Urodził się w Blackpool jako syn Maureen Wheeler i Aleca Raymonda Wheelera, właściciela sklepu z zabawkami[3]. Dorastał w Blackpool[4]. Grał w punkowym zespole Door 66[5]. W 1985 ukończył Guild Hall School of Music and Drama w Londynie[6].
Uznanie krytyków zyskał dzięki kreacji energicznego, gadatliwego i trudnego w bezpośrednim kontakcie życiowego rozbitka w dramacie Mike’a Leigha w filmie Nadzy (Naked, 1993); otrzymał za tę rolę wiele nagród, w tym za najlepszą rolę męską na festiwalu filmowym w Cannes[7]. Jego debiutancki film krótkometrażowyHello, Hello, Hello (1995) zdobył nominację do nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej.
W 2007 wydano jego debiut literacki – powieść pt. Pośmiertna sława Hectora Kiplinga (The Late Hector Kipling). Polskie wydanie pojawiło się na rynku w 2009 roku, wydane nakładem wydawnictwa Prószyński i Ska.
W kwietniu 1992 ożenił się z Sarą Jocelyn Sugarman[10], w 1994 doszło do rozwodu. Z nieformalnego związku z aktorką Anną Friel (z którą spotykał się w latach 2001–2010)[11] ma córkę Gracie Ellen Mary (ur. 9 lipca 2005 w Londynie)[12][13].
