Hamilton (musical)

Hamilton

Hamilton: An American Musical

Hamilton w londyńskim Victoria Palace, grudzień 2017
Muzyka	Lin-Manuel Miranda
Słowa	Lin-Manuel Miranda
Scenariusz	Lin-Manuel Miranda
Na podstawie	Alexander Hamilton Rona Chernowa
Teatr	The Public Theater, Nowy Jork Richard Rodgers Theatre, Nowy Jork
Data premiery	20 stycznia 2015
Producenci	Jeffrey Seller
Reżyseria	Thomas Kail
Choreografia	Andy Blankenbuehler
Scenografia	David Korins
Kostiumy	Paul Tazewell
Światło	Howell Binkley

Hamilton: An American Musical – musical autorstwa Lin-Manuela Mirandy o życiu ojca założyciela Stanów Zjednoczonych Alexandra Hamiltona zainspirowany biografią Alexander Hamilton Rona Chernowa^[1] z 2004. Musical czerpie inspiracje z hip hopu, R&B, popu i soulu. W role postaci historycznych wcieliły się osoby innego koloru skóry niż biały^[2][3]. Miranda opisał musical jako 'Ameryka wtedy, opowiedziana dziś"^[4].

Hamilton zadebiutował na Off-Broadwayu 17 lutego 2015 roku w Public Theatre^[5]. Po wrześniowym przeniesieniu się na Broadway, do Richard Rodgers Theatre, musical otrzymał liczne pozytywne recenzje oraz odnotował bardzo wysokie wyniki sprzedaży biletów^[6]. Produkcja otrzymała rekordową liczbę 16 nominacji do nagród Tony, wygrywając 11. Spektakl jest laureatem nagrody Grammy za najlepszy album z muzyką teatralną^[7].

Produkcja musicalu w Chicago miała swoją premierę we wrześniu 2016.^[8] Produkcja West End zapremierowała w Victoria Palace Theatre w Londynie w grudniu 2017.^[9] W 2019 Hamilton przez 3 tygodnie był grany w Puerto Rico, kiedy w główną rolę wcielił się Miranda, po prawie trzech latach przerwy^[10][11].

Streszczenie

Hamilton przedstawia życie Alexandra Hamiltona w dwóch aktach wraz z wieloma pobocznymi postaciami historycznymi, m.in. Marquis de Lafayette, Aaron Burr, John Laurens, Hercules Mulligan, Elizabeth Hamilton, Angelica Schuyler, Peggy Schuyler, Philip Hamilton, Maria Reynolds i trzema prezydentami Stanów Zjednoczonych: George Washington, James Madison i Thomas Jefferson.

Akt pierwszy

Musical otwiera utwór śpiewany przez całą obsadę opisujący wczesne życie Alexandra Hamiltona jako sieroty na Wyspach Karaibskich („Alexander Hamilton”), a także streszczający akcję przedstawioną w musicalu.

Latem 1776 roku w Nowym Jorku Hamilton poszukuje Aarona Burra. Burr zaleca mu wstrzemięźliwość w propagowaniu swoich poglądów politycznych. Hamilton nie zgadza się jednak z jego postawą („Aaron Burr, Sir”) i przyłącza się do grupy trzech rewolucjonistów: abolicjonisty Johna Laurensa, francuskiego markiza de Lafayette'a i ucznia krawca Herculesa Mulligana. Hamilton prezentuje swoje umiejętności prowadzenia retoryki („My Shot”), po czym wspólnie marzą o poświęceniu się dla rewolucji („The Story of Tonight”). W międzyczasie siostry Angelica, Eliza i Peggy Schuyler spacerują po ulicach Nowego Jorku, wbrew nakazowi ojca, kontemplując atmosferę trwającego konfliktu („The Schuyler Sisters”). Kobiety przedstawiają skrajnie różne postawy. Przy okazji miejskiej przechadzki napotykają Aarona Burra.

Lojalista Samuel Seabury wypowiada się przeciwko rewolucjonistom, spierając się w tej kwestii z Hamiltonem („Farmer Refuted”). Król George III wysyła wiadomość, w której przypomina kolonistom, że jest gotów walczyć o Amerykę („You'll Be Back”).

