Warren Beatty

Warren Beatty

Warren Beatty (1961)
Imię i nazwisko	Henry Warren Beaty
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1937 Richmond
Zawód	aktor, producent, scenarzysta, reżyser
Współmałżonek	Annette Bening (od 1992)
Lata aktywności	od 1956

Warren Beatty, właśc. Henry Warren Beaty^[1][2][3] (ur. 30 marca 1937 w Richmond) – amerykański aktor, producent, scenarzysta i reżyser filmowy, którego kariera trwa ponad sześć dekad. Był nominowany do 15 Oscarów, w tym czterech dla najlepszego aktora, czterech dla najlepszego filmu, dwóch dla najlepszego reżysera, trzech za scenariusz oryginalny i jednego za scenariusz adaptowany; zdobył nagrodę dla najlepszego reżysera filmu Czerwoni (1981)^[4].

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Richmond, w stanie Wirginia. Pochodzi z purytańskiego domu Iry Owensa Beaty'ego (1903-1987)^[5][6], dyrektora szkoły w Richmond, w stanie Wirginia. Jego matka Kathlyn Corinne Beaty (z domu MacLean; 1903-1993)^[7] była nauczycielką dramatu z Nowej Szkocji^[8]. Wychowywał się wraz ze starszą o trzy lata siostrą, aktorką, scenarzystką i reżyserką, Shirley MacLaine (ur. 24 kwietnia 1934)^[9][10]. Ukończył Washington-Lee High School^[11] w Arlington w stanie Wirginia, gdzie udzielał się w szkolnej drużynie futbolowej^[12]. Po roku rzucił studia uniwersyteckie na Northwestern University^[13]. Żeby zostać aktorem, opłacał kursy gry pod kierunkiem Stelli Adler^[14] w Nowym Jorku, pracując jako pianista w nocnym lokalu i robotnik budowlany.

Kariera

Po przyjeździe do Hollywood w 1959 wziął udział w zdjęciach próbnych do filmu Parrish z Jane Fondą, produkcja jednak nigdy nie została nakręcona^[15]. Zadebiutował jako aktor rolą nieznośnego Miltona Armitage’a w sitcomie MGM Dobie Gillis (The Many Loves of Dobie Gillis, 1959-60)^[16]. W zespole letniego teatru objazdowego został dostrzeżony przez dramaturga Williama Inge’a, który zaprosił go na Broadway do swojej sztuki Strata róż (A Loss of Roses)^[17][18], a za swój debiutancki występ w 1960 był nominowany do Tony Award^[19]. Elia Kazan dał mu główną rolę w filmie Wiosenna bujność traw (Splendor in the Grass, 1961)^[20] z Natalie Wood^[18]. Zyskał przychylne recenzje za swój debiut – na ekranie wcielił się we wrażliwego i delikatnego, romantycznego bohatera, co wyróżniało go wśród młodzieżowych buntowników kina, poza tym nie mieścił się w schemacie bohatera bez reszty uwarunkowanego socjologicznie i kulturowo^[21]. Młodzieńczy idealizm nadał szczególny rys jego kreacjom w filmach: Całe opadanie na dół (All Fall Down, 1962) i Jeden Mickey (Mickey One, 1965). Zagrał także w Lilith (1964), w którym w wcielił się w młodego terapeutę zafascynowanego schizofreniczną pacjentką.

Samodzielnie wyprodukował gangsterski film Bonnie i Clyde (Bonnie and Clyde, 1967) o gangu Barrowa terroryzującym południe Ameryki w latach 30.^[22]. Dzięki tytułowej roli Clyde’a Barrowa zdobył popularność i stał się idolem pokolenia, a za występ w filmie zdobył pierwszą w karierze nominację do nagrody Oscara. W latach 70. wystąpił m.in. w filmach: Jedyna gra w mieście (The Only Game in Town, 1970) z Elizabeth Taylor i Dollars (1971) z Goldie Hawn^[23]. Miał także zagrać w filmach: Butch Cassidy i Sundance Kid (Butch Cassidy and the Sundance Kid, 1969), Ojciec chrzestny (The Godfather, 1972), Tacy byliśmy (The Way We Were, 1973) i Wielki Gatsby (The Great Gatsby, 1974). Kolejną nominację do Oscara uzyskał za rolę George’a Roundy’ego, modnego i rozrywanego przez kobiety fryzjera hollywoodzkiego w komedii romantycznej Hala Ashby’ego Szampon (Shampoo, 1975)^[24], w której podjął próbę wykorzystania własnej legendy wiecznego podrywacza. Następnie był nominowany do Oscarów za najlepszą reżyserię, scenariusz, zdjęcia i rolę Joego Pendletona, który otrzymuje w zaświatach szansę powrotu do ziemskiego życia, w swoim reżyserskim debiucie – komedii Niebiosa mogą poczekać (Heaven Can Wait, 1978).

