Termin używany jest też w niektórych analogicznych kontekstach niewojskowych, np. dowódca (straż pożarna) – osoba mająca odpowiednie kwalifikacje i umiejętności, która na podstawie odpowiednich przepisów ma prawo do wydawania poleceń innym strażakom. W czasie działań ratowniczych podlega bezpośrednio Kierującemu Działaniami Ratowniczymi (KDR) i pod jego komendą wraz z podległym pododdziałem realizuje powierzone zadania.
Dowódca wydaje dyrektywy, rozkazy i instrukcje zarówno przed jak i w trakcie działań. Gdy jest to możliwe, rozkazy te powinny być wydawane osobiście i potwierdzane na piśmie. Wraz z rozpoczęciem działań, normalnym przedsięwzięciem dowódcy będzie dokonywanie niezbędnych korekt w planie działania poprzez krótkie, jasne rozkazy, często przekazywane radiowo, łącznością przewodową lub elektronicznymi środkami transmisji danych.
Rola dowódcy wyraża się w spełnianiu pewnej liczby zadań. Konkretne zadania będą się zmieniać w zależności od szczebla dowodzenia i możliwości wojsk.
dowódca narodowy terytorialny lub funkcjonalny, który zwykle nie jest w sojuszniczej strukturze dowodzenia
dowódca NATO(ang. NATO commander)
dowódca wojskowy w systemie dowodzenia NATO
dowódca podregionalnych sił połączonych NATO(ang. NATO joint subregional commander)
dowódca sił połączonych na trzecim szczeblu wojskowej struktury dowodzenia NATO
dowódca regionalny NATO(ang. NATO regional commander)
dowódca na drugim szczeblu struktury dowodzenia NATO, odpowiedzialny za planowanie i wykonanie wszelkich działań (przedsięwzięć wojskowych Sojuszu w ramach swojego zakresu obowiązków).
dowódca sił narodowych(ang. national force commander)
dowódca sił narodowych wydzielonych jako samodzielne elementy podległe dowództwom sojuszniczym
dowódca wspierający (ang. supporting commander)
dowódca, który zapewnia wspieranemu dowódcy siły lub inne wsparcie i/lub opracowuje plan wsparcia
dowódca transportu(ang. chalk commander)
dowódca wszystkich żołnierzy załadowanych na określony środek transportu i oznaczonych jednym numerem
dowódca wspierany(ang. supported commander)
dowódca ponoszący główną odpowiedzialność za wszelkie aspekty zadania przydzielonego przez organ dowodzenia NATO, oraz który przyjmuje siły i inne wsparcie ze strony jednego lub więcej dowódców wspierających
dowódca przeprawy(ang. crossing commander)
żołnierz, zwykle dowódca kompanii lub plutonu saperów odpowiedzialny za miejsce przeprawy i środki przeprawowe.
Dowódcy w innych nomenklaturach
dowódca ogólnowojskowy – żołnierz stojący na czele ogólnowojskowej jednostki organizacyjnej. Jest on organizatorem działań bojowych podległych, przydzielonych i wspierających wojsk i dowodzi nimi w czasie ich trwania, podejmuje decyzje, stawia zadania, organizuje współdziałanie, kieruje pracą sztabu oraz szefami rodzajów wojsk i służb[2].
Uwagi o prowadzeniu działań wojennych oraz o dywizji piechoty w boju. Wielka Brytania: Ministerstwo Obrony Narodowej Centralna Komisja Regulaminowa, 1945.