W czasie trwania walk Hamilton, Burr i ich towarzysze dołączają do Armii Kontynentalnej. Podczas odwrotu z Nowego Jorku, generał George Washington uświadamia sobie konieczność posiadania adiutanta – mimo początkowej niechęci Hamiltona, rozpoznaje on otrzymaną szansę i akceptuje awans („Right Hand Man”), krzyżując tym samym plany Aarona Burra.

Zimą 1780 roku mężczyźni goszczą na balu zorganizowanym przez Philipa Schuylera, na którym Hamilton obdarowuje uwagą córki gospodarza („A Winter's Ball”). Eliza jest nim oczarowana i para wkrótce bierze ślub („Helpless”). Angelica również darzy Hamiltona uczuciem, ale decyduje się wspierać siostrę i nie stawać jej na drodze do szczęścia („Satisfied”). Burr przybywa z gratulacjami i w sekrecie zwierza się Hamiltonowi o swoim romansie z żoną brytyjskiego oficera – Teodozją. Hamilton dziwi się, że Burr nie chce jej zdobyć od razu („The Story of Tonight (Reprise)”), lecz ten, mimo że kocha, woli czekać na swoją szansę („Wait For It”).

Rewolucjoniści są w trudnej sytuacji, brakuje im broni, statków i funduszy. Hamilton wielokrotnie prosi Washingtona o przyznanie mu dowództwa, ten jednak odmawia nie chcąc narażać go na śmierć w walce i ostatecznie awansuje Charlesa Lee. Decyzja okazuje się być nietrafiona, gdy Lee wbrew rozkazom Washingtona zarządza odwrót podczas bitwy o Monmouth. Generał odwołuje go ze stanowiska i awansuje Lafayette'a. Lee odpowiada na ten ruch szerzeniem plotek o Washingtonie. Hamilton czuje się tym urażony, jednak zostaje mu nakazane ignorować nieprzychylne komentarze. Laurens, również pomocnik Washingtona, widząc rozterkę Hamiltona postanawia wyzwać Lee na pojedynek, dzięki czemu Hamilton nie musi sprzeciwiać się rozkazowi („Stay Alive”). Laurens wygrywa pojedynek, raniąc Lee („Ten Duel Commandments”). Washington reaguje złością na wiadomość o zdarzeniu i odsyła Hamiltona do domu („Meet Me Inside”). Kiedy tam przybywa, dowiaduje się, że Eliza jest w ciąży i prosiła Washingtona o przysłanie męża do domu. Eliza zapewnia Alexandra, że jest on najważniejszą osobą w jej życiu („That Would Be Enough”) i że chciałaby móc spędzić z nim więcej czasu.

Lafayette zaczyna odgrywać większą rolę w rewolucji i namawia Francję do przyłączenia się do konfliktu. Wkrótce przewagę zyskuje Armia Kontynentalna. Washington i Lafayette uświadamiają sobie, że mogą wygrać wojnę odcinając posiłki brytyjskie od portu w Yorktown, jednak potrzebują w tym celu wsparcia Hamiltona. Washington przyznaje mu dowodzenie („Guns and Ships”). W przeddzień bitwy Washington opowiada Hamiltonowi o pierwszym dowodzonym przez niego starciu i zaleca mu, by pamiętał, że nie ma wpływu na to, jak zapisze się na kartach historii („History Has Its Eyes on You”). Po wielu dniach walk siły amerykańskie odnoszą zwycięstwo, a Wielka Brytania wycofuje się z konfliktu („Yorktown (The World Turned Upside Down)”). Król George podaje w wątpliwość, jak rebelianci będą rządzić niezadowolonym społeczeństwem („What Comes Next?”).

Wkrótce po rewolucji rodzą się Philip Hamilton i Theodosia Burr („Dear Theodosia”). Hamilton otrzymuje informację, że Laurens został zabity w potyczce, która wydarzyła się pomimo oficjalnego zakończenia walk („Laurens Interlude”). Hamilton i Burr wracają do Nowego Jorku, by kontynuować swoją edukację i rozpocząć prawniczą ścieżkę zawodową. Burr podziwia etykę pracy Hamiltona, lecz irytuje się widząc sukcesy, które odnosi mężczyzna. Hamilton zostaje wybrany jako delegat do Konwencji Konstytucyjnej latem 1787 roku. Gdy Burr odmawia udziału w pisaniu Federalisty, Hamilton prosi o pomoc Jamesa Madisona i Johna Jaya. Prezydent Washington zatrudnia Hamiltona jako pierwszego sekretarza skarbu mimo sprzeciwów Elizy („Non-stop”).

