordusuna göndermeye başlamıştı.
Öte yandan Avlonyalı İsmail Kemal Bey başkanlığındaki Arnavutlar, Karadağ, Sırp ve Yunan kuvvetlerince memleketlerinin işgal edileceği korkusu vs. faktörlerle Osmanlıya karşı bağımsızlık ilan edip, Arnavutların Avlonya Tiran ve çevresinde toplanmaları ve Osmanlı Ordusundan ayrılıp savunmalarına katılmalarını istedi. Yanya kolordusundaki Arnavutlar firar etmeye başladı oysaki Yanya, Arnavutluk'un egemenlik bölgesi içindeydi, bu savunmaya İşkodra gibi destek olmaları onların daha lehine bir durum oluşturabilirdi.
Osmanlı Ordusunun son yenilgilerle morali son derece bozuktu. Buna rağmen Vardar Ordusundan arta kalan bir kısım birliklerden takviye alabildi öte yandan Anadolu'dan gelen bir birlikte bin bir zorluğa karşın Yanya'ya ulaşabildi. Ancak Yanya kuzey kanadı hariç 3 yönden Yunan kuşatması altına girdi. 14 Aralık'ı 15 Aralık'a bağlayan gün Epir Ordusu Yanya'yı doğrudan almak için saldırıya geçerek 1.Yanya Muharebelerini başlattı. Bu arada 20 Aralık'ta Yunan birlikleri Epir'deki mevzilerini iyileştirdi ve Yanya'nın kuzeyindeki Görice'ye muharebe ile girdi. Böylece Yanya kolordusunun son ikmal yolunu kesilmiş ve şehrin kuzeydoğu kanadını tehdit edilir haldeydi. [7][8] Bütün bunlara karşın 15-25 Aralık 1912 Birinci Yanya Muharebeleri Osmanlı zaferi ile sonuçlandı. Hatta Yanya kolordusu kayıp verme pahasına Yunanlardan kaybettiği topraklarının bir kısmını geri alıp onları muharebe öncesindeki yere kadar geriletti.
Ancak Esad Paşa ne yazık ki batı ordusundan kayıplarını telafi edecek tam bir takviye alamadığı gibi top mermisi takviyesi de alamadı. Muharebe sonrası Aralık sonunda top mermilerinin sınırlı kullanımına dair bir talimname çıkarmak zorunda kalınıldı. Bununla birlikte Osmanlılar Osmanlı kuvvetleri; Birinci Yanya Muharebesi’nden sonraki yirmi günlük süre içinde Koniçe, Zagor, Çamlık çevresinde hakim duruma gelmişler, Ergiri, Berat çevrelerinde de kuvvetlerini az da olsa takviye ederek Yunanları zayıf bir konuma düşürmüşlerdi.[9]
Ancak Yunan Ordusu'da çok yüksek miktarda takviye kuvvet almaya başlamıştı. Ocak 1913'te Selanik’teki 6. Yunan Tümeni; 110 subay, 7400 kadar asker, 1800 hayvan ile Preveze Limanı’na çıkarak Epir Ordusu’na katılmıştır. Bu tümen 18 Ocak 1913 günü Yanya cephesindeki mevzilere yerleşmiş duruma gelmiştir. Yine aynı tarihlerde Sakız Adası’ndan 28 subay ve 4.475 asker Preveze yoluyla gelmiş ve muharebe alanındaki yerlerini almıştır.[10][11] Gelen bu devasa takviye kuvvetlerle düzensiz güç olarak bölgedeki bir kısım Rum ahalinin katılımı ile Epir Ordusu kayıplarını telafi etmesi yanında mevcut olarak Yanya Kolordusunu geçmişti.
Bununla birlikte general Sabuncakis yerine Prens Konstantin'in getirilmesi Yunan başkomutanlığınca düşünülmekteydi zira ilk muharebe sonrası Sabuncakis'e tepkilerde vardı, öte yandan 5-20 Ocak 1913'teki Yanya'ya kuşatmaya dönük muharebelerinde de başarısızlıklar da tepkileri artırmaktaydı. Başkomutanlık bunu düşünmüş olsa da 19 Ocakta İkinci Yanya Muharebesine Sabuncakis ile devam kararı almıştır.
Öte yandan Yanya Kolordusu için durum hiçte iyi değildi Yunan Donanması Adriyatik boyunca deniz hakimiyetini eline geçirmiş ve İstanbul ile Garp Ordusu birliklerinin kara bağlantısı kaybolan muharebeler ile kopmuştur. Ocak 1913'te Yanya Kolordusu askerine ve binek hayvanlarına süvari birliklerinin düzgün yemek bile verecek halde değildi ve yemek eksikliği, atlarının ölümü ve takviye birlik azlığı, yeterli miktarda top mermisine sahip olamama gibi sorunlar ile boğuşmaktaydı.
