सेंट लुईस (इंग्लिश: Saint Louis) हे अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने देशाच्या मिसूरी राज्यामधील दुसऱ्या क्रमांकाचे मोठे शहर (कॅन्सस सिटीखालोखाल) व सर्वात मोठे महानगर आहे. हे शहर मिसूरीच्या पूर्व भागात इलिनॉय राज्याच्या सीमेवर व मिसिसिपी नदीच्या काठावर वसले आहे. ३.१९ लाख शहरी व २८.४५ लाख महानगरी लोकसंख्या असलेले सेंट लुईस अमेरिकेमधील ५८वे मोठे शहर व १६वे मोठे महानगर आहे.
इ.स. १७६४ साली मिसिसिपी नदीवरील एक बंदर म्हणून स्थापन केलेले सेंट लुईस १९व्या शतकाच्या उत्तरार्धात अमेरिकेमधील चौथ्या क्रमांकाचे शहर होते. अमेरिकन यादवी युद्धानंतर येथील लोकसंख्या झपाट्याने वाढली. इ.स. १९०४ साली सेंट लुईसमध्ये उन्हाळी ऑलिंपिक स्पर्धा खेळवल्या गेल्या. इ.स. १९५० नंतर येथील लोकसंख्या घसरणीला लागली.
सध्या अमेरिकेच्या मध्य-पूर्व भागातील एक प्रमुख शहर असलेल्या सेंट लुईसची अर्थव्यवस्था सेवा, उत्पादन व पर्यटनावर अवलंबून आहे. अमेरिकेमधील अनेक मोठ्या कंपन्यांची मुख्यालये येथे आहेत. गेटवे आर्च ही सेंट लुईसची सर्वात प्रसिद्ध खुण आहे.
इतिहास
सेंट लुईस शहराची स्थापना पियेर लेक्लेद व रेने ऑगस्ते चूतू ह्या फ्रेंच शोधकांनी इ.स. १७६४ साली केली. स्थापनेपासून सेंट लुईस मिसिसिपी नदीच्या काठावरील स्थानामुळे मध्य अमेरिकेमधील एक महत्त्वाचे वाहतूक केंद्र होते.
भूगोल
सेंट लुईस शहर मिसिसिपी नदीच्या पश्चिम काठावर उंचसखल भागात १७१.३ किमी क्षेत्रफळावर वसले आहे. मिसिसिपी व मिसूरी नद्यांच्या खोऱ्यातील हा भाग अत्यंत सुपीक असून येथील माल इतरत्र वाहून नेण्यासाठी सेंट लुईस बंदराचा मोठ्या प्रमाणावर होत असे.
हवामान
सेंट लुईसमधील हवामान तीव्र आहे. आर्क्टिक वाऱ्यांमुळे येथील हिवाळे शीत व रूक्ष तर मेक्सिकोच्या आखाती वाऱ्यांमुळे उन्हाळे उष्ण व दमट असतात.
| सेंट लुईस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ साठी हवामान तपशील
|
| महिना
|
जाने
|
फेब्रु
|
मार्च
|
एप्रिल
|
मे
|
जून
|
जुलै
|
ऑगस्ट
|
सप्टें
|
ऑक्टो
|
नोव्हें
|
डिसें
|
वर्ष
|
| विक्रमी कमाल °फॅ (°से)
|
77
(25)
|
85
(29)
|
92
(33)
|
93
(34)
|
98
(37)
|
105
(41)
|
115
(46)
|
110
(43)
|
104
(40)
|
94
(34)
|
86
(30)
|
76
(24)
|
115
(46)
|
| सरासरी कमाल °फॅ (°से)
|
37.9
(3.3)
|
44.3
(6.8)
|
55.4
(13)
|
66.7
(19.3)
|
76.5
(24.7)
|
85.3
(29.6)
|
89.8
(32.1)
|
87.9
(31.1)
|
80.1
(26.7)
|
68.3
(20.2)
|
53.8
(12.1)
|
42.0
(5.6)
|
65.67
(18.71)
|
| सरासरी किमान °फॅ (°से)
|
21.2
(−6)
|
26.5
(−3.1)
|
36.2
(2.3)
|
46.5
(8.1)
|
56.6
(13.7)
|
65.9
(18.8)
|
70.6
(21.4)
|
68.6
(20.3)
|
60.3
(15.7)
|
48.2
(9)
|
36.7
(2.6)
|
25.8
(−3.4)
|
46.93
(8.28)
|
| विक्रमी किमान °फॅ (°से)
|
−22
(−30)
|
−18
(−27.8)
|
−5
(−20.6)
|
20
(−6.7)
|
31
(−0.6)
|
43
(6)
|
51
(11)
|
47
(8)
|
32
(0)
|
21
(−6.1)
|
1
(−17.2)
|
−16
(−26.7)
|
−22
(−30)
|
| सरासरी वर्षाव इंच (मिमी)
|
2.14
(54.4)
|
2.28
(57.9)
|
3.60
(91.4)
|
