Alamidere Muharebesi Birinci Balkan Savaşı sırasında 3 Kasım (Eski Jülyen Takvime göre (J.T): 21 Ekim) 1912'de Paşmaklı'nın (bugünkü adı:Smolyan) 15 km güneydoğusundaki Alamidere köyü yakınlarında gerçekleşen Bulgar ve Osmanlı birlikleri arasında bir çatışmadır. 21. Sredna Gora Alayı, bu muharebede kazandığı başarı ile, Arda Nehrinin üst kısımlarını ele geçirdi ve Rodop Dağlarında Osmanlı hakimiyeti ve kontrolü sona erdi. Bulgarlarca önemli muharebelerden biri olarak kabul edilen bu muharebenin onuruna 1934'te Alamidere köyünün adı Türk isimlerini Bulgarlaştırma planı kapsamında bu muharebeye katılan Bulgar alay komutanının unvanı ve soyadı olan Albay Serafimovo (Polkovnik Serafimovo-Полковник Серафимово) olarak değiştirildi ve savaşın yapıldığı tepelerden birine Sredna Gora alayına atfen Srednogorets (Средногорец) adı verildi.
İki Tarafın Savaş Planları
Çatışmanın başlangıcında, Albay Vladimir Serafimov komutasındaki 21. Alay, Bulgar Trakya İkinci Tümeni 'nin 1. Tugayının bir parçasıydı. Alay, Rodop müfrezesi'nin sol, doğu kanadını oluşturuyordu. Görevi, Türklerin Çepeleri üzerinden Filibe'ye giden yolunu kapatmak ve Batı Trakyademiryolu hattı 'nın Selanik - İstanbul'dan geçen kesimi kesmektir. Bu hat Osmanlı'nın askeri lojistiği için olmazsa olmaz hatlarındandı.[2] Alay 5000 asker ve subaydan oluşmakla 4'ü hızlı ateş edebilen 20 Dağ topu bulunmaktaydı.[3]
Rodoplarda Gorna Arda adı verilen bölgede ise Osmanlı Kırcaali Müfrezesi'ne bağlı redif birlikleri ile takviye edilen Kırcaali Müstahfız Tümeni (Geçici) konuşlandırılmıştır. Kırcaali Müfrezesinin bir parçası olan bu tümen 6800 asker ve subaydan oluşmakla Osmanlı Genel Komutanlığı'nın direktiflerine göre asıl görevi, Bulgarların Doğu Trakya ve Makedonya arasındaki iletişimin kesilmesini engellemekti.[4]
Мuharebe Öncesi
1912 sonbaharında Rodoplar'daki savaşın etkinliği, dağlık arazi ve zayıf yol ağının kimin elinde tutulması ile belirlenecekti. Harekâtlar zorlu arazi şartları ve yol elverişliliğini bozan sık yağışlar (kar dahil) nedeniyle güçlükle yapılmaktadır.
Ancak savaşın ilk günlerinde 18-21 Ekimde (J.T: 5-8 Ekim de), 21. Alay, batı Rodop DağlarındaDevlen Köyü (bugünkü Devin) ile birlikte Pomaklar'ın yaşadığı bir zamanların Pomak Timraş Cumhuriyeti'nin merkezi Timraş Köyünü ve çevresini Osmanlılardan aldı. Bu arada Bulgar ordusunun diğer birimleri de Kırcaali Muharebesi'ni kazanıp Osmanlı müfrezesinin merkezi olan Kırcaali'yi ele geçirmiş ve Kırcaali Müfrezesine ağır bir darbe vurmuştu. Daha sonra, 21.alay Türk birliklerinin Paşmaklı (Smolyan) bölgesinde birikmesiyle ilgili bilgiler nedeniyle, alay Çepeleri yakınlarına yoğunlaştı ve güneye doğru ilerledi. 26 Ekim'de (J.T:13 Ekim) alay, şiddetli bir çatışmaya girip St. George Tepesi bölgesinde üç Türk taburunu yendi ve Paşmaklı, Raykovo ve Ustovo köylerini aldı. Buk köyü yakınlarındaki demiryolu köprüsünü havaya uçurmak için bir ekip gönderildi, ancak baskın başarısız oldu (29 Ekim (J.T:16 Ekim)). Bu arada, Kırcaali Müfrezesine bağlı Osmanlı birlikleri Paşmaklı ve çevresini sonrasında Kırcaali'yi geri alabilmek için karşı taarruza geçip Palas (Rudozem) çevresinden ilerledi ve (1-2 Kasım (J.T:19-20 Ekim)) Bulgarları Ustovo köyüne çekilmeye zorladı. Albay Serafimov, düşmanın daha da ilerlemesini durdurmak için birliklerinin çoğunu burada bölgede topladı. Savaşın başlangıcına kadar, Türk kuvvetlerinin büyüklüğü hakkında güvenilir bir istihbaratı yoktu.[5][6]