Akt drugi

W 1789 roku Thomas Jefferson wraca do Stanów z Francji, gdzie pełnił rolę ambasadora. Washington proponuje mu stanowisko sekretarza stanu, a Madison prosi o pomoc w zablokowaniu planu finansowego Hamiltona, wierząc że ten daje rządowi za dużo uprawnień („What'd I Miss?”). Jefferson i Hamilton debatują podczas zebrania gabinetu. Na stronie, Washington prosi Hamiltona o znalezienie kompromisu, gdyż jego plan nie ma poparcia wśród członków kongresu („Cabinet Battle #1”).

Podczas gdy Hamilton pracuje w domu, Eliza przypomina mu o dziewiątych urodzinach Philipa. Zdumiewa on ojca, prezentując mu krótki utwór rapowy. Angelica radzi Hamiltonowi, by spróbował przekonać Jeffersona do swojego planu finansowego. Później siostry wspólnie nakłaniają Hamiltona na wspólne wakacje, ale ten odmawia, twierdząc że musi zaangażować się w pracę nad zyskaniem poparcia Kongresu. Zostaje w Nowym Jorku, podczas gdy reszta rodziny przeprowadza się na północ stanu („Take a Break”).

Samotnego Hamiltona odwiedza Maria Reynolds. Kobieta jest w trudnej sytuacji, bez środków do życia, wykorzystywana przez męża. Hamilton proponuje jej pomoc, co kończy się romansem. James Reynolds szantażuje Hamiltona i zmusza go do wypłaty wynagrodzeń w zamian za możliwość kontynuowania ich relacji („Say No To This”).

Hamilton omawia swój plan z Jeffersonem i Madisonem podczas obiadu. W kompromisie, który zawarli, zgadzają się na wsparcie planu finansowego w zamian za przeniesienie stolicy Stanów Zjednoczonych z Nowego Jorku do Dystryktu Kolumbii. Burr zazdrości pozycji Hamiltona w rządzie i marzy o posiadaniu podobnej władzy („The Room Where It Happens”). Burr zmienia partię polityczną i pokonuje Philipa Schuylera w wyścigu o fotel w Senacie, co daje zalążek przyszłemu konfliktowi pomiędzy nim a Hamiltonem („Schuyler Defeated”).

Podczas innego zebrania gabinetu Jefferson i Hamilton dyskutują, czy Stany Zjednoczone powinny wspomóc Francję w rewolucji. Washington przychyla się ku opinii Hamiltona, że Stany powinny pozostać neutralne („Cabinet Battle #2”). Po zakończonym zebraniu Burr, Jefferson i Madison razem wyrażają swoje niezadowolenie dla wsparcia, jakiego Washington udziela Hamiltonowi i szukają sposobu, by zaszkodzić jego wizerunkowi („Washington on Your Side”).

Washington informuje Hamiltona, że Jefferson zrezygnował ze swojego stanowiska w rządzie, by móc wziąć udział we własnej kampanii prezydenckiej. Jednocześnie oznajmia, że sam nie będzie ubiegał o trzecią kadencję. Hamilton jest wstrząśnięty sytuacją, ale pomaga napisać list pożegnalny zaadresowany do mieszkańców Stanów Zjednoczonych („One Last Time”). Na swoim dworze król George III otrzymuje wiadomość o odejściu Washingtona i wyborze Johna Adamsa. Oczekuje on upadku państwa pod przewodnictwem Adamsa („I Know Him”).

