Łagów

Łagów

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Kościół parafialny w Łagowie
Herb
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	kielecki
Gmina	Łagów
Prawa miejskie	1375-1870, 2018
Burmistrz	Sławomir Miechowicz
Powierzchnia	8,22[1] km²
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość	1551[1] 189[1] os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 41
Kod pocztowy	26-025
Tablice rejestracyjne	TKI
Położenie na mapie gminy Łagów Łagów
Położenie na mapie Polski Łagów
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Łagów
Położenie na mapie powiatu kieleckiego Łagów
50°46′36″N 21°05′06″E
TERC (TERYT)	2604074
SIMC	0247670
Urząd miejski Rynek 62 26-025 Łagów
Strona internetowa

Fragment rynku z fontanną

Łagów – miasto położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim. Siedziba urzędu gminy Łagów. Status miasta odzyskało z dniem 1 stycznia 2018^[2].

Był miastem biskupstwa włocławskiego w województwie sandomierskim w ostatniej ćwierci XVI wieku^[3]. W latach 1975–1998 Łagów administracyjnie należał do województwa kieleckiego.

Położenie

Łagów położony jest w Górach Świętokrzyskich, na wschodnim krańcu Padołu Kielecko-Łagowskiego. Na południe od Łagowa rozciąga się Pasmo Orłowińskie. W kierunku północno-zachodnim znajduje się Wał Małacentowski i Pasmo Bielińskie. Miasto przecina rzeka Łagowica.

Z historycznego punktu widzenia Łagów leży w Małopolsce, w ramach której położony jest w dawnej ziemi sandomierskiej^[4].

Przez Łagów przebiega droga krajowa nr 74 z Kielc do Zamościa oraz droga wojewódzka nr 756 ze Starachowic do Stopnicy.

Historia

Pierwsze wzmianki o Łagowie pojawiły się już w XI wieku. Jak podaje Jan Długosz w swoich kronikach, w 1086 r. Władysław Herman za wstawiennictwem żony Judyty podarował wieś kapitule kujawskiej, która urządziła w niej siedzibę kasztelana (prawdopodobnie istniał tu zamek, ale do dziś nie zachowały się żadne jego ślady. W odległości ok. 2,5 km od Łagowa na południowy wschód we wsi Nowy Staw znajduje się „wzgórze Zamczysko”. To właśnie na tym wzgórzu miała mieścić się dawna lokacja Łagowa. Lokalizacja zamku w tym miejscu jest wielce prawdopodobna, ponieważ wzgórze otoczone jest doliną rzeki, co mogło utrudnić zdobycie zamku). W 1287 podczas III najazdu Mongolskiego miała miejsce Bitwa pod Łagowem. 1375 r. królowa Polski i Węgier Elżbieta wydała w Sandomierzu przywilej zezwalający włodarzowi Łagowa bp. Zbylutowi na zamianę wsi w miasto. Przywilej ten został potwierdzony w 1390 r. przez Władysława Jagiełłę. W 1502 r. miejscowość doszczętnie spalili Tatarzy. W XV wieku miasto stało się znanym ośrodkiem rzemiosła, głównie garncarstwa. Wydobywane były tu rudy żelaza i ołowiu. W 1870 roku Łagów utracił prawa miejskie^[5].

Przed rokiem 1836 dzierżawcą wójtostwa rządowego w Łagowie był Hilary Koczecki^[6].

„Przewodnik Gospodarczy” z roku 1938 wymienia funkcjonujące tu instytucje i firmy usługowe^[7]:

• Nadleśnictwo „Łagów” z siedzibą w Woli Łagowskiej
• akuszerka – J. Kasz
• apteka – Stanisław Gruszczyński
• sklepy bławatne:
  • Abram Kirszenberg
  • Jankiel Kuperberg
• lekarz – S. Pokrzywa, Rynek 18
• młyn – Wincenty Majewski
• piekarnia – R. Sztajner

Podczas II wojny światowej wieś leżała w strefie przyfrontowej przyczółka baranowsko-sandomierskiego, ulegając tym samym znacznym zniszczeniom. Działający w rejonie Łagowa oddział Batalionów Chłopskich dowodzony przez Eugeniusza Fafarę wspólnie z żołnierzami Armii Czerwonej uczestniczył w zwycięskim boju przeciw Niemcom stacjonujacym w Starym Nieskurzowie^[8].

Zabytki i atrakcje turystyczne

• Kościół parafialny, jednonawowy, orientowany, z XV w. prezbiterium i XVI w. nawą. Wybudowane w latach 1581–1600 późnogotyckie portale i gwiaździste sklepienie, pochodzące z XVII i XVIII w. kaplice tworzące rodzaj naw bocznych.
• Wąwóz Dule, światowej sławy odkrywka czarnych wapieni głowonogowych, bogatych w dewońskie (fameńskie) skamieniałości goniatytów i klymenii^[9].
• Jaskinia „Zbójecka”, długości ok. 160 m, typowo „jurajska”, w rodzaju Piętrowej Szczeliny. Wzmiankowana w publikacjach geograficznych z końca XIX i początków XX wieku, zazwyczaj pod nazwą Jaskinia Łagowska. Miejscowe podania wiążą jaskinię z mieszkającymi w niej dawniej zbójcami. Wewnątrz jaskini występują m.in. rzadko spotykany w Polsce pająk – Porrhomma egeria, chrząszcz – Cholera agili i owad bezskrzydły – Arrhopal ites pymagenes, a także trzy gatunki nietoperzy: nocek rudy, nocek duży i podkowiec mały.
• Teren dawnego kirkutu – topolowy zagajnik przy drodze do Zarębów pozbawiony jakichkolwiek śladów świadczących o grzebalnym charakterze miejsca.