Muharebe
Bulgar 21.Sredna Gora Alayı Komutanı Vladimir_Serafimov
Muharebe özellikle Alamidere'yi çevreleyen tepelerde oldu. 4 Kasım (J.T: 21 Ekim) sabahı erken saatlerde Bulgar alayı, Osmanlı Kırcaali Müstahfız Tümenini karşılamak için üç kol halinde Palas'a doğru yola çıktı. Saat 10 sularında iki ordunun öncü kuvvetleri Fatovo köyüne giden yolda çarpıştı. Bulgar öncü kuvvetleri kargaşa içinde geri çekildi, ancak Osmanlı kuvvetleri bu çekilen Bulgar öncülerini takip etmedi. 21. Alayın geri kalan bölümlerinin gelmesiyle Serafimov, ormanlık bir tepeyi işgal eden Türklere (6 tabur ve 1 batarya dan oluşan) saldırı emri verdi. Saldırı neticesi sağ kol (6 top yaklaşık 1000 asker, Yarbay İliya Vrachev liderliğinde) Alamidere köyüne saldırıya geçip düşmanın solundaki ve arkasındaki tahkim edilmemiş tepeleri işgal etti. Osmanlı birlikleri yedekleri ile birkaç kez tepeleri almak için karşı saldırıya geçti, ancak saldırılar geri püskürtüldü. O sırada diğer Türk kanadına Bulgarlar süngü hücumu yaptılar netice olarak bu kanatta gerilettirildi. Osmanlı komutanı Bulgar birliklerinin etrafını dolaştırma kuşatma planı düşündüyse de bu görevle görevlendirilen taburun geç kalması nedeniyle bu plan da başarısız oldu.. Bu, 8 saatlik savaşın ardından Osmanlı tümeni genel olarak geri çekilmek zorunda kaldı.[7]
Yenilgilerinden sonra Osmanlı birlikleri, Arda'nın güney kıyısına çekildiler ve birkaç istisna dışında artık bölgeyi tehdit edemez hale geldilerki savaştan bir gün sonra, 5 Kasımda (J.T:22 Ekim) 'da Serafimov'un birlikleri Golyam Palas ve Paşmaklı çevresini de neredeyse hiçbir direnişle karşılaşmadan ele geçirdi. Rodoplardaki çatışmalar yaklaşık iki hafta içinde yatıştı.[8] Zira Kasım ayında gelen ek birlik serbest kalan müfrezelerle bu defa Bulgarlar Kırcaali Müfrezesini tamamen kuşatıp yok etmek için saldırıya geçti. Rodop bölgesinden Osmanlılar tümden çıkmak zorunda kaldı ve müfrezeyi takip eden Bulgar güçleri Balkan Töresi Muharebesini de kazanıp Kasım ayı sonunda şimdiki Yunanistana kadar ilerleyip Osmanlının Batı Trakya'da Ege Denizi kıyılarındaki topraklarını da aldı ve müfrezeye bağlı birlikler Mehmet Yaver Paşa ile birlikte Bulgarlara teslim olmak zorunda kaldı. (bkz. Merhamlı Muharebesi )
Muharebenin Sonuçları
Alamidere savaşında Вulgar 21.Alayı 35 ölü 75 yaralı 22 kayıp verirken Osmanlı Kırcaali Müstahfız Tümeni 180'den fazla ölü vermiştir.[7]
1934'teki Balkan Savaşları kurbanlarının anısına, Ossuary Anıtı (паметник костница), Alamidere köyü yakınlarındaki Srednogorets zirvesine dikildi. Şimdilerde bu tepedeki zirve Rodop Shipka (Родопската Шипка) olarak bilinmektedir.
Kaynakça
Özel
^Genelkurmay Başkanlığı(2004),Balkan Savaşı’na Katılan Komutanların Yaşam Öyküleri ( Alay ve Daha Üst Birlik Komutanları),Genelkurmay Basımevi, Ankara s.148, 454
