River Phoenix, właściwie River Jude Bottom[1][2] (ur. 23 sierpnia1970 w Madras, zm. 31 października1993 w Hollywood[3]) – amerykańskimuzyk, aktor i aktywista społeczny. Był wschodzącym gwiazdorem Hollywood, w trakcie swojej krótkiej, ale błyskotliwej kariery, określany jako James Dean nowej ery[4][5]. Szczególne uznanie krytyki i widowni uzyskał za występy w filmach Stań przy mnie (1986), Stracone lata (1988) oraz Moje własne Idaho (1991)[6]. Zmarł w nocy z 30 na 31 października 1993 w wyniku przedawkowania narkotyków[7]. Był wymieniony jako jeden z dwunastu „Obiecujących nowych aktorów 1986 roku” w „Screen World” Johna Willisa, Vol. 38. Stał się wzorem do stworzenia bohatera Aslana „Asha” Lynxa z anime Banana Fish[8].
Życiorys
Wczesne lata
Przyszedł na świat w Madras[9] w Oregonie w wielodzietnej rodzinie jako najstarszy syn kalifornijskiego dekoratora Johna Lee Phoenixa („Bottom”, „Amram”; ur. 14 czerwca 1947) i sekretarki z nowojorskiego Bronxu Arlyn Dunetz Jochebed (ur. 31 grudnia 1944)[10][11]. Rodzice jego matki byli Żydami aszkenazyjskimi z Węgier i Rosji[12]. Wychowywał się z młodszym bratem Joaquinem Rafaelem (ur. 28 października 1974)[13] i trzema siostrami: Rain Joan of Arc (ur. 21 listopada 1972)[14], Liberty Mariposą (ur. 5 lipca 1976)[15] i Summer Joy (ur. 10 grudnia 1978)[16]. Jego rodzice byli hipisami[17], żyjącymi w Ameryce Południowej, gdzie stali się członkami organizacji Dzieci Boga[18][19]. W 1977 rodzina przeniosła się do Los Angeles i zmieniła swoje nazwisko na Phoenix od Feniksa, który odradza się z popiołów[20][21].
Kariera
River od wczesnych lat pasjonował się muzyką i aktorstwem. Mając dwanaście lat, trafił do serialu CBS Siedem narzeczonych dla siedmiu braci (Seven Brides for Seven Brothers, 1982–83) z udziałem Richarda Deana Andersona, Drake’a Hogestyna i Petera Hortona, w roli Guthrie McFaddena, za którą był nominowany do Young Artist Award dla najlepszego aktora w nowym serialu (1982) i otrzymał Young Artist Awards dla najlepszego aktora w serialu (1984). Wkrótce zagrał rolę młodego naukowca Wolfganga Müllera w filmie familijnym sci-fi Odkrywcy (Explorers, 1985) u boku Ethana Hawke’a. Pierwszy sukces odniósł w wieku 18 lat, gdy za rolę syna państwa Pope w dramacie Sidneya LumetaStracone lata (Running on Empty, 1988) został nominowany do Oscara i Złotego Globu. Rok później wcielił się w postać młodego Indiany Jonesa w filmie Stevena SpielbergaIndiana Jones i ostatnia krucjata (1989)[22].
Był na okładkach „Seventeen” (w lipcu 1987), „Bravo” (w czerwcu 1988, w styczniu 1994), „Interview” (w listopadzie 1991), „Details” (w listopadzie 1991), „People” (w listopadzie 1993) i „Spin” (w styczniu 1994)[23].
Życie prywatne
Aktywnie wspomagał rozmaite organizacje charytatywne i społeczne. Tak jak reszta swojego rodzeństwa był weganinem[24].
Jak opisano w biografii Anthony’ego Kiedisa – przyjaźnił się z zespołem Red Hot Chili Peppers[26]. Wielokrotnie odwiedzał ich przy nagrywaniu albumu Blood Sugar Sex Magik[26] – uwzględniono jego postać w filmie dokumentalnym Funky Monks[26]. Został wspomniany w utworze „Give It Away”[27] w cytacie: There’s a River born to be a giver / Keep you warm won't let you shiver / His heart is Never gonna wither. Prócz tego istnieje utwór tego zespołu poświęcony jego pamięci – „Transcending”[27], którego tekst zapisał basista Red Hot Chilli Peppers – Flea[27]. Poznał on Rivera podczas pracy przy filmie Moje własne Idaho i towarzyszył mu w karetce podczas feralnego dnia w The Viper Room[26][28].
Przyjaźnił się też z Michaelem Stipe[27], założycielem grupy rockowej R.E.M., który zadedykował mu utwór „Bang and Blame”[27].
Independent Spirit Award za najlepszą rolę męską National Society of Film Critics Award dla najlepszego aktora Puchar Volpiego dla najlepszego aktora na 48. MFF w Wenecji nominacja do New York Film Critics Circle Award 1991 dla najlepszego aktora
GavinG.EdwardsGavinG., Last Night at the Viper Room: River Phoenix and the Hollywood He Left Behind, First edition, New York, ISBN 0-06-227315-9, OCLC852259499. Brak numerów stron w książce
JohnJ.GlattJohnJ., Lost in Hollywood: The Fast Times and Short Life of River Phoenix, New York: D.I. Fine, 1995, ISBN 1-55611-440-0, OCLC31947431. Brak numerów stron w książce
Maxim WM.W.FurekMaxim WM.W., The Death Proclamation of Generation X: A Self-Fulfilling Prophesy of Goth, Grunge and Heroin, New York, N.Y.: iUniverse, 2008, ISBN 978-0-595-46319-0, OCLC463309957. Brak numerów stron w książce
Barry CB.C.LawrenceBarry CB.C., In Search of River Phoenix: the Truth Behind the Myth, wyd. Limited ed, Santa Rosa, CA: WORDSWORTH Pub, 2004, ISBN 0-9672491-9-8, OCLC61704577. Brak numerów stron w książce
Brian JB.J.RobbBrian JB.J., River Phoenix: a short life, wyd. 1st U.S. ed, New York, NY: Harper Perennial, 1995, ISBN 0-06-095132-X, OCLC31901526. Brak numerów stron w książce