Rejestr zabytków

Do rejestru zabytków nieruchomych wpisane zostały obiekty^[10]:

• założenie urbanistyczne – śródmieście Łagowa (nr rej.: A.495 z 1.12.1956),
• kościół parafialny pw. św. Michała Archanioła z końca XV w. i XVI w. (nr rej.: A.406 z 16.10.1956 i z 21.06.1967),
• cmentarz parafialny i kaplica z I połowy XIX w. (nr rej.: A.407/1-2 z 16.09.1972 i z 2.06.1992),
• dom, Rynek 45, z 1890 r. (nr rej.: A.842 z 28.09.1979).

Turystyka

Łagów jest punktem początkowym niebieskiego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin, zielonego szlaku turystycznego prowadzącego do Nowej Słupi oraz zielonego szlaku rowerowego prowadzącego przez tereny wokół wsi.

Sport

W miejscowości działa klub piłki nożnej ŁKS Łagów, założony w 1979 roku^[11]. Zdobywca Regionalnego Pucharu Polski w sezonie 2021/2022^[12]. W latach 2020–2023 występował w rozgrywkach III ligi, grupy IV^[11]. 19 stycznia 2023, po rundzie jesiennej sezonu 2022/2023, którą zakończył jako lider, wycofał się z rozgrywek, co skutkowało przeniesieniem klubu z pierwszego na ostatnie miejsce w tabeli^[13]. W sierpniu 2023 wrócił do rozgrywek piłkarskich, już pod nazwą ŁKS Górnik Łagów, przystępując do gry w klasie okręgowej, gr. świętokrzyskiej^[14], w której zajął drugie miejsce i awansował do IV ligi^[15].

Zobacz też

• Parafia św. Michała Archanioła w Łagowie

Przypisy

1. Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2022 roku [online], Główny Urząd Statystyczny, 7 grudnia 2022 [dostęp 2022-12-08] .
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 lipca 2017 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast, nadania niektórym miejscowościom statusu miasta, zmiany nazwy gminy oraz siedzib władz niektórych gmin (Dz.U. z 2017 r. poz. 1427)
3. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku. ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1993, s. 112.
4. Sławomir Wróblewski, Zamki i dwory obronne województwa sandomierskiego w średniowieczu, Wydawnictwo GOLDRUK, Nowy Sącz 2006, ISBN 83-924034-5-2, s. 27.
5. Postanowienie z 24 października (5 listopada) 1869 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 419
6. Dziennik Urzędowy Województwa Augustowskiego 8/1836
7. Przewodnik Gospodarczy Województw Kieleckiego, Krakowskiego i Śląskiego, Dąbrowsko-Śląskie Zakłady Drukarskie, Sosnowiec 1938
8. Kolus 2011 ↓, s. 45.
9. J. Czarnocki, 1989. Klimenie Gór Świętokrzyskich, Prace PIG, CXXVII, Warszawa.
10. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 27 [dostęp 2015-11-06] .
11. Skarb - ŁKS Łagów [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-03-29] .
12. Telewizja PolskaT.P. S.A Telewizja PolskaT.P., ŁKS Probudex Łagów wygrał okręgowy Puchar Polski [online], kielce.tvp.pl [dostęp 2022-08-21]  (pol.).
13. DorotaD. Kułaga DorotaD., ŁKS Łagów wycofany z rozgrywek 3. ligi. Pismo o takiej treści zostało wysłane do Polskiego Związku Piłki Nożnej. Podpisał je Marek Brudek [online], Gol24, 1 marca 2023 [dostęp 2023-03-29]  (pol.).
14. ŁKS Łagów wraca do gry [online], 18 lipca 2023 [dostęp 2023-08-26]  (pol.).
15. Klasa okręgowa 2023/2024, grupa: świętokrzyska [online], www.90minut.pl [dostęp 2024-06-16] .

Bibliografia

• Tadeusz Dybczyński, Przewodnik po Górach Świętokrzyskich, Warszawa 1912.
• Ryszard Garus, Znakowane szlaki turystyczne woj. kieleckiego, Kielce 1983.
• Marian Kolus: Miejsca upamiętniające działalność Batalionów Chłopskich w latach 1940-1945 na terenie województwa świętokrzyskiego. Kielce: 2011. ISBN 978-83-88161-39-1.

Linki zewnętrzne

• Łagów (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 574 .
• Archiwalne zdjęcia związane z miejscowością w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (miasto):

• NKC: ge961843