Yunanların Yanya'yı Tamamen Kuşatmaya Yönelik Muharebeleri
Yunanlar İkinci Yanya Muharebesi öncesi Osmanlı birliklerini izole etmeye yönelik iki muharebeye girişmiş ancak bu muharebeler başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
Dristinik Muharebesi (5-9 Ocak 1913)
Dristinik bölgesinde Yüzbaşı Bekir Fikri Yanya Kolordusuna bağlı olarak çeşitli Arnavut Türk milis ve askerleri bir araya getirip 900 kişilik bir birlik oluşturup gayrinizami olarak Yunanlarla çarpışmalar yapmaktaydı. Dristinik bölgesinde Yunanlar çeşitli takviyeler ve Aleksandır Romas komutasında Yunan Kızıl Gömleklileri ile Osmanlı kaynaklarına göre 4.000 kendi kaynaklarına göre 2.175 kişiye ulaştılar. Bu birlikler ilerlemek için saldırıya geçtiler ancak 5 Ocakta Bekir Bey'in birliklerinin sert direnişi karşısında başarısızlığa uğradılar.6 Ocak'taki yinelenen Yunan saldırısı Osmanlı kaynaklarına göre 300 ölü Yunan kaynaklarına göre 30 ölü ve 14 yaralı bırakmaları ve yenilgileri ile sonuçlandı.[12]
Yunan ordusu kuvvetlerini düzenleyip 8 Ocakta tekrar saldırıya geçti ancak 8-9 Ocak saldırıları da Osmanlılarca püskürtüldü. Yunan kuvvetlerinin ağır kayıplarına karşı Bekir Bey'in birliklerinin kaybı Osmanlı kaynaklarına göre sadece 18 şehit ve 45 yaralıdır.[12]
Aydonat ve Çamlık Muharebeleri (6- 20 Ocak 1913)
25 Aralık 1912'de Yunanlar I. Yanya Muharebesi akabinde Aydonat bölgesine asker yığmaya başlamış saldırılarda bulunmaktaydı. Buna karşın Arnavutlar milis grupları ile saldırıda bulunmaya 26 Aralıkta başladılar. Yunan komutanlığı ise stratejik açıdan önemli bu bölgeyi elde tutup daha da ilerlemek için bölgedeki Yunan milis kuvvetlerini düzenli birlikleri tek çatı altında toplayıp 5-6 Ocak'ta Yanya Kolordusu birlikleri üzerine saldırıya geçtiler. 16 saatten fazla süren çatışmalara karşın Yunanlar bir başarı gösteremeyip geri çekildiler. Osmanlı Batı Ordu komutanlığı bölgeyi korumak için ek birlikler gönderdi. Yunanlar da takviye birlikler alıp tekrar 12 Ocakta saldırıya geçtiler. Osmanlı birliklerini saldırıda başarısızlığa uğratıp mevziilerini ele geçirdiler. Ancak ilerlemelerine rağmen kayıpları fazla idi. 17 Ocakta ise ilerleyen Yunanlar karşısında Osmanlı Yanya kolordusu birlikleri çekildikleri mevziilerde yeniden örgülenmişti Yunanlar ise süre gelen muharebelerde çok kayıp vermişti. 18 Ocakta Osmanlı direnişi ile karşılaşan Yunan birlikleri başarısızlığa uğradı. 19-20 Ocakta topçu desteği tekrar saldırıya yapılsa da saldırılar başarısızlıkla sonuçlandı. Ancak bu başarıya rağmen Yanya kolordusu birlikleri bir türlü Arnavut firarları ve asker yetersizliğinden saldırıya geçememiş saldırı planlarını gerçekleştirememiştir. Bu başarısızlık Yunanlar açısından da General Sabuncakis'e karşı hoşnutsuzluk yaratmış ve bu bölgedeki harekâtlar 2.bir emre kadar durdurulmuştur.[13]
Osmanlıların ve Arnavut Milislerin Karşı Hamlesi: Saranda Baskını (12 Ocak 1913)
Şimdiki Arnavutluk topraklarındaki Saranda şehri Yunan Ordusunun ilerlemesi ve Himara ayaklanması neticesi Yanya Kolordusu elinden çıkıp Yunanların eline geçen şehirlerden biri idi. Bu şehir Yunanlarca işgalinin ardından Preveze ile birlikte Yunan Epir Ordusu için Yanya'nın ele geçirilmesinde kullanılmak üzere önemli bir ikmal limanı haline geldi.
