William Hurt

William Hurt

William Hurt podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Toronto (2005)
Imię i nazwisko	William McChord Hurt
Data i miejsce urodzenia	20 marca 1950 Waszyngton
Data i miejsce śmierci	13 marca 2022 Portland
Zawód	aktor, producent filmowy
Współmałżonek	Mary Beth Hurt (1971–1982; rozwód) Heidi Henderson (1989–1992; rozwód)
Lata aktywności	1977–2022

William McChord Hurt^[1] (ur. 20 marca 1950 w Waszyngtonie, zm. 13 marca 2022^[2] w Portland) – amerykański aktor i producent filmowy. Zdobywca Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego w Pocałunku kobiety pająka (1985).

Życiorys

Wczesne lata

Urodził się w Waszyngtonie^[3] jako starszy syn Claire McGill (1923–1971)^[4], zatrudnionej w Time Inc., i Alfreda McCorda Hurta (1910–1996)^[5], urzędnika Departamentu Stanu USA. Jego rodzina miała pochodzenie angielskie, niemieckie, szkockie, irlandzkie i szwedzkie^[6]. Wychował się z młodszym bratem Jamesem (ur. 1951). W 1956, kiedy miał sześć lat, jego rodzice rozwiedli się^[7][8]. W 1960 matka ponownie wyszła za mąż za wydawcę Henry’ego Luce’a III^[9], jednego z szefów trustu „Time” i „Life”, i zamieszkali na Manhattanie^[10].

W 1968 ukończył Middlesex School^[11] w Concord w stanie Massachusetts, gdzie uczęszczał na kółko teatralne^[12]. W 1972 otrzymał licencjat na Wydziale Teologii Tufts University w Medford w stanie Massachusetts^[13]. W 1972 przebywał krótko na owczej farmie w Australii. W latach 1972–1975 studiował dramat w nowojorskiej Juilliard School, gdzie uczęszczali także Christopher Reeve i Robin Williams.

Kariera

W 1975 przyłączył się do Oregon Shakespeare Festival debiutując w roli Jamiego w spektaklu Długa podróż dnia ku nocy, a rok później pierwsze kroki stawiał na nowojorskiej scenie w sztuce Henryk V (Henry V, 1976) podczas New York Shakespeare Festival. W 1977 związał się za awangardową grupą Circle Repertory Theatre i występował na scenie Off-Broadwayu^[14].

Na szklanym ekranie pojawił się w serialach: CBS Kojak (1977) i PBS Najlepsze rodziny (The Best of Families, 1977)^[15].

Na dużym ekranie debiutował w dramacie fantastycznonaukowym Kena Russella Odmienne stany świadomości (Altered States, 1980)^[16] w roli młodego naukowca, który na samym sobie dokonuje niebezpiecznych eksperymentów cofających go w bezdenną otchłań czasu. Za rolę tę był nominowany do nagrody Złotego Globu.

Peter Yates powierzył mu interesującą psychologicznie rolę portiera z Manhattanu, który obsesyjnie nagrywa relacje komentatorki telewizyjnej w dreszczowcu Naoczny świadek (Eyewitness, 1981)^[17] z Sigourney Weaver i Jamesem Woodsem.

W melodramacie Żar ciała (Body Heat, 1981) zagrał adwokata kuszonego przez femme fatale Kathleen Turner, a następnie pojawił się jako Nick Carlton, pochłonięty psychologią, były handlarz narkotyków, w nostalgicznej opowieści o rozczarowaniach kontestatorów i zagubionych, byłych buntowników z końca lat 60. Wielki chłód (The Big Chill, 1983) z udziałem Glenn Close, Jeffa Goldbluma, Toma Berengera i Kevina Kline’a oraz dramacie kryminalnym Park Gorkiego (Gorki Park, 1983) z Lee Marvinem i Joanną Pacułą. Za rolę Eddiego w broadwayowskiej sztuce Davida Rabe’a Harmider (Hurlyburly, 1984) zdobył nominację do nagrody Tony^[18].

Ryzykowna kreacja homoseksualisty zamkniętego w jednej celi argentyńskiego więzienia z postępowym działaczem politycznym w dramacie Hectora Babenco Pocałunek kobiety pająka (Kiss of the Spider Woman, 1985) przyniosła mu nagrodę Oscara, Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA), nagrodę na festiwalu w Cannes, włoską nagrodę Davida, National Board of Review, nagrodę krytyków filmowym w Los Angeles i Londynie oraz nominację do nagrody Złotego Globu.

