PROFILBARU.COM

Rita Moreno
	; Rita Moreno (1963)
Imię i nazwisko	Rosita Dolores Alverio
Data i miejsce urodzenia	11 grudnia 1931 ; Humacao
Zawód	aktorka, piosenkarka, tancerka
Współmałżonek	Leonard Gordon; (1965–2010; jego śmierć)
Lata aktywności	od 1950
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Rita Moreno, właśc. Rosita Dolores Alverio (ur. 11 grudnia 1931 w Humacao) − amerykańska aktorka, tancerka i piosenkarka pochodzenia hiszpańsko−portorykańskiego; nagrodzona Oscarem za rolę drugoplanową w filmie West Side Story.

Życiorys

Urodziła się w Humacao w Portoryko jako córka krawcowej Maríi Rosy i rolnika Paco Alverío. Po rozstaniu rodziców została przy matce, a gdy miała pięć lat, przeniosła się z nią do Nowego Jorku. Wkrótce przyjęła nazwisko ojczyma, Edwarda Moreno.

W wieku 11 lat użyczyła głosu w hiszpańskojęzycznych wersjach filmów amerykańskich. Hollywoodzcy łowcy talentów zwrócili na nią uwagę, kiedy w wieku 13 lat zagrała swoją pierwszą rolę – Angelinę w broadwayowskiej sztuce Skydrift. W 1952 zagrała niewielką rolę w musicalu Deszczowa piosenka oraz wystąpiła w drugoplanowej roli w filmie Król i ja.

W 1961 zagrała Anitę w ekranizacji musicalu West Side Story w reżyserii Roberta Wise’a. Za występ w filmie otrzymała Oscara i Złoty Glob dla najlepszej aktorki drugoplanowej. Należy do grona laureatów EGOT, czyli czterech najważniejszych nagród amerykańskiego przemysłu muzycznego, tj. Emmy, Grammy, Oscara i Tony. Jest pierwszą aktorką (i pierwszą Hiszpanką), która otrzymała nagrody EGOT i Złoty Glob.

W kolejnych latach kontynuowała karierę aktorską, jednak nie powtórzyła sukcesu West Side Story. Występowała w znanych serialach telewizyjnych, m.in. w Brzyduli Betty (2007).

Ma własną gwiazdę w Hollywood Walk of Fame przy 7080 Hollywood Boulevard. W czerwcu 2004 otrzymała z rąk prezydenta George’a W. Busha Medal Wolności, a w 2009 prezydent Barack Obama odznaczył ją Narodowym Medalem Sztuki.

Życie prywatne

W latach 1954–1962 pozostawał w nieformalnym związku z Marlonem Brando, który w trakcie trwania ich relacji miał liczne romanse i dwukrotnie się ożenił. W ujawnionych później wspomnieniach przyznała, że zaszła z nim w ciążę, a on nakłonił ją do aborcji. W 1961 próbowała popełnić samobójstwo^[1].

W 1965 roku poślubiła kardiologa i internistę Leonarda Gordona. Ich małżeństwo trwało do jego śmierci w 2010 roku^[2].

Filmografia

Filmy fabularne

2023: Fast X jako Abuelita
2021: West Side Story jako Valentina
2011: 4Chosen jako Anna Marie Reyes
2006: Play It by Ear jako Ruth
2006: Lolo's Cafe jako Lucretia (głos)
2004: Król narożnika (King of the Corner) jako Inez
2004: Copshop jako Mary Alice
2003: Scooby Doo i meksykański potwór (Scooby-Doo! and the Monster of Mexico) jako Doña Dolores / Kobieta #3 (głos)
2003: Dom nadziei (Casa de Los Babys) jako señora Muñoz
2003: Open House jako Lydia Fitch
2001: Pinero (Piñero) jako mama Miguela
2000: Blue Moon jako Maggie
1999: Carlo's Wake jako Angela Torello
1999: The Rockford Files: If It Bleeds... It Leads jako Rita Kapkovic Landale
1999: Resurrection jako Mimi
1998: Włamywacze (The Spree) jako Irma
1998: Slumsy Beverly Hills (Slums of Beverly Hills) jako Belle Abromowitz
1995: Więzy krwi (The Wharf Rat) jako Mom
1995: Angus jako madame Rulenska
1995: Best Defense jako Sędzina
1994: Tak jak lubię (I Like It Like That) jako Rosaria Linares
1993: Włoski film (Italian Movie) jako Isabella
1991: Wiek to nie wszystko (Age Isn't Everything) jako Rita
1988: Tales from the Hollywood Hills: Closed Set jako Julie Forbes
1982: Portrait of a Showgirl jako Rosella DeLeon
1981: Cztery pory roku (The Four seasons) jako Claudia Zimmer
1981: Evita Peron jako Renata Riguel
1980: Happy Birthday, Gemini jako Lucille Pompi
1979: Anatomy of a Seduction jako Nina
1978: The Boss' Son jako Esther Rose
1977: Der Ruf der blonden Göttin
1976: Elegant (The Ritz) jako Googie Gomez
1975: Shhh
1974: Out to Lunch
1974: Dominic's Dream jako Anita Bente
1971: Porozmawiajmy o kobietach (Carnal Knowledge) jako Louise
1969: Marlowe jako Dolores Gonzales
1969: Popi jako Lupe
1968: The Night of the Following Day jako Vi
1963: Cry of Battle jako Sisa
1963: A World of Stars
1961: West Side Story jako Anita
1961: Lato i dym (Summer and Smoke) jako Rosa Zacharias
1960: This Rebel Breed jako Lola
1957: The Deerslayer jako Hetty Hutter
1956: Król i ja (The King and I) jako Tuptim
1956: The Lieutenant Wore Skirts jako Sandra Roberts
1956: The Vagabond King jako Huguette
1955: Siła uczuć (Untamed) jako Julia
1955: Seven Cities of Gold jako Ula
1954: Ogród zła jako śpiewaczka w knajpie
1954: The Yellow Tomahawk jako Honey Bear
1954: Jivaro jako Maroa
1953: El Alaméin jako Jara
1953: Latin Lovers jako Christina
1953: Ma and Pa Kettle on Vacation jako Soubrette (niewymieniona w czołówce)
1953: Fort Vengeance jako Bridget Fitzgibbon
1952: The Ring jako Lucy Gomez
1952: Deszczowa piosenka (Singin' in the Rain) jako Zelda Zanders
1952: Cattle Town jako Queli
1952: The Fabulous Senorita jako Manuela Rodríguez
1950: The Toast of New Orleans jako Tina
1950: Pagan Love Song jako Terru
1950: So Young So Bad jako Dolores Guererro