Adams i Hamilton nie mogą znaleźć nici porozumienia, przez co rujnują autorytet Partii Federalistycznej („The Adams Administration”). Jefferson, Madison i Burr są zdania, że odkryli właśnie możliwy skandal z udziałem Hamiltona – oskarżają go o defraudację środków ze skarbu państwa i zdradę Stanów Zjednoczonych. W rzeczywistości odnaleźli oni jednak dowody wpłaty związane z jego romansem z Marią Reynolds. Hamilton przyznaje się grupie do zdrady żony i prosi, by nie rozpowszechniali tej informacji („We Know”). Hamilton martwi się zaistniałą sytuacją i kontempluje nad własną szczerością („Hurricane”). Publikuje dokument, w którym przyznaje się do romansu, mając nadzieję, że w ten sposób przestaną się szerzyć plotki o defraudacji i uratuje swoją polityczną karierę („The Reynolds Pamphlet”). Jego reputacja zostaje jednak zniszczona. Eliza płacząc pali swoją korespondencję z Hamiltonem, uniemożliwiając „przyszłym historykom” przywrócenie jego dobrego imienia i zdobycie wiedzy, w jaki sposób Eliza zareagowała na zdradę („Burn”).

Po latach Philip Hamilton wyzywa na pojedynek George'a Eackera w odpowiedzi na nieprzychylne komentarze, które ten wypowiadał w stronę Alexandra. Philip dostosowuje się do rady, której udzielił mu ojciec i honorowo celuje w niebo, lecz Eacker strzela w jego stronę trzy sekundy przed zakończeniem odliczania („Blow Us All Away”). Philip trafia do lekarza, który nie jest w stanie go uratować. Hamilton i Eliza przybywają osobno na krótko przed śmiercią syna („Stay Alive (Reprise)”). Hamiltonowie przeprowadzają się. Alexander prosi Elizę o przebaczenie, które otrzymuje („It's Quiet Uptown”).

W wyborach prezydenckich w 1800 roku John Adams zostaje pokonany, podczas gdy poparcie dla Jeffersona i Burra jest równe. Hamilton jest wściekły na Burra, gdyż ten znów zmienił poglądy dla własnych korzyści. Alexander popiera Jeffersona, który dzięki temu wygrywa wybory („The Election of 1800”). Rozzłoszczony Burr wymienia listy z Hamiltonem i wyzywa go na pojedynek („Your Obedient Servant”). Przed świtem Eliza prosi Hamiltona, by wrócił do łóżka, lecz ten odmawia. Hamilton komplementuje swoją żonę przed opuszczeniem mieszkania („Best of Wives and Best of Women”).

Burr i Hamilton przybywają do Weehawken, w pobliżu miejsca w którym został zastrzelony Philip. Na dźwięk wystrzału zatrzymuje się upływ czasu i Hamilton prowadzi monolog na temat śmierci, jego relacji z ludźmi i spuściźnie, jaką po sobie zostawi. Mierzy pistoletem w niebo, po czym zostaje trafiony kulą i wkrótce umiera. Burr lamentuje – mimo że przetrwał pojedynek, zostanie zapamiętany w historii wyłącznie jako człowiek, który zastrzelił Alexandra Hamiltona („The World Was Wide Enough”).

Na scenie zbiera się cała obsada. Washington przypomina widowni, że nie mają wpływu na to, jak zostaną zapamiętani przez historię. Jefferson i Madison razem zgadzają się uznać geniusz polityczny swojego rywala. Eliza opowiada, jak przez następne pięćdziesiąt lat będzie bronić reputacji i spuścizny swojego męża. Walczy o zniesienie niewolnictwa i zakłada pierwszy prywatny sierociniec w Nowym Jorku. Pyta widowni, kto będzie opowiadał historie z ich udziałem i czy zrobiła dostatecznie wiele. Na koniec stwierdza, że ponowne spotkanie z mężem jest tylko kwestią czasu („Who Lives, Who Dies, Who Tells Your Story”)^[12].

