Bitwa pod Pastuchami

Bitwa pod Pastuchami

Wojna polsko-bolszewicka
Czas	26 kwietnia 1920
Miejsce	pod Pastuchami (Pustochami)[a]
Terytorium	Ukraińska Republika Ludowa
Przyczyna	wyprawa kijowska
Wynik	zwycięstwo Polaków
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Siły
15 Dywizja Piechoty 62 pułk piechoty 44 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Adam Przybylski,
Wojna Polska 1918–1921^[1] 

Bitwa pod Pastuchami – walki polskiego 62 pułku piechoty z oddziałami sowieckiej 44 Dywizją Strzelców toczone w okresie operacji kijowskiej w czasie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

25 kwietnia rozpoczęła się polska ofensywa na Ukrainie^[2][3]. Zgrupowane na froncie od Starej Uszycy nad Dniestrem po Prypeć trzy polskie armie uderzyły na wschód. Po stronie sowieckiej broniły się sowieckie 12 Armia Siergieja Mieżeninowa i 14 Armia Ijeronima Uborewicza posiadające w swoim składzie siedem dywizji strzelców i jedna dywizję kawalerii^[4].

Główne uderzenie wykonywała 3 Armia marsz. Józefa Piłsudskiego. Wydzieliła ona ze swoich sił grupę operacyjną gen. Edwarda Rydza-Śmigłego, która atakując po obu stronach szosy Zwiahel - Żytomierz, na froncie szerokości 60 km parła na Kijów^[5][6]. Na południe od grupy operacyjnej gen. Śmigłego działała 2 Armia gen. Antoniego Listowskiego w składzie 13. i 15 Dywizja Piechoty oraz ukraińska 6 Siczowa Dywizja Strzelców. Armia ta uderzała w ogólnym kierunku na Berdyczów i Samhorodek^[4].

Walki pod Pastuchami

25 kwietnia zgrupowana nad Słuczem 15 Wielkopolska Dywizja Piechoty przystąpiła do natarcia. Maszerowała po obu stronach linii kolejowej Szepetówka-Połonne-Berdyczów-Koziatyn^[7]. Jej prawe skrzydło tworzyła grupa gen. Anatola Kędzierskiego w składzie 61. i 62 pułk piechoty. Grupa otrzymała zadanie działać w kierunku na Berdyczów^[8]. 26 kwietnia wielkopolskie pułki podeszły pod Berdyczów i zaatakowały dworzec kolejowy broniony przez oddziały 44 Dywizji Strzelców. Opór przeciwnika szybko złamano i do wieczora opanowano całe miasto^[8].

Po opanowaniu Berdyczowa 62 pułk piechoty skierował się przez Koziatyn na Pikowiec^[9]. Pod Pastuchami pułk odciął odwrót wycofującej się z Berdyczowa, a eskortowanej przez pododdział 44 DS, sowieckiej kolumnie taborowej. Po krótkiej wymianie strzałów zdemoralizowani czerwonoarmiści złożyli broń^[10].

Bilans walk

W potyczce pod Pastuchami polski 62 pułk piechoty wziął do niewoli 392 sowieckich jeńców w tym 32 oficerów. Przejęto też ewakuowany z Berdyczowa transport broni i amunicji. Było w nim między innymi dziesięć dział, 208 karabinów maszynowych, 3500 karabinów i 100 000 granatów ręcznych^[10][11].

Uwagi

1. Pastuchy, miejscowość na Ukrainie na wschód od Berdyczowa.

Przypisy

1. Przybylski 1930 ↓.
2. Odziemkowski 1998 ↓, s. 67.
3. Tym 2020 ↓, s. 13.
4. Kutrzeba 1937 ↓, s. 95.
5. Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 166.
6. Kutrzeba 1937 ↓, s. 93.
7. Wyszczelski 2009 ↓, s. 65.
8. Odziemkowski 1998 ↓, s. 28.
9. Radwański 1929 ↓, s. 8.
10. Odziemkowski 2004 ↓, s. 307.
11. Radwański 1929 ↓, s. 9.

Bibliografia

• Tadeusz Kutrzeba: Wyprawa kijowska 1920 roku. Warszawa: Gebethner i Wolff, 1937.
• Adam Przybylski: Wojna polska 1918–1921. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Leon Radwański: Zarys historii wojennej 62-go pułku Piechoty Wielkopolskiej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Juliusz S. Tym: Operacja zaczepna Wojska Polskiego na Ukrainie (25 kwietnia – 11 maja 1920). Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej. Oddział w Szczecinie, 2020.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, „Poza granicami współczesnej Polski”. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
• Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.