Seriale telewizyjne

od 2017: One Day at a Time jako Lydia Riera
2011-2013: Szczęśliwi rozwodnicy jako Dori Newman
2007: Rodzina Duque (Cane) jako Amalia Duque
2006-2007: Prawo i porządek: Zbrodniczy zamiar (Law & Order: Criminal Intent) jako Frances Goren
2007: Brzydula Betty (Ugly Betty) jako Ciocia Mirta
2007: George Lopez jako Luisa Diaz
2005: Poszukiwani (Wanted) jako pani Kelly
2005: Prawo i bezprawie (Law & Order: Trial by Jury) jako Mildred Quintana
2005: Prawo i bezprawie (Law & Order: Special Victims Unit) jako Mildred Quintana
2003: Tajniacy (The Handler) jako Danielle Isabella
2003: Obrońca (The Guardian) jako Caroline Novack
2003: Życie przede wszystkim (Strong Medicine) jako Lydia
2002: Rodzina, ach rodzina (American Family) jako Juana
2001: Resurrection Blvd.
1997-2003: Oz jako siostra Peter Marie Reimondo
1997: Dotyk anioła (Touched by an Angel) jako Amanda
1997: Murphy Brown jako dr Nancy Goldman
1995: The Magic School Bus jako dr Carmina Skeledon
1995: Prawo Burke’a (Burke’s Law) jako Jackie Lodge
1994-1995: Zagadki Cosby’ego (The Cosby Mysteries) jako Angie Corea
1994: Pomoc domowa (The Nanny) jako panna Stone z d. Wickervich (sezon 1 odcinek 19; gościnnie)
1994: Gdzie się podziała Carmen Sandiego? (Where on Earth Is Carmen Sandiego?) jako Carmen Sandiego
1993: Hearts Afire jako senator Rhonda Hall
1992: Raw Toonage jako różne głosy
1991: Top of the Heap jako Alixandra Stone
1989-1990: B.L. Stryker jako Kimberly Baskin
1989: Policjanci z Miami (Miami Vice) jako Kongresmen Madelyn Woods
1987: Złotka (The Golden Girls) jako Renee Corliss
1987: The Cosby Show jako pani Granger
1983: Statek miłości (The Love Boat) jako Gladys Gordon
1982–1983: 9 to 5 jako Violet Newstead
1960: Zorro jako Chulita
1952: Fireside Theatre jako Maria

Nagrody

Nagroda Akademii Filmowej Najlepsza aktorka drugoplanowa: 1962 West Side Story
Złoty Glob Najlepsza aktorka drugoplanowa: 1962 West Side Story
Nagroda Emmy
- Najlepszy gościnny występ aktorki w serialu dramatycznym: 1978 The Rockford Files
- Indywidualne osiągnięcia w programach telewizyjnych: 1977 The Muppet Show
Nagroda Tony Najlepsza aktorka drugoplanowa w sztuce: 1975 The Ritz

Przypisy

↑ Wywiad, ‘I owe an enormous debt to therapy!’ Rita Moreno on West Side Story, dating Brando and joy at 90 [online], The Guardian, 29 listopada 2021 [dostęp 2022-01-28] (ang.).
↑ Leonard Isadore Gordon [online], legacy.com [dostęp 2022-03-12] (ang.).

Linki zewnętrzne

Rita Moreno w bazie IMDb (ang.)
Rita Moreno w bazie Filmweb
Rita Moreno w bazie Notable Names Database (ang.)

[1] Wywiad, ‘I owe an enormous debt to therapy!’ Rita Moreno on West Side Story, dating Brando and joy at 90 [online], The Guardian, 29 listopada 2021 [dostęp 2022-01-28] (ang.).

[2] Leonard Isadore Gordon [online], legacy.com [dostęp 2022-03-12] (ang.).

[1]

[2]