Yanya Kolordusunda Arnavut firarları olsa da kolordu içinde firar etmeyen Arnavut birlikleri ve Osmanlı ile birlikte çalışan Arnavut milis güçleri de bulunmaktadır. Osmanlı Arnavut düzensiz birlikleri 12 Ocakta bu limanı geceyarısı bastılar baskın neticesi çok sayıda mühimmat ve erzak tesisler tahrip edilip Epir Ordusunun saldırıları zora düşürülmüştür.[1]
Muharebe (20-23 Ocak 1913)
19 Ocak'ta Yunan başkomutanlığı Sabuncakis ile saldırılara devam kararı verince general Sabuncakis büyük bir topçu saldırısı ile kaleye saldırıya karar verdi. 20 Ocakta Bijan Kalesi seri atımlı 48 Yunan Dağ topu binlerce mermi ile dövülmeye başladı. Osmanlılar bu ateşe karşılık verse de cephaneleri azdı ayrıca Osmanlı toplarının seri ateş kabiliyeti daha azdı. Bijan kalesi ve çevresinde içlerinde kendi topçularının olduğu pek çok Osmanlı askeri ağır şekilde yaralandı.
Ardından Yunan Piyadesinin saldırıları başladı. Osmanlı birliklerinde muharip asker sayısı son derece azalmasına karşın birlikler büyük direniş gösterdiler. Kış koşulları ve Osmanlı birliklerinin inatçı tüfek ateşleri ve karşı saldırıları Yunan birliklerinin ilerlemesini iyice zorlaştırdı. Osmanlı birlikleri ısrarla direnmeyi sürdürüp yerlerinde tutundular.
Esad Paşa Yunanların Yanya'yı çevirme yoluyla düşürme peşinde olduğundan bahisle en sonuna kadar mevzilerin korunup direnme emri verildi.[14]
21 Ocak günü Yunan saldırıları yinelendi bununla birlikte 22 Ocak günü doğuda Epir ordusu saldırıları Osmanlı Geçici 3.Tümenini iyice zora düşürdü tümen saldırılara karşı koyamayıp Lüzeç'teki mevziileri kaybetmeye başladı geride mevzii kurma çabaları sonuçsuz kaldı. Bijan'a doğru çekilip orada direnişe Osmanlılar doğuda devam ettiler. Ancak doğudaki başarılarına karşın Yunan birliklerinin hava koşulları aleyhine dönmeye başladı. 23 Ocaktaki Yunan saldırıları hava koşullarından beklenen başarıya ulaşamadı. Osmanlılar da geride bir savunma hattı oluşturmayı başardılar. Sonrasında ise Sabuncakis saldırıları durdurdu.[14]
Osmanlıların ve Yunan ordularının karşılıklı ağır kaybına Osmanlı'nın Lüzeç'teki mevziileri kaybına karşın muharebe Osmanlı zaferi ile sonuçlandı.[14]
Sonuçları
2.Yanya Muharebesi Osmanlı zaferi ile sonuçlansa da bu muharebedeki Osmanlı kayıpları ve top mermisi kayıpları telafi edilemedi. Osmanlı birliklerinin 3.bir Yunan saldırısını kaldıracak top mermisi kalmamış ve muharip asker sayısı 10.000 kişiye kadar gerilemiştir. Yeni takviye, kolordu alamaz duruma gelmiştir. Buna rağmen 30 Ocak 1913'te Yunanların teslim olma teklifini Esad Paşa reddetmiştir. Bu arada 1.Balkan Savaşında Londra'da süren ateşkes görüşmeleri başarısızlıkla sonuçlanmış ve çatışmalar tekrar başlamıştır.
Yunan tarafında Genel Sabuncakis başarısızlıkları nedeniyle Epir ordusunun komutanlığından alınıp yerine veliaht prens 1.Konstantin atanmıştır. Yanya kolordusu da olumsuz koşullarda girdiği Bijan (Bizani -3.Yanya) Muharebesini kaybetmiş Mart 1913'te Esat Paşa teslim olmak zorunda kalıp Yanya Yunanların eline geçmiştir.
^Balkan Harbi Osmanlı Devri (1912-1913) Garp Ordusu Yunan Cephesi Harekâtı. Genelkurmay Başkanlığı. Genelkurmay Başkanlığı Yayınları Cilt: 3, Kısım: 2, Baskı: 2, Ankara. 1993. ss.578
