Graniczna Placówka Kontrolna Krościenko

GPK Krościenko

GPK SG w Krościenku

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1951; nn
Rozformowanie	po grudniu 1973; 2005 (przekształcenia)
Tradycje
Kontynuacja	Placówka SG w Krościenku
Organizacja
Dyslokacja	Krościenko
Formacja	Wojska Ochrony Pogranicza Straż Graniczna
Podległość	26 Brygada WOP SOZ WOP Przemyśl 26 Oddział WOP 26 Przemyski Oddział WOP Bieszczadzki Oddział SG

Graniczna Placówka Kontrolna Krościenko – zlikwidowany pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza wykonujący kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio przejściach granicznych na granicy z ZSRR.

Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Krościenku – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu bezpośrednio w przejściach granicznych na granicy z Ukrainą

Formowanie i zmiany organizacyjne

W 1951, w związku z wymianą odcinków granicznych między Polską a ZSRR, w strukturach 26 Brygady WOP sformowano nową graniczną placówkę kontrolną GPK Krościenko (kolejowe) na granicy polsko-radzieckiej^[1] według etatu nr 7/57^[a]. W 1952, graniczna placówka kontrolna została włączona w etat 19 B WOP nr 352/12^[b].

Graniczna Placówka Kontrolna w Krościenku, 24 kwietnia 1957 była w strukturach Samodzielnego Oddziału Zwiadowczego WOP Przemyśl, od 15 lipca 1957 26 Oddziału WOP, a od 27 listopada 1959 i jeszcze 13 grudnia 1973 funkcjonowała w strukturach 26 Przemyskiego Oddziału WOP^[2].

Straż Graniczna:

W 2000 począwszy od Komendy Głównej SG, Oddziałów SG i na końcu strażnic SG oraz GPK SG, rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym, tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego nastąpiło zniesienie Strażnicy SG w Ustrzykach Dolnych, a ochraniany odcinek przejęła wraz z obiektami i obsadą etatową Graniczna Placówka Kontrolna SG w Krościenku^[c][3].

Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Dorohusku funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005, Ustawą z 22 kwietnia 2005 O zmianie ustawy o Straży Granicznej...^[d], została przekształcona na jako Placówka Straży Granicznej w Krościenku (PSG w Krościenku) w strukturach Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej^[4] .

Ochrona granicy

Straż Graniczna:

2 stycznia 2003 GPK SG w Krościenku przejęła pod ochronę odcinek granicy państwowej z Ukrainą, po rozformowanej strażnicy SG w Ustrzykach Dolnych^[3].

Podległe przejście graniczne

• Krościenko-Chyrów – kolejowe (od 1951)

Przejście graniczne Krościenko-Smolnica, widok od strony RP (sierpień 2011)

Straż Graniczna:

• Krościenko-Chyrów – kolejowe (od 29.05.1994)^[4] 
• Krościenko-Smolnica – drogowe (od 20.11.2002)^[4] [3].

Sąsiednie strażnice

• Strażnica SG w Wojtkowej – Strażnica SG w Lutowiskach – od 2.01.2003
• Strażnica SG w Wojtkowej – Strażnica SG w Czarnej Górnej – od 23.03.2004.

Dowódcy/komendanci granicznej placówki kontrolnej

• por. Longin Derlatko (do 1954)
• mjr Czesław Kłos (24.04.1957–13.12.1973)^[2].

Uwagi

1. Rozkaz Ministra Bezpieczeństwa Publicznego nr 012/ww z 6.09.1951 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 102).
2. Rozkaz Ministra Bezpieczeństwa Publicznego nr 024/WW z 10.04.1952 (ASGran., sygn. 2825/1 ↓, s. 106).
3. Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z 13.12.2002 zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
4. W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).

Przypisy

1. Jackiewicz 1998 ↓, s. 118.
2. Czesław Kłos. [w:] Biuletyn Informacji Publicznej IPN [on-line]. katalog.bip.ipn.gov.pl, 2019. [dostęp 2019-12-27]. (pol.).
3. Kozłowski 2011 ↓, s. 257.
4. muzeumsg ↓.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
• Piotr Kozłowski: Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej im. płk. Jana Tomasza Gorzechowskiego w Przemyślu. W: Leszek Elas [patronat]: Straż Graniczna w dwudziestoleciu 1991-2011. Materiały poseminaryjne - Tom I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2011. ISBN 978-83-909484-4-7.
• Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
• Straż Graniczna od 1991 – Bieszczadzki Oddział Straży Granicznej. [w:] Muzeum Polskich Formacji Granicznych im. Władysława Raginisa [on-line]. muzeumsg.pl. [dostęp 2024-02-28]. (pol.).
• Rejestr główny jednostek Wojsk Ochrony Pogranicza. Archiwum Straży Granicznej, Zespół DWOP, sygn. 2825/1.