Kolejne dwie nominacje do Oscara i Złotego Globu za najlepszą rolę męską otrzymał za postać nauczyciela głuchoniemych, przeżywającego trudną miłość z jedną ze swych podopiecznych w dramacie Dzieci gorszego Boga (Children of a Lesser God, 1986) Randy Haines oraz jako telewizyjny prezenter w komediodramacie Jamesa L. Brooksa Telepasja (Broadcast News, 1987).

W 1986 został laureatem nagrody im. Josepha Plateau. W 1988 otrzymał, jako pierwsza osoba, nagrodę im. Spencera Tracy’ego Uniwersytetu Południowej Kalifornii. Po udziale w melodramacie Przypadkowy turysta (The Accidental Tourist, 1988) z Kathleen Turner i Geeną Davis, powrócił na scenę Off-Broadwayu w przedstawieniu Obok siebie (Beside Herself, 1989) z awangardową grupą Circle Rep. Zagrał także w spektaklach: 5 lipca (5th of July), Hamlet, Ryszard II, Moje życie (My Life) – nagroda Obie dla najlepszego aktora, Sen nocy letniej i Dobrze (Good).

Wystąpił potem w komedii kryminalnej Kocham cię na zabój (I Love You to Death, 1990), melodramacie fantasy Woody’ego Allena Alicja (Alice, 1990) jako mąż tytułowej bohaterki (Mia Farrow), dramacie Doktor (The Doctor, 1991), niemiecko-francusko-australijskim dramacie sci-fi Wima Wendersa Aż na koniec świata (Bis ans Ende der Welt, 1991), francusko-brytyjsko-argentyńskiej ekranizacji powieści Alberta Camusa Dżuma (La Peste, 1992) z Sandrine Bonnaire i Jeanem-Markiem Barrem jako doktor Bernard Rieux, komediodramacie Dym (Smoke, 1995) z Harveyem Keitelem, komediodramacie fantasy Nory Ephron Michael (1996) z Johnem Travoltą i Andie MacDowell jako cyniczny dziennikarz tabloidu, filmie sci-fi Zagubieni w kosmosie (Lost in Space, 1998), dramacie Jedyna prawdziwa rzecz (One True Thing, 1998) z Meryl Streep i Renee Zellweger, dramacie Istvána Szabó Kropla słońca (Sunshine, 1999) jako komunistyczny lokaj, dramacie sensacyjnym fantastycznonaukowym Stevena Spielberga A.I. Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence: AI, 2001) oraz dreszczowcu Zmiana pasa (Changing Lanes, 2002) u boku Bena Afflecka i Samuela L. Jacksona.

Za rolę Williama Blake’a Pellarina, kandydata na gubernatora stanu Missouri z niejasną przeszłością w dramacie Droga do Białego Domu (The Big Brass Ring, 1999) odebrał nagrodę na festiwalu filmowym w Newport w stanie Rhode Island. Za odtworzenie postaci Variana Frya w dramacie wojennym Wojna Variana (Varian's War, 2001) został nominowany do nagrody Satelity. Za kreację Richiego Cusacka w filmowej wersji komiksu Davida Cronenberga Historia przemocy (A History of Violence, 2005) zdobył nominację do nagrody Oscara i nagrody Saturna za najlepszą rolę drugoplanową oraz został uhonorowany nagrodą krytyków w Los Angeles i Nowym Jorku.

Aktywnie występował także w radiu. Wziął udział w nagraniu licznych książek, m.in. Wielki kolejowy targ (The Great Railway Bazar) Paula Theroux, Kroniki portowe (The Shipping News) E. Annie Proulx, Ekspres polarny (The Polar Express), Chłopiec, którego pociągały kotki (The Boy Who Drew Cats), był narratorem dokumentów Einstein – Jak widzę świat (Einstein – How I See the World), Szukanie Ameryki: Odyseja Johna Dosa Passa (Searching for America: The Odyssey of John Dos Pass) i Żeby mówić niewymownie (To Speak the Unspeakable).

