PROFILBARU.COM

Misja Wojskowa Ukraińskiej Republiki Ludowej w Polsce – komórka organizacyjna umocowana w strukturze Ministerstwa Spraw Wojskowych Ukraińskiej Republiki Ludowej.

Powołanie i zmiany organizacyjne

Rozkazem Przewodniczącego Dyrektoriatu URL i Atamana Głównego nr 862 z 12 grudnia 1919 przy Ukraińskiej Misji Dyplomatycznej w Polsce utworzono Sekcję Wojskową^[1]. Sekcja miała kierować wszystkimi sprawami dotyczącymi formowania z ukraińskich jeńców wojennych regularnych jednostek Armii URL, organizować materialne i moralne wsparcie dla internowanych w Polsce ukraińskich żołnierzy, brać udział w opracowywaniu projektów umów między rządami Ukrainy i Polski, dokonywać ekspertyz wojskowych na potrzeby Misji Dyplomatycznej URL^[2]. W istocie stała się ona organem roboczym Atamana Głównego i ministra spraw wojskowych, którzy w owym czasie przebywali w Warszawie.

W skład sekcji weszło 8 oficerów i 7 urzędników wojskowych. 8 lutego 1920 etaty zwiększono do 24 pracowników, a od 19 lutego sekcja podzielona została na referaty: gospodarczy, organizacyjny, polityczny i jeńców wojennych. Oprócz tego przy sekcji funkcjonowało Biuro Informacji^[3]. Na biuro wynajęto dwa pokoje w hotelu „Saskim” przy ulicy Koziej^[1].
15 lipca, na bazie Sekcji Wojskowej, zorganizowano Misję Wojskową URL w Rzeczypospolitej Polskiej. Szef misji otrzymał uprawnieninia dowódcy korpusu, etat instytucji został zwiększony, a wynagrodzenia pracowników wzrosły dwukrotnie. Misja otrzymała prawo dokonywania zakupów za granicą i posiadała dużo większe kompetencje w zakresie prowadzenia rozmów z przedstawicielami innych państw. Jednak tragiczna sytuacja na froncie przeciwbolszewickim wymusiła redukcję etatów do 18 osób, a w sierpniu zwolnionych pracowników skierowano do służby w Armii Czynnej. Struktura misji pozostała jednak niezmieniona^[4]^[5].
12 października 1920 zawarto polsko-sowieckie zawieszenie broni. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego wydało rozporządzenie, na mocy którego wszystkie ukraińskie formacje wojskowe do 2 listopada miały opuścić terytorium Polski. Aby obejść postanowienia umowy rozejmowej, Misję przemianowano na „cywilną” Ukraińską Wojskową Komisję Likwidacyjną w Rzeczypospolitej Polskiej^[6]. Rozwiązano też referat organizacyjny. Rozkazem Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych Ukraińskiej Republiki Ludowej nr 108 z 10 listopada z uwagi na aktualną sytuację polityczną i zredukowanie funkcji [...], a także ze względów finansowych liczbę etatowych pracowników dawnej misji zmniejszono do 4 (5) osób. Mienie Misji miało zostać przekazane do dyspozycji Ministerstwa Spraw Wojskowych. Jednak gen. Wiktor Zelinski zignorował rozkaz i pozostawił w swojej dyspozycji większość pracowników byłej Misji. Nowo powstała Komisja Likwidacyjna miała dalej dostarczać Armii Czynnej wszystko, co potrzebne, podtrzymywać stały kontakt z przedstawicielami zagranicznych misji wojskowych i troszczyć się o los chorych i rannych żołnierzy ukraińskich. 12 grudnia Symon Petlura zatwierdził dokonane przez gen. Zelinskiego prace reorganizacyjne^[7].