3.69
(93.7)
|
4.11
(104.4)
|
3.76
(95.5)
|
3.90
(99.1)
|
2.98
(75.7)
|
2.96
(75.2)
|
2.76
(70.1)
|
3.71
(94.2)
|
2.86
(72.6)
|
38.75
(984.2)
|
| सरासरी हिमवर्षा इंच (सेमी)
|
7.2
(18.3)
|
4.7
(11.9)
|
3.2
(8.1)
|
.8
(2)
|
0
(0)
|
0
(0)
|
0
(0)
|
0
(0)
|
0
(0)
|
0
(0)
|
1.5
(3.8)
|
4.8
(12.2)
|
22.2
(56.3)
|
| सरासरी पर्जन्य दिवस (≥ 0.01 in)
|
9.4
|
8.2
|
11.1
|
11.4
|
11.3
|
9.6
|
8.3
|
8.1
|
7.5
|
8.5
|
10.1
|
9.4
|
112.9
|
| सरासरी हिमवर्षेचे दिवस (≥ 0.1 in)
|
5.2
|
3.4
|
2.3
|
.4
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
.9
|
3.5
|
15.7
|
| महिन्यामधील सूर्यप्रकाशाचे तास
|
161.2
|
161.0
|
198.4
|
222.0
|
266.6
|
291.0
|
310.0
|
269.7
|
237.0
|
207.7
|
141.0
|
130.2
|
२,५९५.८
|
| स्रोत: Average Temperature, Precipitation, and Snowfall [१], Sunshine Hours [२]
Extremes [३][४]
|
जनसांख्यिकी
एकोणिसाव्या व विसाव्या शतकांदरम्यान झपाट्याने वाढणाऱ्या सेंट लुईसची लोकसंख्या १९५० साली सर्वाधिक होती. तेव्हापासून अमेरिकेमधील इतर शहरांप्रमाणे येथील जनता देखील शहरामधून बाहेर पडून उपनगरांमध्ये स्थायिक झाली आहे. ह्यामुळे गेल्या ६० वर्षांदरम्यान सेंट लुईसची लोकसंख्या मोठ्या प्रमाणावर घटली आहे. २०१० साली ३,१९,२९४ लोकसंख्या असलेल्या सेंट लुईसमधील ४९.२ टक्के लोक आफ्रिकन अमेरिकन वंशाचे आहेत.
| ऐतिहासिक लोकसंख्या
|
| वर्ष
|
लोक.
|
±% |
| इ.स. १८१०
|
१,६००
| — |
| इ.स. १८२०
|
| — |
| इ.स. १८३०
|
४,९७७
| — |
| इ.स. १८४०
|
१६,४६९
| +२३०% |
| इ.स. १८५०
|
७७,८६०
| +३७२% |
| इ.स. १८६०
|
१,६०,७७३
| +१०६% |
| इ.स. १८७०
|
३,१०,८६४
| +९३% |
| इ.स. १८८०
|
३,५०,५१८
| +१२% |
| इ.स. १८९०
|
४,५१,७७०
| +२८% |
| इ.स. १९००
|
५,७५,२३८
| +२७% |
| इ.स. १९१०
|
६,८७,०२९
| +१९% |
| इ.स. १९२०
|
७,७२,८९७
| +१२% |
| इ.स. १९३०
|
८,२१,९६०
| +६% |
| इ.स. १९४०
|
८,१६,०४८
| −०% |
| इ.स. १९५०
|
८,५६,७९६
| +५% |
| इ.स. १९६०
|
७,५०,०२६
| −१२% |
| इ.स. १९७०
|
६,२२,२३६
| −१७% |
| इ.स. १९८०
|
४,५२,८०१
| −२७% |
| इ.स. १९९०
|
३,९६,६८५
| −१२% |
| इ.स. २०००
|
३,४८,१८९
| −१२% |
| इ.स. २०१०
|
३,१९,२९४
| −८% |
| [५][६] |
वाहतूक
महामार्ग
सेंट लुईस आय-७० आणि आय-५५ या दोन मोठ्या आंतरराज्य महामार्गांच्या तिठ्यावर आहे. याशिवाय आय-४४ आणि आय-६४ हे दोन आंतरराज्य महामार्ग या शहरातून जातात.
रेल्वे
सेंट लुईस रेल्वेमार्गे सान अँटोनियो, शिकागो आणि कॅन्सस सिटी मार्गे देशातील इतर शहरांशी जोडलेले आहे.
विमानसेवा
लँबर्ट सेंट लुईस आंतरराष्ट्रीय विमानतळ येथील मोठा विमानतळ असून इतर तीन लहान विमानतळ या शहरास विमानसेवा पुरवतात.
शिक्षण
खेळ
खालील तीन व्यावसायिक संघ सेंट लुईसमध्ये स्थित आहेत.
१ २०१७ हंगामापासून हा संघ लॉस एंजेलसला स्थलांतरित झाला.
शहर रचना
सेंट लुईसचे विस्तृत चित्र
ईस्ट सेंट लुईसमधून टिपलेले चित्र.
जुळी शहरे
जगामधील खालील १५ शहरे सेंट लुईसची जुळी शहरे आहेत.[७]
संदर्भ
बाह्य दुवे