Życie prywatne

W latach 1971–1981 był żonaty z Mary Beth Supinger^[19]. Z trwającego od 1981 do 1984 związku z Sandrą Jennings miał syna Alexandra Devona (ur. 1983). Spotykał się z Glenn Close, a w latach 1985–1986 z Marlee Matlin^[20]. Od 1989 do 1993 był w związku małżeńskim z Heidi Henderson^[19], z którą miał dwóch synów: Samuela (ur. 1989) i Williego (ur. 1991). Następnie, do 1997 był związany z francuską aktorką Sandrine Bonnaire^[21], z którą miał córkę Jeanne (ur. 1994).

Śmierć

W maju 2018 ogłoszono, że Hurt ma nieuleczalnego raka prostaty z przerzutami do kości^[22]. Zmarł 13 marca 2022 w swoim domu w Portland w stanie Oregon z powodu powikłań choroby w wieku 71 lat^[23][24].

Filmografia

Filmy fabularne

Rok	Tytuł	Rola	Reżyser
1980	Odmienne stany świadomości (Altered States)	Profesor Eddie Jessup	Ken Russell
1981	Naoczny świadek (Eyewitness)	Daryll Deever	Peter Yates
1981	Żar ciała (Body Heat)	Ned Racine	Lawrence Kasdan
1983	Wielki chłód (The Big Chill)	Nick Carlton	Lawrence Kasdan
1983	Park Gorkiego (Gorky Park)	Arkady Renko	Michael Apted
1985	Pocałunek kobiety pająka (Kiss of the Spider Woman)	Luis Alberto Molina	Héctor Babenco
1986	Dzieci gorszego Boga (Children of a Lesser God)	James Leeds	Randa Haines
1987	Telepasja (Broadcast News)	Tom Grunick	James L. Brooks
1988	Czas przeznaczenia (A Time of Destiny)	Martin Larraneta	Gregory Nava
1988	Przypadkowy turysta (The Accidental tourist)	Macon Leary	Lawrence Kasdan
1990	Kocham cię na zabój (I Love You to Death)	Harlan James	Lawrence Kasdan
1990	Alicja (Alice)	Doug Tate	Woody Allen
1990	Marilyn Hotchkiss' Ballroom Dancing and Charm School	Steve Mills (głos)	Randall Miller
1991	Doktor (The Doctor)	doktor Jack MacKee	Randa Haines
1991	Aż na koniec świata (Bis ans Ende der Welt)	Sam Farber, Trevor McPhee	Wim Wenders
1992	Dżuma (La Peste)	Doktor Bernard Rieux	Luis Puenzo
1993	Szczęściarz (Mr. Wonderful)	Tom	Anthony Minghella
1994	Dwóch ojców (Second Best)	Graham Holt	Chris Menges
1994	W majestacie prawa (Trial by Jury)	Tommy Vesey	Heywood Gould
1995	Dym (Smoke)	Paul Benjamin	Wayne Wang, Paul Auster
1995	Zwierzenia nieznajomemu (Ispoved neznakomtsu)	Nieznajomy
1996	Kanapa w Nowym Jorku (Un divan a New York)	Henry Harriston	Chantal Akerman
1996	Michael	Frank Quinlan	Nora Ephron
1996	Jane Eyre	Edward Fairfax Rochester	Franco Zeffirelli
1997	Cena miłości (Loved)	K.D. Dietrickson	Erin Dignam
1998	Zagubieni w kosmosie (Lost in Space)	Profesor John Robinson	Stephen Hopkins
1998	Grzeszna propozycja (The Proposition)	Arthur Barret	Lesli Linka Glatter