17 marca 1921 Polska zawarła z Sowietami traktat w Rydze. Zobowiązała się w nim między innymi nie wspierać działalności rządu URL i zakazać mu prowadzenia na swoim terytorium jakiejkolwiek pracy o charakterze wojskowym. 28 kwietnia Ukraińska Wojskowa Komisja Likwidacyjna wstrzymała swoją działalność, ale 21 czerwca na jej bazie utworzono Ukraińską Komisję Likwidacyjną ds. jeńców i internowanych w Rzeczypospolitej Polskiej z gen. Zelinskim na czele. Instytucja ta weszła w skład Ukraińskiego Komitetu Centralnego. Nadal organizowała materialne, medyczne i moralne wsparcie dla internowanych Ukraińców i prowadziła wśród nich pracę kulturalno-oświatową. W jej skład wchodziły: kancelaria i oddziały − opieki materialno-sanitarnej płk. Mychajło Bondariwskyja i opieki moralno-kulturalno-oświatowej sot. Herasyma Draczenki. W sumie komisja liczyła 12 osób. Wobec nacisków sowieckiej Rosji, 20 października gen. Zelinski zmuszony był opuścić Polskę i przeniósł się do Wolnego Miasta Gdańska, a jego stanowisko zajął płk Ołeksandr Danylczuk^[8].

Struktura i zadania

Struktura Sekcji Wojskowej z 19 lutego 1920^[9].

Referat gospodarczy (płk Mychajlo Bondariwskyj) − zapewniał środki materiałowe obozom dla internowanych żołnierzy ukraińskich w Polsce i formującym się jednostkom wojskowym.

Referat organizacyjny (ppłk Maksym Didkowskyj) − organizował tworzenie jednostek ukraińskich na terytorium Polski.

Referat polityczny (płk Ołeksandr Danylczuk) − utrzymywał kontakty z przedstawicielstwami wojskowymi innych krajów w Polsce i ukraińskimi misjami wojskowymi za granicą, zbierał informacje o Ukrainie i o polskiej armii oraz rozpatrywał podania osób, które chciały wstąpić do wojska ukraińskiego.

Referat ds. jeńców wojennych ( sot. Herasym Draczenko) − utrzymywał kontakt ze wszystkimi obozami i miejscami, gdzie znajdowali się Ukraińcy

Biuro Informacji (sot. Wasyl Stryżak) − odpowiadało za zbieranie i rozpowszechnianie informacji o treściach politycznych i wojskowych; śledziło prasę, prowadziło ewidencję wojskowych powracających na Ukrainę. Biuro faktycznie prowadziło działalność wywiadowczą i kontrwywiadowczą.

Szefowie misji

Skład misji
Stopień, imię i nazwisko	Okres pełnienia funkcji	Uwagi
Szefowie sekcji (misji)^[2]:
gen. por. Mykoła Junakiw	do 31 I 1920
gen. por. Wiktor Zelinski	31 I 1920 − 20 X 1921
płk Ołeksandr Danylczuk	20 X 1921− VIII 1923
Pracownicy sekcji (misji)^[10]
ppłk Maksym Didkowskyj		ref. organizacyjny
płk Ołeksandr Danylczuk		ref. ds politycznych
sot. Herasym Draczenko		ref. ds jeńców
sot. Wasyl Stryżak		of. do zadań specjalnych
sot. Ostap Łucki		of. do zadań specjalnych
chor. Ilko Czudenko		of. do zadań specjalnych

Przypisy

↑ ^a ^b Wiszka 2012 ↓, s. 25.
↑ ^a ^b Rukkas 2020 ↓, s. 221.
↑ Rukkas 2020 ↓, s. 222.
↑ Rukkas 2020 ↓, s. 223.
↑ Wiszka 2012 ↓, s. 46.
↑ Wiszka 2012 ↓, s. 42.
↑ Rukkas 2020 ↓, s. 224.
↑ Rukkas 2020 ↓, s. 225.
↑ Rukkas 2020 ↓, s. 222-223.
↑ Wiszka 2012 ↓, s. 26.

Bibliografia

Andrij Rukkas: Razem z Wojskiem Polskim. Armia Ukraińskiej Republiki Ludowej w 1920 roku. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8098-843-9.
Emilian Wiszka: Szósta Dywizja Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej. Formowanie, szlak bojowy, internowanie; 1920–1924. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012. ISBN 978-83-231-2926-4.