Obsada

Postać	Vassar Workshop[13]	Off-Broadway[14]	Broadway[15]	Chicago[16]	First U.S. Tour[17]	West End[18]	Second U.S. Tour[18]	Puerto Rico[19]
Alexander Hamilton	Lin-Manuel Miranda			Miguel Cervantes	Michael Luwoye	Jamael Westman	Joseph Morales	Lin-Manuel Miranda
Eliza Hamilton	Ana Nogueira	Phillipa Soo		Arianna Afsar	Solea Pfeiffer	Rachelle Ann Go	Shoba Narayan	Julia K. Harriman
Aaron Burr	Utkarsh Ambudkar	Leslie Odom Jr.		Joshua Henry		Giles Terera	Nik Walker	Donald Webber Jr.
Angelica Schuyler	Anika Noni Rose	Renée Elise Goldsberry		Karen Olivo	Emmy Raver-Lampman	Rachel John	Ta'Rea Campbell	Sabrina Sloan
Marquis de Lafayette / Thomas Jefferson	Daveed Diggs			Chris De'Sean Lee	Jordan Donica	Jason Pennycooke	Kyle Scatliffe	Simon Longnight
George Washington	Christopher Jackson			Jonathan Kirkland	Isaiah Johnson	Obioma Ugoala	Marcus Choi	Isaiah Johnson
Król Jerzy III	Joshua Henry	Brian d’Arcy James	Jonathan Groff	Alexander Gemignani	Rory O’Malley	Michael Jibson	Jon Patrick Walker	Rick Negron
John Laurens / Philip Hamilton	Javier Muñoz	Anthony Ramos		José Ramos	Rubén J. Carbajal	Cleve September	Elijah Malcomb	Rubén J. Carbajal
Peggy Schuyler / Maria Reynolds	Presilah Nunez	Jasmine Cephas Jones		Samantha Marie Ware	Amber Iman	Christine Allado	Danielle Sostre	Darilyn Castillo
Hercules Mulligan / James Madison	Joshua Henry	Okieriete Onaodowan		Wallace Smith	Mathenee Treco	Tarinn Callender	Fergie L. Philippe	Brandon Louis Armstrong
Alexander Hamilton (alternatywny)	brak	Javier Muñoz		Joseph Morales	Ryan Alvarado	Ash Hunter	Julius Thomas III

Utwory muzyczne

Akt I[20] Alexander Hamilton – Burr, Laurens, Jefferson, Madison, Hamilton, Eliza, Washington, Zespół Aaron Burr, Sir – Hamilton, Burr, Laurens, Lafayette, Mulligan My Shot – Hamilton, Laurens, Lafayette, Mulligan, Burr, Zespół The Story of Tonight – Hamilton, Laurens, Lafayette, Mulligan The Schuyler Sisters – Angelica, Eliza, Peggy, Burr, Zespół Farmer Refuted – Samuel Seabury, Hamilton, Burr, Muligan You'll Be Back – Król George III, Zespół Right Hand Man – Washington, Hamilton, Burr, Laurens, Lafayette, Mulligan, (Siostry Schuyler), Zespół A Winter's Ball – Burr, Hamilton, Mężczyźni Helpless – Eliza, Hamilton, Angelica, Kobiety Satisfied – Angelica, Eliza, Hamilton, Zespół The Story of Tonight (reprise) – Laurens, Lafayette, Mulligan, Hamilton, Burr Wait for It – Burr i Zespół Stay Alive – Hamilton, Washington, Laurens, Lafayette, Mulligan, Lee, (Eliza, Angelica), Zespół Ten Duel Commandments – Laurens, Hamilton, Lee, Burr, Zespół Meet Me Inside – Washington, Hamilton, Burr, Laurens, Zespół That Would Be Enough – Eliza, Hamilton Guns and Ships – Lafayette, Burr, Washington, Zespół History Has Its Eyes on You – Washington, Zespół Yorktown (The World Turned Upside Down) – Hamilton, Lafayette, Laurens, Mulligan, Washington, Zespół What Comes Next? – Król George III Dear Theodosia – Burr, Hamilton Tomorrow There'll Be More of Us – Laurens, (Eliza, Hamilton) † Non-Stop – Hamilton, Burr, Eliza, Angelica, Washington, Zespół † Tomorrow There'll Be More Of Us, druga repryza utworu The Story of Tonight, to jedyny utwór, który nie został zawarty na albumie oryginalnej obsady.

