Chorzele
Zobacz w indeksie Słownika geograficznego Królestwa Polskiego hasło Chorzele
Chorzele – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim , w powiecie przasnyskim , siedziba gminy miejsko-wiejskiej Chorzele . Leży nad Orzycem .
W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa ostrołęckiego .
Były miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego [2] Królestwa Kongresowego , położone było w 1827 roku w powiecie przasnyskim, obwodzie przasnyskim województwa płockiego [3]
Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 3113 mieszkańców[1]
Przez miasto przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Pułtusk oraz drogi wojewódzkie 614 do Myszyńca i 616 do Ciechanowa . 25 km na północ od miasta zlokalizowany jest międzynarodowy port lotniczy w Szymanach .
W okresie międzywojennym miejscowość byłą siedzibą komisariatu Straży Celnej „Chorzele” oraz ulokowana tu była placówka Straży Celnej „Chorzele” [4] placówka Straży Granicznej I linii „Chorzele” [5]
Historia
Pomnik Tadeusza Kościuszki w Chorzelach 1472 – pierwsze wzmianki o Chorzelach, osadzie położonej na skraju puszczy [potrzebny przypis ]
1542 – prawa miejskie , miasto staje się osadą królewską, która miała kontakty handlowe z Rusią[potrzebny przypis ]
1690 – nadanie przywilejów po zniszczeniu miasta przez Szwedów [potrzebny przypis ]
1795 – w zaborze pruskim
XIX w. – rozwój przemysłu, szybki wzrost znaczenia ludności żydowskiej, wielkie targi żywym inwentarzem
1807 – w Księstwie Warszawskim
1815 – w Królestwie Polskim
1863–1864 – miejsce zwycięskich bitew powstańców z wojskami rosyjskimi
1870–1919 – cofnięte prawa miejskie
1905 – Chorzele zamieszkiwało 2 301 Żydów, stanowiąc 57% mieszkańców
1914-1918 – zniszczenia wojenne, które ograniczały rozwój miasta w dwudziestoleciu[6]
1916 – uzyskanie połączenia kolejowego W okresie międzywojennym stacjonował w miejscowości komisariat Straży Granicznej [7]
1939–1945 – wcielenie do III Rzeszy , całkowita eksterminacja ludności żydowskiej
20 stycznia 1945 – zajęcie Chorzel przez radzieckie oddziały 32 Dywizji Kawalerii 3 Armii
1945 – w grudniu oddział podziemia niepodległościowego rozbił areszt Milicji Obywatelskiej i uwolnił 14 żołnierzy podziemia[8]
1975 – gmina Chorzele w ramach województwa ostrołęckiego
od 1999 r. w ramach powiatu przasnyskiego (woj. mazowieckie )
Demografia
Piramida wieku
[9]
Polityka
Burmistrzowie:
Ludwik Rogowski (1990-1994)
Krzysztof Nieliwodzki (1998-1999)
Janusz Nidzgorski (1999-2002)
Andrzej Krawczyk (2002-2006)
Wojciech Kobyliński (2006-2010)
Beata Szczepankowska (od 2010)
Gospodarka
Największe zakłady przemysłowe w mieście to: firma Bel Polska sp. z o.o. i Spółdzielnia Mleczarska Mazowsze , oba działająca w branży mleczarskiej. Ważną rolę odgrywa też przemysł drzewny. [potrzebny przypis ]
Transport
Chorzele posiadają obecnie połączenie kolejowe z Ostrołęką , które reaktywowano 11 czerwca 2023 roku po 22 latach od zawieszenia[10] Stacja kolejowa znajduje się w północno-wschodniej części miasta. Chorzele posiadają również dość dobrze rozwinięte połączenia autobusowe. Miasto posiada bezpośrednie połączenie autobusowe z Warszawą, Olsztynem, Przasnyszem, Ciechanowem, Ostrołęką, Szczytnem, Mrągowem i Nidzicą.
Architektura
Zabytki
Kościół Trójcy Przenajświętszej
Kultura
W Chorzelach odbywają się festyny, takie jak Spotkanie z folklorem czy Niedziele w mieście . Ponadto organizowane są konkursy plastyczne, recytatorskie i festiwal piosenki. W mieście działa Biblioteka Publiczna.
Odbywają się również zawody strażackie.
Religia
Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Chorzelami .