Za reżyserię i rolę kobieciarza Johna „Jacka” Reeda, naocznego świadka rewolucji październikowej w biograficznym filmie Czerwoni (Reds, 1980)^[25] otrzymał Oscara i Złoty Glob dla najlepszego reżysera. W tym okresie zaangażował się w kampanię polityczną Gary’ego Harta^[26]. Następnie wyprodukował i zagrał w filmach: Ishtar (1987) i Dick Tracy (1990)^[27], przy czym drugą z produkcji również wyreżyserował. Kolejne nominacje do Oscara uzyskał za tytułową rolę gangstera Bugsy Siegiela w filmie Bugsy (1991) i za najlepszy scenariusz komediowego melodramatu Senator Bulworth (Bulworth, 1998)^[28]. W 2000 otrzymał nagrodę im. Irvinga G. Thalberga.

Był na okładkach magazynów, takich jak „Bravo”, „Esquire”, „Film”, „Harper’s Bazaar”, „The Hollywood Reporter”, „InStyle”, „Newsweek”, „People”, „Rolling Stone”, „Time” i „Vanity Fair”^[29].

Życie prywatne

Przez dłuższy czas miał opinię łamacza niewieścich serc i playboya. Romansował ze sławnymi kobietami, takimi jak: Diane Ladd (od grudnia 1957 do 1958), Elizabeth Hubbard (lipiec 1958), Joey Heatherton (1959), Greta Chi (1959), Diane Baker (1959), Joan Collins (od sierpnia 1959 do lipca 1961), Stella Stevens (październik 1959) Vivien Leigh (1961), Inger Stevens (kwiecień 1961), Susan Strasberg (kwiecień 1961), Cher (1962), Natalie Wood (1962-65; nawiązali romans jeszcze w trakcie jej małżeństwa z Robertem Wagnerem), Samantha Eggar (1963), Diane McBain (kwiecień 1963), Claudia Cardinale (sierpień 1963), Jean Seberg (1964), Leslie Caron (od lutego 1964 do kwietnia 1966), Bernadette Peters (1965), Morgan Fairchild (1966), Juliet Prowse (1966), Susannah York (1966), Maja Plisiecka (1966-67), Linda McCartney (1966-68), Mary Johnson (1967), Julie Christie (1967-74), Barbara Harris (1967), Brigitte Bardot (1968), Księżna Jugosławii Elżbieta Karadziordziewić (1968), Faye Dunaway (1968), Maria Callas (1968), Barbra Streisand (1969), Britt Ekland (1970), Liv Ullmann (1971), Carole Mallory (1971), Goldie Hawn (1971), Joni Mitchell (1971), Carly Simon (1972-73), Michelle Phillips (1973–76), Colleen Brennan (1974), Lee Grant (1974), Lana Wood (1975), Cynthia Sikes (1976), Barbara Hershey (1976), Serena (1977), Kate Jackson (1977), Constance Money (1977), Iman (1977), Diane Keaton (1978-80), Barbara Minty (1978), Bitten Knudsen (1979-81), Janice Dickinson (1980), Mary Tyler Moore (1980), Christina Onassis (1980), Jessica Savitch (1982), Charlotte Lewis (1984), Isabelle Adjani (od stycznia 1986 do stycznia 1987), Daryl Hannah (1987), Joyce Hyser (1988), Madonna (od stycznia 1989 do sierpnia 1990), Carol Alt (1990) i Stephanie Seymour (styczeń 1991), a także księżniczka Małgorzata, Jane Fonda, Joan Collins, Margaux Hemingway, Charlene Gehm, Diane Sawyer, Raquel Welch, Sharon Mitchell, Alexandra Stewart, Diane von Fürstenberg, Robin Menken, Vanessa Redgrave, Candice Bergen, Mamie Van Doren, Elle Macpherson, Stacey Nelkin, Veruschka von Lehndorff, Jennifer Lee, Judy Carne, Christa Helm, Connie Chung, Bebe Buell, Suze Randall, Melanie Griffith, Dayle Haddon, Tracey Adams, Pat Cleveland, Marina Cicogna, Dewi Sukarno, Annette Strøyberg, Germaine Greer, Bianca Jagger, Jeanne Rainer, Diana Ross, Kathleen Halton, Christine Keeler, Lillian Hellman i Barbara Allen^[30][31][32].

12 marca 1992 ożenił się z Annette Bening^[33], z którą wystąpił w gangsterskim filmie Bugsy (1991)^[34]. Zamieszkali w rezydencji przy Mulholland Drive^[35]. Mają czworo dzieci: Stephena Irę (ur. 8 stycznia 1992 w Los Angeles jako Kathlyn Elizabeth, w 2012 zmienił płeć^[36]), Benjamina (ur. 1994), Isabel (ur. 1997) i Ellę Corinne (ur. 8 kwietnia 2000)^[37]. Za sprawą małżeństwa porzucił dotychczasowy, niezobowiązujący tryb życia, był wiernym mężem^[34].

