21-23 Ekim 1912 Tarihleri arasında Yunan Epir Ordusunun birlikleri ile Yanya Kolordusu kuvvetleri arasında gerçekleşen muharebedir. Yanya kolordusunun Balkan Savaşı'nda girdiği ilk muharebe olup Osmanlı zaferi ile sonuçlansa da bu muharebedeki bazı hatalar hemen ardından girişilen Gribova Muharebesi'ndeki yenilgi bu başarının kullanılamamasına neden olmuştur.
Muharebe Öncesi Durum
1.Balkan Muharebesinde savaş ilan edildiğinde Yunanistan'ın halihazırda iki tane saldırıya hazır ordusu bulunmaktaydı. Bu ordulardan biri Epir Ordusu diğeri ise Teselya Ordusudur. Yunanistan'ın ilk hedefi Selanik ve Makedonya'yı ele geçirmek olmakla esas buradaki unsur kuvvet bakımından daha güçlü olan Teselya Ordusudur. Teselya Ordusunun karşısında da Osmanlı 8. Geçici Kolordusu bulunmaktadır. Kuvvet dengesine bakıldığında Selanik'i korumakla da görevli geçici olarak oluşturulmuş 8.Kolordu 29 piyade taburuna sahip iken Yunanların Teselya Ordusu 73 piyade taburuna sahiptir. 8.Kolordunun 3 süvari alayı karşısında Teselya Ordusunun 11 süvari alayı, 8.Geçici Kolordunun 9 topçu bataryasına karşı 39 topçu bataryası,8 makinalı tüfeğe karşı 84 makinalı tüfek 29.328 askere karşı 100.000 askeri bulunmaktadır.[1] Yunanların ezici bir üstünlüğü bulunmaktadır.
Yunan planı bellidir, öncelikle Selanik ve Makedonya'yı Teselya Kolordusu ile alıp ardından dönüp Yanya'yı ele geçirmek bu zamana kadarda Epir Ordusunun savunmada kalması veya ufak ufak mevziler ele geçirip bu kolorduyu iyice izole etmesi. Osmanlıların tahkim edilmiş mevziilerinde ise Yanya Kolordusu bulunmaktadır. Yanya Kolordusunun adını aldığı Yanya kalesi ve çevre mevziiler Ahmet İzzet Paşa ve Colmar Freiherr von der Goltz'un savaş ve savunma planlarına göre tahkim edilmiştir çevresinde pek çok tahkimat yanında toplarda bulunmaktadır. Bu kolordunun karşısında yer alan Epir Ordusu ise bu kolordudan sayıca dezavantajlı gözükse de bu dezavantaj 8.Geçici kolordu ile Teselya ordusundaki üçe veya dörde bir durum gibi değildir. Zira Yanya kolordusunun 22 taburuna karşı Epir ordusunun 8 taburu; 1 süvari alayına karşı 1 süvari alayı;6 topçu bataryasına karşı 6 topçu bataryası, Yanya ordusunun 8 makineli tüfeğine karşı 12 makineli tüfeği bulunmaktadır; Yanya Ordusunun 22.589 askerine karşı bu ordunun 13.000 askeri bulunmaktadır. Topçu bataryası eşit gözükse de Yanya Kalesindeki tahkim edilmiş mevziilerdeki toplarda sayılırsa top yönünden de Yanya Kolordusu Epir Ordusundan 2'ye 1 gibi üstün gözükmektedir.[1]
Yanya kolordusu kağıt üzerinde Epir ordusuna makineli tüfek sayısı dışında ikiye bir gibi fazla veya eşit gözükse de durum pratikte ise durum hiç de öyle değildir. Öncelikle savaş başlangıcında Osmanlı savaşa hazırlıksız yakalandığı ve Rumeli'deki yaşlı nizami birliklerdeki askerleri terhis ettiği için Yanya Ordusu içindeki nizami askerler son derece azdır. Seferberlikte apar topar yapılmaya çalışılmıştır 8.geçici kolordu gibi Yanya kolordusu da kötü durumda çoğunluğu rediflerden ve apar topar askere alınanlardan oluşan bir ordudur. Komuta kademesi de keşmekeş içindedir zira 8.Geçici kolordu oluşturulurken bu ordudaki Ferik Hasan Tahsin Paşa Yanya'dan alınıp bu kolorduya verilmiş ve Yanya kolordusu komutansız kalmıştır. 2 Ekim 1912'de Yanya kolordusunda bir komutan yoktur apar topar 23. Piyade tümeninden Esad Paşa buraya atanırken başsız kalan 23.Piyade tümenine de Tuğgeneral Cevap Bey onun boşalttığı mevkiiye de Albay Halil Recai bey atanır.[2] Oysaki Epir Ordusu ise seferberliğini tamamlamış ve eğitimli askerlerden oluşan bir ordu konumundadır. Birlikleri tam sayısındadır. Evzon denilen Yunan Ordusunun usta birlikleri sayıca bu orduda fazladır.