Akt II What'd I Miss – Jefferson, Burr, Madison, Washington, Hamilton, Zespół Cabinet Battle #1 – Jefferson, Hamilton, Washington, Madison Take a Break – Eliza, Philip, Hamilton, Angelica Say No to This – Hamilton, Maria Reynolds, James Reynolds, Zespół The Room Where It Happens – Burr, Hamilton, Jefferson, Madison, Zespół Schuyler Defeated – Philip, Eliza, Hamilton, Burr Cabinet Battle #2 – Washington, Jefferson, Hamilton, Madison Washington on Your Side – Burr, Jefferson, Madison One Last Time – Washington, Hamilton, Zespół I Know Him – Król George III The Adams Administration – Burr, Hamilton, Jefferson, Madison, Zespół We Know – Hamilton, Burr, Jefferson, Madison Hurricane – Hamilton, Zespół The Reynolds Pamphlet – Hamilton, Jefferson, Madison, Burr, Angelica, Zespół Burn" – Eliza Blow Us All Away – Philip, Hamilton, Eacker, Dolly, Martha, Zespół Stay Alive (reprise) – Philip, Hamilton, Eliza, Doctor, Zespół It's Quiet Uptown – Angelica, Hamilton, Eliza, Zespół The Election of 1800 – Jefferson, Madison, Burr, Hamilton, Zespół Your Obedient Servant – Burr, Hamilton Best of Wives and Best of Women – Eliza, Hamilton The World Was Wide Enough – Burr, Hamilton, Zespół Who Lives, Who Dies, Who Tells Your Story – Eliza, Washington, Burr, Jefferson, Madison, Angelica, Laurens, Lafayette, Mulligan, Zespół

Geneza

W trakcie przerwy od występów w swoim przeboju na Broadwayu In the Heights, Lin-Manuel Miranda przeczytał książkę Alexander Hamilton autorstwa Rona Chernowa, biografię jednego z ojców założycieli Ameryki. Po ukończeniu pierwszych kilku rozdziałów Miranda zaczął wyobrażać sobie życie Hamiltona jako musical i sprawdzał, czy powstała już kiedykolwiek wersja sceniczna jego biografii. Odkrył, że życiorys Hamiltona został odtworzony na Broadwayu w 1917 roku, z udziałem George'a Arlissa w roli Alexandra Hamiltona^[21].

Miranda rozpoczął projekt zatytułowany The Hamilton Mixtape. 12 maja 2009 roku twórca został zaproszony do wykonania muzyki z In the Heights w czasie White House Evening of Poetry, Music and the Speake Word. Zamiast tego wykonał pierwszy utwór z The Hamilton Mixtape, surowej wersji tego, co później stało się utworem otwierającym musical, czyli piosenką Alexander Hamilton. Następnie spędził rok, pracując nad My Shot, kolejnym wczesnym numerem musicalu^[22].

Miranda wystąpił w produkcji warsztatowej spektaklu, wtedy jeszcze ciągle noszącej tytuł The Hamilton Mixtape, na Vassar Reading Festival w dniu 27 lipca 2013 roku^[23]. Warsztatowa produkcja została wyreżyserowana przez Thomasa Kaila i muzycznie wyreżyserowana przez Alexa Lacamoire'a. Warsztaty składały się z całości pierwszego aktu i trzech utworów z drugiego aktu. Lacamoire w ich trakcie grał na fortepianie^[22].

Z oryginalnej obsady warsztatów w produkcji Off-Broadway zagrało tylko trzech głównych aktorów: Miranda, Daveed Diggs i Christopher Jackson. Większość oryginalnych obsady Off-Broadway przeniesiono na Broadway, z wyjątkiem Briana d’Arcy Jamesa, którego zastąpił Jonathan Groff jako King George III.

Wersja filmowa

10 lutego 2017 roku Miranda potwierdził, że Quiara Alegría Hudes napisała pierwszą wersję scenariusza^[24].

