Cegłów

Cegłów

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Kościół katolicki pw. św. Jana Chrzciciela w Cegłowie
Herb
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	miński
Gmina	Cegłów
Prawa miejskie	1621–1870, 2022
Burmistrz	Marcin Uchman
Powierzchnia	7,67[1] km²
Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość	2 294[2] 299,0 os./km²
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	05-319[3]
Tablice rejestracyjne	WM
Położenie na mapie gminy Cegłów Cegłów
Położenie na mapie Polski Cegłów
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Cegłów
Położenie na mapie powiatu mińskiego Cegłów
52°08′49″N 21°44′20″E
TERC (TERYT)	1412044[4]
SIMC	0668956[4]
Strona internetowa

Cegłów – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Cegłów^[4][5]. Leży nad rzeką Mienią, w oddaleniu 55 km od Warszawy oraz 42 km od Siedlec. Siedziba gminy Cegłów.

Administracyjnie na terenie Cegłowa funkcjonują dwa sołectwa Cegłów 1 i Cegłow 2^[6]

Położenie

Cegłów leży w prawobrzeżnej części dawnej ziemi czerskiej na historycznym Mazowszu^[7], w pierwszej połowie XVI wieku położony był w powiecie czerskim w województwie mazowieckim^[8]. Położony jest około 5 km na południe od drogi krajowej nr 92 oraz około 8 km od wjazdu na autostradę A2 (na węźle Ryczołek). W mieście znajduje się również przystanek kolejowy na linii kolejowej nr 2 Warszawa Zachodnia – Terespol.

Historia

Ołtarz Lazarusa w Cegłowie

Wnętrze kościoła rzymskokatolickiego

Pierwotna nazwa miejscowości brzmiała Cebrowo i wymieniana jest w dokumentach do I poł. XVI w. Zamieszkująca ją ludność zajmowała się m.in. produkcją cegieł, co stało się źródłem obecnej nazwy Cegłowa^[9]. O tym że miejscowość wzbogaciła się na tym, świadczy zabytkowy kościół rzymskokatolicki z 1525. Należała ona do dóbr, którymi książęta mazowieccy uposażyli kościół augustianów w Warszawie, później zaś kapitułę kolegiacką św. Jana Chrzciciela w Warszawie.

W 1621 miejscowości zostały nadane prawa miejskie przez Zygmunta III Wazę. Po upadku powstania styczniowego, w 1869 Cegłów prawa te utracił. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego w 1827 położone było w powiecie siennickim, obwodzie stanisławowskim województwa mazowieckiego^[10].

Na początku XX wieku Cegłów stał się drugim po Płocku ośrodkiem ruchu religijnego mariawitów.

1 stycznia 1992 do Cegłowa przyłączono wieś Cisie^[11]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego. W wyniku reformy administracyjnej, od 1999 znajduje się w powiecie mińskim, województwie mazowieckim.

1 stycznia 2022 miejscowość odzyskała prawa miejskie^[12].

Architektura

Zabytki

XVI – wieczny ołtarz boczny w kościele rzymskokatolickim

Tablica upamiętniająca 100 – lecie powstania mariawityzmu

Pomnik Niepodległości

• Kościół rzymskokatolicki św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Apostoła – kościół gotycki z 2 ćw. XVI wieku nawiązujący kształtem do późnogotyckich kościołów z charakterystycznymi kolistymi skarpami będącymi rodzimym elementem architektury mazowieckich i kujawskich kościołów wieku XVI. W latach 1603–1629 rozbudowany w stylu późnorenesansowym, co widoczne jest na sklepieniu zakrystii z kominkiem, szczycie wschodnim prezbiterium, portalach. W XVIII wieku zbudowano obok dzwonnicę. W XIX wieku wprowadzono we wnętrzu drewniane podpory. Wewnątrz tryptyk z 1510 r. z cennymi rzeźbami, które wykonał mistrz Lazarus, w stylu Wita Stwosza – ołtarz ten przeniesiony tu został z kolegiaty (dziś archikatedry) św. Jana w Warszawie. Na wschodniej ścianie prezbiterium tablica epitafijna kanonika warszawskiego Wojciecha Oczko, słynnego lekarza królów Stefana Batorego i Zygmunta III Wazy

.

• Kościół mariawicki św. Jana Chrzciciela – zbudowany w stylu neogotyckim w I dekadzie XX w., jest najwyższą budowlą w mieście i siedzibą miejscowej parafii. W latach 1986–1992 pełnił funkcje katedralne – był główną świątynią diecezji lubelsko-podlaskiej.
• Pomnik Niepodległości – znajdujący się w centralnej części rynku pomnik został wzniesiony w celu upamiętnienia odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918. Ma kształt trójbocznego obelisku, zwieńczonego kulą, z której wzbija się orzeł w koronie, zwrócony w stronę Warszawy. Uroczyste odsłonięcie pomnika nastąpiło 10 maja 1934 r. Orzeł nigdy nie utracił swej korony, także w okresie PRL^[13].

