Strażnica WOP Przyrzecze

Strażnica WOP
Busch Flf./Przyrzecze

Strażnica WOP Odra

Były budynek strażnicy (wrzesień 2015)
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1945
Organizacja
Dyslokacja	Przyrzecze
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza
Podległość	8 komenda odcinka 9 komenda odcinka 34 batalion OP 93 batalion WOP

Strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza Busch Flf./Przyrzecze/Odra – nieistniejący obecnie podstawowy pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę graniczną^[a] na granicy z Niemiecką Republiką Demokratyczną.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Strażnica została sformowana w 1945 w strukturze 8 komendy odcinka Cybinka jako 39 strażnica WOP^[2] (Busch Flf.). Kierownictwo strażnicy stanowili: komendant strażnicy, zastępca komendanta do spraw polityczno-wychowawczych i zastępca do spraw zwiadu. Strażnica składała się z dwóch drużyn strzeleckich, drużyny fizylierów, drużyny łączności i gospodarczej. Etat przewidywał także instruktora do tresury psów służbowych oraz instruktora sanitarnego^[3].

Rozkazem Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 077/Org. z 13 lutego 1947 rozformowano 8 komendę odcinka Cybinka, a 39 strażnica WOP Przyrzecze kat. IV z siedzibą przy ul. Odrzańska 8 weszła w struktury 9 komendy odcinka Słubice. W związku z reorganizacją oddziałów WOP, 24 kwietnia 1948 strażnica została włączona w struktury 34 batalionu Ochrony Pogranicza (W 1950 dowódca batalionu proponował przeniesienie strażnicy z Przyrzecza do folwarku), a 1 stycznia 1951 93 batalionu WOP.

Od 15 marca 1954 wprowadzono nową numerację strażnic^[b], a strażnica WOP Przyrzecze III kategorii otrzymała nr 41 w skali kraju^[5].

W 1956 rozpoczęto numerowanie strażnic na poziomie brygady. Strażnica WOP Przyrzecze II kategorii była 14. w 9 Brygadzie Wojsk Ochrony Pogranicza^[6]. 1 stycznia 1960 występowała już jako 8 strażnica WOP IV kategorii Odra w strukturach 93 batalionu WOP, a 1 stycznia 1964 jako 7 strażnica WOP lądowa IV kategorii Odra ww. batalionu^[7]. W marcu 1968 będąca w strukturach batalionu rzecznego WOP Słubice, była jako strażnica WOP rzeczna nr 7 Odra.

W 1975 strażnica WOP Odra była strażnicą ćwiczebną.

Ochrona granicy

W 1960 8 strażnica WOP Odra IV kategorii ochraniała odcinek granicy państwowej o długości 8 500 m:

• Od znaku granicznego nr 447 do znaku gran. nr 458.

Strażnice sąsiednie

• 38 strażnica WOP Grzmiąca ⇔ 40 strażnica WOP Urad – 1946
• 36 strażnica WOP Rabczyn kat. II ⇔ 40 strażnica WOP Urad kat. IV – 1948
• 13 strażnica WOP Rąpice ⇔ 15 strażnica WOP Urad – 1957
• 9 strażnica WOP II kategorii Rąpice ⇔ 7 strażnica WOP III kategorii Urad – 01.01.1960
• 8 strażnica WOP lądowa II kategorii Rąpice ⇔ 6 strażnica WOP lądowa III kategorii Urad – 01.01.1964
• strażnica WOP rzeczna nr 8 Rąpice ⇔ strażnica WOP rzeczna nr 6 Urad – 03.1968.

Dowódcy strażnicy

• ppor. Ignacy Zyta (od 1945)
• ppor. Wojciech Mróz (do 1947)^[c]
• por. Jan Zawadzki (był w 1948)
• nn
• chor. Tadeusz Wałch (był w 1950–1951)
• por. Stanisław Milcz (1951–1952)
• chor. Władysław Fabiszewski (1952–1952)
• por. Protazy Czech (1952–1965)
• kpt. Wojciech Materka^[8][9] (od 1965)
• kpt. Witold Dąbrowski (do 05.10.1972).

Wykaz dowódców strażnicy poniżej podano za Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. s. 4.

• ppor. Ignacy Zyta
• ppor. Teodor Papis
• ppor. Mróz
• por. Jan Zawadzki.

Uwagi

1. Pełnienie służby granicznej jest wykonywaniem zadania bojowego w ochronie granicy państwowej. Służbę ochrony granicy państwowej żołnierz WOP powinien pełnić z całkowitym poświęceniem i oddaniem, nie szczędząc swych sił, wiedzy i umiejętności fachowych, a nawet życia. Granica państwa musi być ochraniana zawsze bez względu na porę, doby i warunki (Rozdział V, Obowiązki żołnierza WOP, pkt 70)^[1].
2. Rozkaz dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza nr 04 z 22 lutego1954^[4].
3. Zmarł od ran odniesionych przy wybuchu pocisku moździerzowego.

Przypisy

1. Regulamin Służby Granicznej 1968 ↓, s. 24.
2. Wykazy dyslokacyjne 1946 ↓, k. 119–123.
3. Dominiczak 1985 ↓, s. 46.
4. Prochwicz 2011 ↓, s. 207.
5. Dyslokacja jednostek WOP 1954 ↓, k.5.
6. Wykaz dyslokacyjny 1957 ↓, k.190.
7. Wykaz dyslokacyjny 1964 ↓, s. 590–620.
8. Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. ppłk. WOP Wojciecha Materki. emeryci-sg.org.pl, 2020-12-07. [dostęp 2020-12-08]. (pol.).
9. Jan Woś. W hołdzie żołnierzom Wojsk Ochrony Pogranicza i funkcjonariuszom Straży Granicznej. „Biuletyn nr 5 (2012)”. Problemy Ochrony Granic, s. 198–199, 2012. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
• Józef Ostrowski: Lubuska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1989. Ludzie – wydarzenia. Krosno Odrzańskie: Drukarnia Dem-druk w Lubsku, 2005.
• Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
• ASGr.Historia Lubuskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Krosno Odrzańskie 1965.
• Regulamin Służby Granicznej Część I – Zasady Ogólne, t. WOP 1/67, Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej Szefostwo Wojsk Ochrony Pogranicza, 1968, s. 24 .
• Archiwum SGr., DWOP, sygn. 217/143, Wykazy dyslokacyjne Wojsk Ochrony Pogranicza 1946. Wykaz strażnic i miejsc ich rozlokowania adresowany do Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i Ministerstwa Spraw Zagranicznych z 4 maja 1946.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Dyslokacja jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza z 8 kwietnia 1954.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1284/200, Struktury organizacyjno-dyslokacyjne. Wykaz dyslokacyjny etatowych oddziałów i pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza z 18 maja 1957.
• Archiwum SGr., zespół archiwalny DWOP, sygn. 1400/3, k. 590–620; Rozkazy zarządzenia i wytyczne w zakresie wszelkiego rodzaju zaopatrzenia. Wykaz dyslokacyjny jednostek i pododdziałów WOP na dzień 1 stycznia 1964.