1998	Mroczne miasto (Dark City)	Inspector Frank Bumstead	Alex Proyas
1998	Jedyna prawdziwa rzecz (One True Thing)	George Gulden	Carl Franklin
1999	Czwarte piętro (The 4th Floor)	Greg Harrison	Josh Klausner
1999	Kropla słońca (Sunshine)	Andor Knorr	István Szabó
1999	Droga do Białego Domu (The Big Brass Ring)	William Blake Pellarin	George Hickenlooper
1999	Niemy świadek (Do Not Disturb)	Walter Richmond	Dick Maas
2000	Nosiciel (The Contaminated Man)	David R. Whitman	Anthony Hickox
2000	Spotkanie z Jezusem (The Miracle Maker)	Jairus (głos)	Derek W. Hayes, Stanisław Sokołow
2001	Rzadki okaz (Rare Birds)	Dave	Sturla Gunnarsson
2001	A.I. Sztuczna inteligencja (Artificial Intelligence: AI)	Profesor Allen Hobby	Steven Spielberg
2001	The Simian Line	Edward	Linda Yellen
2002	Źródło młodości (Tuck Everlasting)	Angus Tuck	Jay Russell
2002	Zmiana pasa (Changing Lanes)	Sponsor Doyle Gipson's AA	Roger Michell
2002	Au plus près du paradis	Matt	Tonie Marshall
2004	Błękitny motyl (The Blue Butterfly)	Alan Osborne	Léa Pool
2004	Osada (The Village)	Edward Walker	M. Night Shyamalan
2005	Król (The King)	David Sandow	James Marsh
2005	Historia przemocy (A History of Violence)	Richie Cusack	David Cronenberg
2005	Nigdylandia (Neverwas)	Dr Peter Reed	Joshua Michael Stern
2005	Syriana	Stan Goff	Stephen Gaghan
2006	Dobry agent (The Good Shepherd)	Dyrektor CIA Philip Allen	Robert De Niro
2006	The Legend of Sasquatch	John Davis (głos)	Thomas Callicoat
2007	Mr. Brooks (Mr. Brooks)	Marshall, psycholog Pana Brooksa, alter ego	Bruce A. Evans
2007	Piękne Ohio (Beautiful Ohio)	Simon Messerman	Chad Lowe
2007	Hałas (Noise)	Major Schneer	Henry Bean
2007	Wszystko za życie (Into the Wild)	Walt McCandless	Sean Penn
2008	8 części prawdy (Vantage Point)	Prezydent Ashton	Pete Travis
2008	Incredible Hulk (The Incredible Hulk)	Generał Thaddeus E. „Thunderbolt” Ross	Louis Leterrier
2009	Krwawa hrabina (The Countess)	György Thurzó	Julie Delpy
2010	The Yellow Handkerchief	Brett Hanson	Udayan Prasad
2010	Robin Hood	Wilhelm Marshal	Ridley Scott
2011	Rzeka pytań (The River Why)	Ojciec Gusa	Matthew Leutwyler
2011	Jesienna miłość (Late Bloomers/Trois fois 20 ans)	Adam	Julie Gavras
2011	Hellgate	Warren Mills	John Penney
2013	Intruz (The Host)	Jeb Stryder	Andrew Niccol
2013	Zniknięcie Eleanor Rigby: Ona (The Disappearance of Eleanor Rigby)	Julian Rigby	Ned Benson
2013	Ogień we krwi (Fire in the Blood, dokumentalny)	Narrator	Dylan Mohan Gray
2013	Dnie i noce (Days and Nights)	Herb, konający brat Elizabeth	Christian Camargo
2014	Zimowa opowieść (Winter’s Tale)	Isaac Penn	Akiva Goldsman