Turystyka

Przez teren Cegłowa przebiegają dwa szlaki turystyczne PTTK^[14]: niebieski (m.in. przez rezerwat przyrody Rudka Sanatoryjna) i zielony (m.in. przez rezerwat przyrody Jedlina), a także szlak rowerowy VeloMazovia^[15]. Z Cegłowem związane są dwa produkty regionalne wpisane na listę produktów tradycyjnych: Sójka Mazowiecka oraz Kozi Ser Twarogowy z Cegłowa^[16].

Oświata i nauka

Znajduje się tu przedszkole i szkoła podstawowa wchodzące w skład Zespołu Szkolnego w Cegłowie^[17]. W marcu 2009 zostało przeprowadzone referendum mające na celu wybór patrona zespołu. Mieszkańcy wybrali propozycję nazwania szkoły imieniem Bohaterskich Harcerzy Cegłowa^[18]. W 2010 szkoła została odznaczona złotym krzyżem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej^[19].

Religia

Kościół Rzymskokatolicki

• Parafia św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Apostoła (w dekanacie mińskim – Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, diecezji warszawsko-praskiej)
  • Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Andrzeja Apostoła, wybudowany w 1525 roku
  • Cmentarz (miejsce pochówku m.in. Augusta Hallera^[20][21])

Kościół Starokatolicki Mariawitów

• Parafia św. Jana Chrzciciela (w diecezji lubelsko-podlaskiej)
  • Kościół św. Jana Chrzciciela
  • Cmentarz

Kościół Katolicki Mariawitów

• Diaspora pozostająca pod opieką parafii w Goździe (w kustodii warszawskiej). Społeczność Kościoła Katolickiego Mariawitów z Cegłowa odprawia adorację ubłagania 24. dnia każdego miesiąca^[22].

Ludzie związani z Cegłowem‎

Zobacz też

• Parafia rzymskokatolicka w Cegłowie
• Parafia starokatolicka mariawitów w Cegłowie
• Cmentarz mariawicki w Cegłowie
• Cegłów (powiat grodziski)

Przypisy

1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
2. Strona gminy Cegłów, dane statystyczne. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 137 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. GUS. Wyszukiwarka TERYT.
5. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
6. Strona gminy, sołectwa
7. Lokalne wzory kultury politycznej. Szkice ogólne i opracowania monograficzne. Jacek Kurczewski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2007, s. 192. ISBN 978-83-7436-129-3. [dostęp 2023-01-02]. Cytat: Pierwsze zapiski w dokumentach wzmiankowały o Cegłowie zawsze w kontekście jego położenia na prawobrzeżnej części ziemi czerskiej, siedziby książąt mazowieckich. (pol.).
8. Marta Piber-Zbieranowska. Księstwo Mazowieckie u progu inkorporacji. Charakterystyka obszaru około 1526 r. (część południowa). „Studia Geohistorica”. nr 9, s. 109, 2021. Warszawa: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. ISSN 2300-2875. [dostęp 2023-01-02]. Cytat: […] powiat czerski (część prawobrzeżna): Cebrowo (potem: Cegłowo) […]. (pol.). 
9. MarianM. Benko MarianM., Cegłów – renesansowe miasteczko mazowieckie i jego zagadnienia konserwatorskie, „Ochrona Zabytków” (2), 1955, s. 89–101, ISSN 0029-8247 [dostęp 2020-06-13]  (pol.).
10. Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 61.
11. M.P. z 1991 r. nr 46, poz. 327
12. Na mapie Polski może pojawić się dziesięć nowych miast. Oto lista [online], TVN24 Biznes [dostęp 2021-08-03]  (pol.).
13. Gminna Biblioteka Publiczna w Cegłowie. [dostęp 2008-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-25)].
14. Cegłów. pttk.pl. [dostęp 2022-05-14].
15. Jesteśmy na rowerowym szlaku. minskmaz.com, 2021-12-14. [dostęp 2022-05-14].
16. Produkty regionalne. ceglow.pl. [dostęp 2022-05-14].
17. Statut [online], Zespół Szkolny w Cegłowie [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13]  (pol.).
18. Protokół z XXVII sesji Rady Gminy w dniu 23.04.2009 r. pod przewodnictwem Pani Teodory Wójcik – Przewodniczącej Rady Gminy w Cegłowie [online] [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] .
19. Historia [online], Zespół Szkolny w Cegłowie [dostęp 2020-06-13] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13]  (pol.).
20. Opieka nad grobem Augusta Hallera. sphaller.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-09-07].
21. Pamięć o Auguście Hallerze. sphaller.szkolnastrona.pl. [dostęp 2022-09-07].
22. Kalendarz Mariawicki na rok 2022 (Felicjanów).

Bibliografia

• Gajowniczek Z.T. 1999. Na tropach tajemnic historii Cegłowa i okolic.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa o miejscowości Cegłów. [dostęp 2007-08-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-02-25)].
• Cegłów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 530 .

Kontrola autorytatywna (miasto):

• VIAF: 241139713
• GND: 7759993-7