Filmografia

• Wiosenna bujność traw (Splendor in the Grass, 1961)
• Rzymska wiosna pani Stone (The Roman Spring of Mrs. Stone, 1961)
• Całe opadanie na dół (All Fall Down, 1962)
• Lilith (1964)
• Jeden Mickey (Mickey One, 1965)
• Wszystko dla niej (Promise Her Anything, 1965)
• Kalejdoskop (Kaleidoscope, 1966)
• Bonnie i Clyde (Bonnie and Clyde, 1967, także producent)
• Jedyna gra w mieście (The Only Game in Town, 1970)
• McCabe i pani Miller (McCabe & Mrs. Miller, 1971, także scenarzysta)
• $ (1971)
• Rok kobiety (Year of the Woman, 1973, dokumentalny)
• Syndykat zbrodni (The Parallax View, 1974)
• Szampon (Shampoo, 1975, także scenarzysta i producent) z Robert Towne)
• Fortuna (The Fortune, 1975)
• Niebiosa mogą zaczekać (Heaven Can Wait, 1978, także reżyser, scenarzysta i producent)
• Czerwoni (Reds, 1981, także producent, scenarzysta i reżyser)
• Ishtar (1987, także producent)
• Dick Tracy (1990, także reżyser i producent)
• Bugsy (1991, także producent)
• Przygoda miłosna (Love Affair, 1994, także scenarzysta)
• Senator Bulworth (1998, także reżyser, producent i scenarzysta)
• Romanssidło (Town & Country, 2001)

Przypisy

1. Warren Beatty. TV.com. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
2. Warren Beatty. Listal. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
3. Warren Beatty Actor, Director, Writer, Producer. TV Guide. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
4. Warren Beatty Awards. AllMovie. [dostęp 2022-08-28]. (ang.).
5. Ira Owens Beaty (1903-1987). Find A Grave Memorial. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
6. William Addams Reitwiesner: Ancestry of Shirley MacLaine and Warren Beatty. ancestry.com. [dostęp 2014-05-23]. (ang.).
7. Kathlyn Corinne MacLean Beaty (1903-1993). Find A Grave Memorial. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
8. Warren Beatty What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
9. Shirley MacLaine - Sztárlexikon. Starity.hu. [dostęp 2016-12-24]. (węg.).
10. Shirley MacLaine w bazie Notable Names Database (ang.)
11. Warren Beatty - Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
12. Cawthorne 2005 ↓, s. 326.
13. Hal Erickson: Warren Beatty Biography. AllMovie. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
14. Warren Beatty Biography (1937-). Film Reference. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
15. Cawthorne 2005 ↓, s. 326–327.
16. Warren Beatty facts, information. Encyclopedia.com. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
17. Warren Beatty. Internet Broadway Database. [dostęp 2022-08-28]. (ang.).
18. Cawthorne 2005 ↓, s. 327.
19. Warren Beatty Fast Facts. „TV Guide”. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
20. Warren Beatty, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2016-12-24]  (ang.).
21. Warren Beatty - Životopis / Info. FDb.cz. [dostęp 2016-12-24]. (cz.).
22. Cawthorne 2005 ↓, s. 325, 332.
23. Cawthorne 2005 ↓, s. 335, 337.
24. Cawthorne 2005 ↓, s. 337.
25. Warren Beatty. MYmovies.it. [dostęp 2016-12-24]. (wł.).
26. Cawthorne 2005 ↓, s. 340.
27. Cawthorne 2005 ↓, s. 340–341.
28. Warren Beatty. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
29. Warren Beatty Magazines. FamousFix. [dostęp 2022-08-28]. (ang.).
30. Warren Beatty Dating History. FamousFix. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
31. Warren Beatty. Turner Classic Movies. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
32. Cawthorne 2005 ↓, s. 326–335.
33. Annette Bening - Sztárlexikon. Starity.hu. [dostęp 2016-12-24]. (węg.).
34. Cawthorne 2005 ↓, s. 343.
35. Cawthorne 2005 ↓, s. 344.
36. 'I identify as a trans man, a faggy queen...': Warren Beatty and Annette Bening's son Stephen speaks about being transgender. „Daily Mail”. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
37. Stephanie Petit (2016-11-22): Warren Beatty on Life with Annette Bening and Kids. „People”. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).

Bibliografia

• Nigel Cawthorne: Życie erotyczne gwiazd Hollywood. Anna Nowak (tłum.). Oficyna Wydawnicza Mireki, 2005. ISBN 83-89533-37-5. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Warren Beatty w bazie IMDb (ang.)
• Warren Beatty w bazie Filmweb
• Warren Beatty w bazie Notable Names Database (ang.)

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000122824973
• VIAF: 84964967
• LCCN: n78029651
• GND: 118849980
• LIBRIS: hftx1m914h5f3nk
• BnF: 14659813h
• SUDOC: 061417971
• SBN: CFIV010311
• NLA: 35843232
• NKC: ola2002152264
• BNE: XX1072482
• NTA: 073413011
• BIBSYS: 90828790
• CiNii: DA10915672
• PLWABN: 9810691699405606
• NUKAT: n2009124834
• J9U: 987007432524805171
• CANTIC: a11347831
• LNB: 000349593
• CONOR: 28589155
• KRNLK: KAC2020L4438

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3875394
• Britannica: biography/Warren-Beatty
• Treccani: warren-beatty
• Universalis: warren-beatty
• SNL: Warren_Beatty
• Catalana: 0008500
• DSDE: Warren_Beatty
• Hrvatska enciklopedija: 6470