Bütün bunlara karşın Epir Ordusunun başlangıçtaki performansı epey kötü olmuştur. Savaşın başlangıcında Teselya Ordusu ile birlikte taarruza geçen bu ordu 19 Ekim 1912'de Narda Nehrini geçip ilerlemeye başladı. Bu arada Yunanlar sınır köylerindeki Rumlarıda ayaklandırdılar. Narda köprüsü ve çevresi Yunanların eline geçti. 20 Ekimde ise Yunan Ordusu Narda'nın doğusundan saldırıya geçse de sert Osmanlı direnişi ile karşılaşıp başarısız olur.
Muharebe
19 Ekimi 20 Ekime bağlayan gece Esad Paşa cepheye vardığında Yunan Epir Ordusu'nun özellikle 3. ve 7. Evzon taburlarının unsurlarının daha cepheye tam yerleşmediği Epir ordusunda savunmasında zafiyetlerin olduğu arkadan kuşatılıp yok edilebileceğini fark eder.[3]
Yunan ordusunun Komçiadis köyüne saldırıya geçeceğini bu ordu saldırıya geçmeden takviye birlikler gelmeden Komçiadis boğazından Yanya Redif Alayı ve 23. Piyade Tümeninin unsurlarının geçip eş zamanlı saldırı ve arkadan kuşatma ile Epir ordusunu yok etmesi yönünde bir plan hazırlar ve 20 Ekim sabahı 2 unsurun bu plana uymasını ister. Ancak ilgili tümenler bu saldırıyı koordine edemezler öte yandan Yanya Redif Alayı- Filât taburu da kendisine emir gelmediğinden bahisle Yunan ordusuna saldırmayıp savunmada kalır.[4] Bu arada Garidiki ve Sadoviça köyündeki Rum çeteciler isyan etmekle kalmaz birde buradaki birliklere sabotajlarda bulunurlar. Gerideki Yunanların 3. ve 7. Evzon taburları bölgeye tüm unsurları ile gelip yerleşince artık böyle bir imkan kalmaz.Böylece kahredici şekilde altın tepside sunulan bir fırsatı Yanya Kolordusu kaçırmış olur.[3]
21 Ekimde Yunan Ordusu Komçiadis köyünü ele geçirir. 22 Ekimde Yanya Redif Alayı ve 23.Piyade Tümeni saldırıya geçer balçık çamurlu bir ortamda Yunanların yükseklere mevziilendiği yerde ilk saldırılar başarısızdır. Esad Paşa komutanlarını toplar ve oluşan durum karşısında Kuzeyde yeni bir hat kuracaklarını ancak bu savunma hattı kurulana kadar Yunan ordusunun burada tutulması gereğinden bahseder.
Buna göre de Komçiadis boğazının ve köyü ile çevresinin Yunan ordusunun Gribova sırtlarında elde ettiği mevziilerin geri alınması gereğinden söz eder. Yanya Komutanlığının esasında bilmediği durum Yunanların bu sırada intikal eden birliklerinin hala tam güçlerinde olmadığıdır. Bununla birlikte başkomutanlarının bizzat cepheye gelip dolaşması birliklerin bozulan moralini de güçlendirmiştir.[4] 23 Ekimde Yanya Redif Alayı ve 23.Piyade tümeni daha büyük bir saldırıya geçer ve bu saldırı neticesi Yunanlar bir anda Kumçiadis boğazından atılırlar. Yunan 15.Alay 1.Taburu ve 7.Evzon taburu dahil bütün Yunan unsurları Kumçiadis'ten Arta (Narda)'ya kadar geri çekilmeye zorlanır.[3]
Bu muharebe Yanya Kolordusu'nun ilk muharebesi olup ümit vericidir diğer yandan muharebede Epir ordusunu çok daha ağır bir bozguna uğratacak fırsatta kaçırılmıştır. Öte yandan Yanya kolordusunun Yunanlara nazaran bu muharebedeki kaybı son derece azdır. Ancak zaferin kazanıldığı aynı gün başlayan bir gün sonra biten Gribova Muharebesi'ndeki başarısızlık ne yazık ki bu başarıdan Yanya kolordusunun istifade edememesine neden olmuştur.[4]