Przypisy

1. Łukasz Świder: Alexander Hamilton bohaterem musicalu na Broadwayu. histmag.org, 2015-08-05. [dostęp 2016-12-29]. (pol.).
2. Hamilton [online], Time Out New York [dostęp 2021-01-10]  (ang.).
3. RebeccaR. Mead RebeccaR., A Hip-Hop Interpretation of the Founding Fathers [online], The New Yorker [dostęp 2021-01-10]  (ang.).
4. EdwardE. Delman EdwardE., How Lin-Manuel Miranda Shapes History [online], The Atlantic, 29 września 2015 [dostęp 2021-01-10]  (ang.).
5. MichaelM. Gioia MichaelM., History in the Making — Revolutionary Musical Hamilton Opens on Broadway Tonight [online], Playbill, 2015 [dostęp 2021-01-10]  (ang.).
6. Andrzej Dobrowolski: Rekordowe zyski musicalu "Hamilton" na Broadwayu. Polska Agencja Prasowa, 2016-12-04. [dostęp 2016-12-29]. (pol.).
7. Agata Piasecka: "Hamilton" – musical jakiego jeszcze nie było. metro.gazeta.pl, 2016-06-13. [dostęp 2016-12-29]. (pol.).
8. RobertR. Viagas RobertR., Leads Announced for Chicago Hamilton [online], Playbill, 2016 [dostęp 2021-01-10]  (ang.).
9. AliceA. Vincent AliceA., Hamilton London tickets: tout-beating ticket strategy, prices and how to buy them in today's general sale, „The Telegraph”, 10 czerwca 2016, ISSN 0307-1235 [dostęp 2021-01-10]  (ang.). Brak numerów stron w czasopiśmie
10. CleoC. Aukland CleoC., Everything We Know So Far About Lin-Manuel Miranda's Hamilton in Puerto Rico [online], Playbill, 2018 [dostęp 2021-01-10]  (ang.).
11. MichaelM. Paulson MichaelM., Lin-Manuel Miranda’s Passion for Puerto Rico (Published 2018), „The New York Times”, 26 grudnia 2018, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-01-10]  (ang.). Brak numerów stron w czasopiśmie
12. The Official Page For The Music of Hamilton: The Musical. [dostęp 2016-12-29]. (ang.).
13. Hip-Hop Hero Alexander Hamilton, Supertutors Eye Broadway – Bloomberg [online], 25 września 2016 [dostęp 2018-06-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-09-25] .
14. Hamilton Ends Sold-Out Off-Broadway Run Tonight – Broadway Revolution Is Next | Playbill [online], Playbill [dostęp 2018-06-08]  (ang.).
15. The Revolution Is Coming! Meet the Full Cast of Broadway's Hamilton! | Playbill [online], Playbill [dostęp 2018-06-08]  (ang.).
16. Leads Announced for Chicago Hamilton | Playbill [online], Playbill [dostęp 2018-06-08]  (ang.).
17. BWW NewsB.N. Desk BWW NewsB.N., Breaking News: Joshua Henry, Michael Luwoye and Rory O'Malley Will Go 'Non-Stop' in HAMILTON National Tour; Cast Announced!, „BroadwayWorld.com” [dostęp 2018-06-08]  (ang.).
18. In the Room Where It Happens! Joseph Morales & Nik Walker to Headline the Blockbuster Hamilton Tour, „Broadway.com” [dostęp 2018-06-08]  (ang.).
19. Lin-Manuel Miranda Will Star in Hamilton in Puerto Rico | Playbill [online], Playbill [dostęp 2018-06-08]  (ang.).
20. Hamilton (Original Broadway Cast Recording) by Original Broadway Cast of Hamilton. Apple Music. [dostęp 2016-12-29]. (ang.).
21. Hamilton | IBDB: The official source for Broadway Information IBDB: The official source for Broadway Information [online], 6 września 2015 [dostęp 2018-06-07] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-06] .
22. Beach Read to Broadway! How Lin-Manuel Miranda Turned a History Book into Hamilton | Playbill [online], Playbill [dostęp 2018-06-07]  (ang.).
23. SuperS. User SuperS., Hamilton Mixtape Unveiled at Vassar Reading Festival [online], the-aha-society.com [dostęp 2018-06-07]  (ang.).
24. 'Awards Chatter' Podcast — Lin-Manuel Miranda ('Moana'), „The Hollywood Reporter” [dostęp 2018-06-07]  (ang.).

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona musicalu
• Hamilton w bazie Internet Broadway Database
• Hamilton w bazie Internet Off-Broadway Database

Encyklopedie internetowe (utwór dramatyczno-muzyczny):

• SNL: Hamilton_-_musikal