Filmy TV

Rok	Tytuł	Rola	Reżyser
1978	Verna (Verna: USO Girl)	Walter	Ronald F. Maxwell
1981	Śmierć w rodzinie (All the Way Home)	Jay Follet	Delbert Mann
1982	Sen nocy letniej (A Midsummer Night's Dream)	Oberon, król elfów	Emile Ardolino
2001	Kino „Flamingo” (The Flamingo Rising)	Turner Knight	Martha Coolidge
2001	Wojna Variana (Varian's War)	Varian Fry	Lionel Chetwynd
2002	As wywiadu – historia Roberta Hanssena (Master Spy: The Robert Hanssen Story)	Robert P. Hanssen	Lawrence Schiller
2004	Frankenstein	Profesor Waldman	Kevin Connor
2009	Ostatnia partia (Endgame)	Profesor Will Esterhuyse	Pete Travis
2011	Zbyt wielcy, by upaść (Too Big to Fail)	sekretarz skarbu Henry Paulson	Curtis Hanson
2013	The Challenger	dr Richard Feynman	James Hawes

Seriale TV

• 1977: Najlepsze rodziny (The Best of Families) jako James Lathrop
• 1977: Kojak jako Jake
• 1978: Świetne przedstawienia (Great Performances) jako Walter
• 2000: Diuna (Frank Herbert's Dune) jako książę Leto Atryda
• 2001: Rivière-des-Jérémie jako G. Adam Davidson / Gad
• 2002: Diabli nadali (The King of Queens) jako dr Taber
• 2009: Układy (Damages) jako Daniel Purcell
• 2011: Moby Dick jako kapitan Ahab
• 2013: Bonnie i Clyde (Bonnie & Clyde) jako Frank Hamer
• 2015: Humans jako George Millican
• 2016: Beowulf jako Hrothgar

Nagrody

Rok	Nagroda	Kategoria	Film
1985	Festiwal Filmowy w Cannes	Najlepszy aktor[25]	Pocałunek kobiety pająka (1985)
1986	Nagroda Akademii Filmowej	Najlepszy aktor[25]
	Nagroda BAFTA	Najlepszy aktor[25]
	David di Donatello	Najlepszy aktor[26]
1989	Golden Horse Film Festival	Najlepszy aktor zagraniczny[26]	Przypadkowy turysta (1988)
2006	Austin Film Critics Association	Najlepszy aktor drugoplanowy[26]	Historia przemocy (2005)
2007	Festiwal Filmowy w Berlinie	Srebrny Niedźwiedź za wybitny wkład artystyczny[26]	Dobry agent (2006)

Przypisy

1. William Hurt. Listal. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
2. J. Kim Murphy: William Hurt, Oscar-Winning Actor for ‘Kiss of the Spider Woman,’ Dies at 71. „Variety”, 2022-03-13. [dostęp 2022-03-13]. (ang.).
3. William Hurt - Actors and Actresses. Film Reference. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
4. Claire Isabelle McGill Luce (1923–1971). [dostęp 2017-04-11]. (ang.).
5. Alfred McCord Hurt – Genealogy. Geni. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
6. William Hurt What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
7. William Hurt. TV.com. [dostęp 2015-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-05)]. (ang.).
8. William McGill Hurt – Genealogy. Geni. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
9. William Hurt Biography (1950-). Film Reference. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
10. Sandra Brennan: William Hurt Biography. AllMovie. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
11. William Hurt Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
12. William Hurt Biography. ČSFD.cz. [dostęp 2022-03-14]. (cz.).
13. Hurt, William. Encyclopedia.com. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
14. William Hurt. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
15. William Hurt. Rotten Tomatoes. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
16. William Hurt Biography. „The New York Times”. [dostęp 2015-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-30)]. (ang.).
17. William Hurt in Eyewitness. „The New York Times”. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
18. William Hurt. Internet Broadway Database. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
19. William Hurt – Who's Dated Who?. FamousFix. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
20. Marlee Matlin: Baby sitter's abuse led to life of drugs, violence. CNN. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
21. Overview for William Hurt. Turner Classic Movies. [dostęp 2015-12-26]. (ang.).
22. Mary Lee: Actor William Hurt vouches for side effect-free cancer therapy at unveiling. Wink News, 2018-05-16. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
23. Mike Barnes: William Hurt Dies: Oscar-Winning Actor For 'Kiss Of The Spider Woman' Was 71. „The Hollywood Reporter”, 2022-03-13. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
24. Lew Serviss, Neil Genzlinger: William Hurt, Oscar-Winning Leading Man of the 1980s, Dies at 71. „The New York Times”, 2022-03-13. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
25. William Hurt Awards. AllMovie. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).
26. William Hurt Awards. FamousFix. [dostęp 2022-03-14]. (ang.).

Bibliografia

• William Hurt w bazie IMDb (ang.)
• William Hurt w bazie Filmweb
• William Hurt w bazie Notable Names Database (ang.)

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000121174569
• VIAF: 196533
• LCCN: n86129957
• GND: 118917099
• BnF: 13895422f
• SUDOC: 059219076
• SBN: RAVV089639
• NKC: xx0034086
• BNE: XX1116717
• NTA: 07376325X
• BIBSYS: 90950608
• PLWABN: 9810573175005606
• NUKAT: n2010132648
• J9U: 987007585315905171
• CONOR: 19782755
• KRNLK: KAC2020K3667
• LIH: LNB:BzTn;=CO

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3913324
• Britannica: biography/William-Hurt
• Treccani: william-hurt
• NE.se: william-hurt
• SNL: William_Hurt
• Catalana: 0246458
• DSDE: William_Hurt
• Hrvatska enciklopedija: 26728