Bitwa pod Kaczkowem

Bitwa pod Kaczkowem

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	7 sierpnia 1920
Miejsce	pod Kaczkowem
Terytorium	Polska
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Kazimierz Rybicki
Siły
II Brygada Litewsko-Białoruska 15 Brygada Strzelców
brak współrzędnych

Bitwa pod Kaczkowem – walki polskiej II Brygady Litewsko-Białoruskiej płk. Kazimierza Rybickiego z sowiecką 15 Brygadą Strzelców w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

W pierwszej dekadzie lipca 1920 przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego^[1]. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[2]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich^[3]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę^[4]. Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie rozpoczęły wycofanie na linię Bugu^[5][6].

Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4. Armia oraz Grupa Poleska powstrzymają bolszewików i umożliwią przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia^[7]. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand^[8].

Działania wojsk w rejonie Kaczkowa

7 sierpnia grupa gen. Jana Rządkowskiego 8 Dywizją Piechoty obsadzała przedmoście Małkini, a 1 Dywizją Litewsko-Białoruską rzekę Kosówkę. Odwód grupy, II Brygada Litewsko-Białoruska otrzymała zadanie uderzyć na oddziały sowieckiej 5 Dywizji Strzelców maszerujących szosą Ostrów Mazowiecka – Brok z zamiarem sforsowania Bugu. Opanowanie przez Sowietów przepraw w Broku mogło wyprowadzić nieprzyjaciela na tyły grupy gen. Rządkowskiego^[9]. Brygada skoncentrowała się w Daniłowie i na rozkaz dowódcy grupy ruszyła do natarcia^[10]. Pod Kaczkowem ubezpieczenia brygady napotkały sowiecką 15 Brygadę Strzelców. Czołowy II batalion grodzieńskiego pułku strzelców pokonał dolinę rzeki Broczyski, uderzył na 44 pułk strzelców i zdobył wieś^[11]. Sowiecki kontratak oskrzydlił pierwszorzutowy batalion i ten wycofał się z Kaczkowa. Wtedy zaatakował I batalion grodzieńskiego ps i wieś powtórnie została zdobyta. Zginął dowódca 2 kompanii ckm sierżant Wojniłowicz, a ranni zostali porucznik Szymański, podporucznik Kuferski i podporucznik Nowojowski. Ponadto pułk stracił 30 zabitych i rannych żołnierzy^[12][13].

Dalsze natarcie na obsadzoną siłami 45 pułku strzelców Tarkowiznę nie dało pożądanego rezultatu. Silne sowieckie ubezpieczenia skutecznie osłaniały siły główne maszerujące na Brok^[9]. W czasie gdy II BLB walczyła pod Kaczkowem, główne siły 5 Dywizji Strzelców podeszły pod Brok i II Brygadzie Litewsko-Białoruskiej groziło okrążenie. Wobec takiego rozwoju sytuacji, płk Rybicki zrezygnował z kontynuowania działań zaczepnych i brygada wycofała się za Bug^[9][12].

Bilans walk

Dwugodzinne starcie pod Kaczkowem, zmusiło II Brygadę Litewsko-Białoruską do zmiany kierunku marszu i skierowanie brygady przez Sumiężne, Glinę i Klukowo do rejonu Płatkownica – Sadoleś. W ten sposób zrezygnowano z zamiaru uderzenia na nieprzyjaciela, którego nie zdołano uchwycić w ruchu. Brygada przeszła przez Bug i stanęła w odwodzie grupy generała Rządkowskiego w rejonie Sadoleś – Płatkownica^[14].

Przypisy

1. Piłsudski i Tuchaczewski 1989 ↓, s. 173.
2. Odziemkowski 2004 ↓, s. 277.
3. Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 261.
4. Cisek, Paduszek i Rawski 2010 ↓, s. 49.
5. Odziemkowski 2004 ↓, s. 279.
6. Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 262.
7. Tarczyński (red.) 1996 ↓, s. 14.
8. Sikorski 2015 ↓, s. 63.
9. Odziemkowski 2004 ↓, s. 171.
10. Materiały do historii T.I/1 1935 ↓, s. 494.
11. Materiały do historii T.I/1 1935 ↓, s. 495.
12. Dąbrowski 1928 ↓, s. 34.
13. Jędrzejczyk 1930 ↓, s. 40.
14. Materiały do historii T.I/1 1935 ↓, s. 496.

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Jerzy Dąbrowski: Zarys historii wojennej 81-go pułku Strzelców Grodzieńskich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Ludwik Jędrzejczyk: Zarys historii wojennej 80-go pułku Strzelców Nowogródzkich. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Materiały do historii wojny 1918–1920 r. T. I/1 Bitwa Warszawska – Bitwa nad Bugiem 27 VII – 7 VIII 1920. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1935.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium z polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów – Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
• Marek Tarczyński (red.): Bitwa Warszawska 13–28 VIII 1920. Dokumenty operacyjne. Warszawa: Rytm, 1996. ISBN 83-86678-37-2.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Lech Wyszczelski: Warszawa 1920. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08399-1.