Przypisy
↑ a b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2020-09-14] .↑ Adolf Pawiński , Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 68.
↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927 .↑ Marek Jabłonowski , Bogusław Polak : Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II . Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 14. ISBN 83-87424-77-3 .↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 105
↑ Marek Jabłonowski , Bogusław Polak : Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II . Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 12. ISBN 83-87424-77-3 .↑ Tadeusz Swat, „...Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944–1956. Mazowsze. Warszawa 2003, s. 242.
↑ Chorzele w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.↑ Chorzele: Tłumy witają powrót pociągów [dostęp 2023-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-12] (pol. ) .↑ Dane według wyszukiwarki zborów jw.org [dostęp 2018-10-19] .
Miasto
Wsie
Kolonie
Osady leśne
Przysiółki
Części miasta
Część wsi
Na prawach powiatu
Powiatowe
Gminne
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
Adamów (1539–1870)Aleksandrów Łódzki Andrzejewo (1528–1870)Annopol Babiak (1815–1870)Bakałarzewo (1570–1870)Balwierzyszki (1520–1870)Baranów (1544–1870)Bełchatów Bełżyce Będków (1453–1870)Biała Rawska Białaczów Białobrzegi Bielawy (1403–1870)Bielsk (1373–1870)Bieżuń Biskupice (1450–1870)Bobrowniki Bobrowniki (1485–1870)Bodzanów Bodzentyn Bogoria Bolesławiec Bolimów Brdów (1436–1870)Brok Brudzew (1458–1870)Burzenin (1378–1870)Busko-Zdrój Bychawa Cegłów Chocz Chodecz Chodel (1517–1824, 1838–1870)Chorzele Ciechanowiec Nowe Miasto (1580–1795, 1807–1870, 1938 → ***)Ciepielów Czeladź Czemierniki Czersk (1350–1870)Czerwińsk nad Wisłą Czyżew Ćmielów Daleszyce Dąbrowice Denków (1564–1870, 1954 → ***)Dobra Dobrzyń nad Drwęcą → *)Drobin Drzewica Działoszyn Filipów (1570–1870)Firlej (1557–1870)Frampol Gielniów Gliniany (1595–1870)Głowaczów Głowno Głusk (1688–1870, 1989 → ***)Gniewoszów (1693–1870)Golina Goraj Gorzków-Osada (1689–1870)Goszczyn (1386–1870)Gowarczów Góra Kalwaria Grabowiec (1601–1870)Grabowiec (1418–1870)Grabów Grajewo Granica (1735–1870, 1965 → ****)Grocholice (1485–1870, 1977 → ***)Grodzisk Mazowiecki Grzegorzew (1435–1870)Horodło (1432–1870)Horodyszcze (1558–1870)Iłów (1506–1870)Iłża Inowłódz Iwaniska Iwanowice (1460–1870)Izbica Izbica Kujawska Jadów Janowiec (1537–1870)Janowo (1421–1870)Janów (1696–1870)Janów Podlaski (1465–1870, 1919–1940, 1944–1946)Jarczów (1775–1870)Jastrząb Jedlińsk (1530–1870)Jeziorzany (Łysobyki ) (1498–1870)Jeżów Jędrzejów Józefów Józefów nad Wisłą Kamieńczyk (1428–1870)Kamieńsk Kamionka Karczew Kazanów (1566–1870, od 2025)Kazimierz (1288–1870)Kazimierz Biskupi (1287–1870)Kazimierz Dolny Kiernozia Kikół Kleczew Klimontów Klwów (1413–1870)Kłobuck Kłodawa Kock Kodeń (1511–1870)Kołbiel (1532–1870)Komarów-Osada (1748–1870)Koniecpol Konstantynów (1729–1870)Konstantynów Łódzki Końskowola (1532–1870, od 2025)Koprzywnica Kosów Lacki Koszyce Kowal Koziegłowy Koźminek Krasnobród Krasnosielc (1824–1870)Kromołów (1388–1870, 1977 → ***)Krośniewice Kryłów (1523–1870)Krzepice Krzeszów (1641–1870)Książ Wielki Kuczbork-Osada (1384–1870)Kunów Kurów (1442–1870, od 2025)Kurozwęki (1347–1870)Kurzelów (1285–1870)Lasocin (1547–1870)Latowicz Lądek (1269–1870)Lelów (1314–1870)Lipsk Lipsko Liw (1421–1870)Lubień Kujawski Lubraniec Ludwinów (1719–1870)Lutomiersk Lututów Łagów Łaskarzew Łaszczów Łomazy (1566–1870)Łosice Łoździeje Maciejowice Magnuszew Małogoszcz Markuszów (1330–1870)Michów (1531–1870)Miedzna (1470–1870)Modliborzyce Modrzejów (1706–1870, 1915 → ***)Mogielnica Mokobody (1496–1870)Mordy Mrzygłód (1412–1870, 1915–1919; 1983 → ***)Mstów (1278–1870)Myszyniec Nadarzyn (1453–1870)Nowa Brzeźnica (1287–1870)Nowa Słupia Nowe Brzesko Nowe Miasto Nowe Miasto nad Pilicą Nowogród Nowy Korczyn Nur (1416–1870)Odrzywół Ogrodzieniec Okuniew (1538–1870)Oleśnica Olita Olsztyn Opatowiec Opatówek Opole Lubelskie Orchówek (1506-XVIII, 1775–1870)Osieck Osiek Osięciny (1824–1870)Osmolin (1462–1870)Ostrów Lubelski Ożarów Pacanów Pajęczno Parysów (1538–1870)Parzęczew Pawłów (1470–1870)Piaseczno Piaski Piątek Pierzchnica Pilica Pilwiszki (1536–1870)Piotrków Kujawski Piszczac Pławno (1544–1870)Poddębice Połaniec Poniemuń (1763–1825, 1836–1870, 1931 → ***)Praszka Proszowice Przedecz Przerośl (1576–1870)Przybyszew (1396–1870)Przyrów Przysucha Przytyk Puchaczów (1527–1870)Pyzdry Raciąż Raciążek (1317–1870)Raczki (1703–1870)Radoszyce Radzanów (1400–1870)Radziejów Radziłów (1466–1870)Rajgród Raków (1569–1870)Rejowiec Rossosz (1584–1870)Rozprza Różan Rychwał Ryczywół (1369–1870)Rzgów Sapieżyszki (1825–1870)Sarnaki (1754–1870)Sawin (1492–1870)Secemin (1395–1870)Sereje (1511–1870)Serock Serokomla (1537–1870)Sieciechów (1370–1870)Siennica Sienno Siewierz Simno Skalbmierz Skała Skaryszew Skępe Skrzynno (1308–1870)Skulsk (1384–1504, 1566–1662, 1793–1870)Sławatycze (1577–1870)Sławków → **, od 1984)Słomniki Służewo (1339–1870)Sobków (1563–1870, od 2025)Sobota (1393–1870)Sochocin Sokoły (1827–1870, 1919–1950)Solec nad Wisłą Sompolno Sopoćkinie (1560–1870)Stanisławów (1523–1870)Staw (1405–1870)Stawiski Stawiszyn Sterdyń (1737–1870)Stężyca (1330–1870)Stoczek Łukowski Stopnica Stryków Sudargi (1724–1870)Sulejów Szadek Szczekociny Szczerców (1364–1870)Szreńsk (1383–1870)Szydłów Ślesin Śniadowo (1775–1870)Tarczyn Tarłów (1550–1870)Tarnogóra (1548–1870)Tarnogród Tuliszków Turobin Tuszyn Tyszowce Uchanie (1484–1870)Ujazd Uniejów Urzędów Waśniów (1351–1870)Wąchock Wąsosz (1436–1870)Wąwolnica (1346–1870, od 2025)Widawa (1388–1870)Wieniawa (1768–1870, 1916 → ***)Wieruszów Wierzbica (1469–1870)Wierzbnik → *)Wilczyn (1458–1478, 1485–1870)Wiskitki Wisznice (1579–1870)Wisztyniec (1570–1870)Wiślica Wizna (1435–1870)Wiżajny (1620–1870)Władysławów (1727–1870, 1919–1934)Włodowice Włoszczowa Wodzisław Wohyń (1519–1870)Wojsławice (1445–1870)Wolanów (1773–1870)Wolbórz Wolbrom Wysokie Mazowieckie Wyszków Wyśmierzyce Zagórów Zaklików Zambrów Zawichost Złoczew Zwoleń Żarki Żarnowiec (1340–1870)Żarnów Żółkiewka (1702–1870)Żuromin Żychlin
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).
.jpeg)
