Συνέλευση της Βοστίτσας

Η Συνέλευση της Βοστίτσας ή Σύσκεψη της Βοστίτσας, κατά τους ιστορικούς, ή Μυστική συνέλευση της Βοστίτσας, κατά τους Αιγιώτες, ήταν η συνάντηση που έγινε από τους Φιλικούς της Βόρειας Πελοποννήσου, στη Βοστίτσα, όπως λεγόταν τότε το Αίγιο, από τις 26 έως τις 30 Ιανουαρίου του 1821, με σκοπό την οργάνωση και τον προσδιορισμό του χρόνου εκδήλωσης της επερχόμενης ελληνικής επανάστασης στην Πελοπόννησο.
Όταν δε ο Βοεβόδας της Βοστίτσας ζήτησε να πληροφορηθεί για τη συγκέντρωση, τον καθησύχασαν λέγοντάς του ότι η συγκέντρωση αφορούσε κτηματικές διαφορές μεταξύ δύο μοναστηριών^[1].

Σύσταση της συνέλευσης

Η Συνέλευση έγινε στο Αίγιο επειδή εκεί υπήρχαν σχετικά λίγοι Τούρκοι. Οι συγκεντρωθέντες, για να μην κινήσουν τις υποψίες των Τούρκων, διέδιδαν ότι η συγκέντρωση αφορά δήθεν την επίλυση κτηματικών διαφορών μεταξύ μοναστηριών. Η συνέλευση γινόταν κάθε μέρα σε διαφορετικό σπίτι^[α]. Αναφέρονται μεταξύ άλλων τα σπίτια των προεστών Ανδρέα Λόντου, Αλέξανδρου Δεσποτόπουλου^[β] και Άγγελου Μελετόπουλου^[4].

Οι συζητήσεις άρχισαν μετά την άφιξη του Παπαφλέσσα ως εκπροσώπου του Υψηλάντη. Στη Συνέλευση πήραν μέρος πολλοί κληρικοί από όλη την Πελοπόννησο και πρόκριτοι μόνο από τρεις επαρχίες της Αχαΐας Πατρών Βοστίτσας και Καλαβρύτων. Δεν πήραν μέρος μόνο από την τέταρτη επαρχία, αυτή της Γαστούνης^[5].

Μερικοί από τους συμμετέχοντες :

• Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός Γ΄, πρόεδρος της συνέλευσης
• Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Παπαφλέσσας, εισηγητής της Φιλικής εταιρείας
• Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως Γερμανός Ζαφειρόπουλος
• Πρωτοσύγκελος Χριστιανουπόλεως Αμβρόσιος Φραντζής
• Νικόλαος Λόντος
• Ανδρέας Λόντος
• Ασημάκης Ζαΐμης^[6].
• Ανδρέας Ζαΐμης
• Ανδρέας Χριστόδουλος ή Χριστοδούλου
• Σωτήρης Χαραλάμπης
• Επίσκοπος Κερνίκης Προκόπιος
• Ηγούμενος του Μεγάλου Σπηλαίου Γερμανός Ρεγκλής ή Μπόχαλης
• Ιερομόναχος Ιερόθεος Μεγαλοσπηλαιότης
• Ιωάννης Παπαδιαμαντόπουλος
• Λέων Μεσσηνέζης
• Ιωάννης Παπαδόπουλος
• Ασημάκης Φωτήλας
• Σωτήριος Θεοχαρόπουλος
• Μητροπολίτης Μονεμβασίας και Καλαμάτας Χρύσανθος Παγώνης

Εργασίες της συνέλευσης

Βασικό θέμα της συνέλευση ήταν ο καθορισμός του χρόνου της έναρξης της επανάστασης. Αρχικά προσδιορίστηκε, αν οι συνθήκες το επέτρεπαν κι έπαιρναν ευνοϊκή απάντηση από τη Ρωσία, η 25η Μαρτίου, αλλιώς η 23 Απριλίου ή η 21 Μαΐου^[7][8]. Επίσης, σε περίπτωση που οι Οθωμανοί τους καλούσαν στην Τριπολιτσά θα κήρυσσαν την επανάσταση πρώτοι.

Κατά τη συνεδρίαση υπήρξαν πολλές διαφωνίες για την έναρξη της εξέγερσης. Μεταξύ αυτών που ζητούσαν αναβολή ήταν και ο Παλαιών Πατρών Γερμανός^[9]. Βασικά υποστηρίχτηκαν δύο γνώμες:

1. Η μία γνώμη, της οποίας κύριος υποστηρικτής ήταν ο Παπαφλέσσας, ήταν η επιβολή άμεσης δράσης, που αν δεν εκδηλωνόταν έγκαιρα η Επανάσταση ήταν ενδεχόμενο να ματαιωθεί από μέτρα που θα λάμβαναν οι Τούρκοι με δεδομένο ότι ήδη οι κινήσεις της Φιλικής Εταιρίας ήταν γνωστές στην Υψηλή Πύλη.
2. Η άλλη γνώμη που υποστηρίχθηκε με έντονη αναβλητικότητα^[10] στηρίζονταν στα ερωτήματα: πως θα ξεκινούσε αυτή, (υπό ποιες συνθήκες); υπήρχαν ικανές ή είχαν ολοκληρωθεί οι προετοιμασίες; η έγερση θα ήταν καθολική; ποιος θα τη διεύθυνε; Θα έφθανε βοήθεια από το εξωτερικό; πόση και ποια εγγύηση υπήρχε;

Και υπέρ των δύο παραπάνω γνωμών συνηγορούσαν σοβαρά επιχειρήματα. Σύμφωνα με παλαιότερες απόψεις, στη Βοστίτσα δεν ελήφθη καμμία απόφαση. Νεώτερες μελέτες υποστηρίζουν το αντίθετο: Η μυστική συνέλευση της Βοστίτσας (Ιανουάριος 1821) ήταν μια διευρυμένη σύσκεψη των μελών της εφορίας με τον απόστολο του Υψηλάντη, τον Γρηγόριο Δικαίο-Παπαφλέσσα. Ο κοινός ιστοριογραφικός τόπος ότι στη Βοστίτσα υπήρξε σύγκρουση απόψεων των κοτζαμπάσηδων και ιερέων με τον Δικαίο, (όπως αναφέρεται π.χ. στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΒ', σ. 79) και ότι το ξέσπασμα της Επανάστασης έγινε περίπου τυχαία, δεν γίνεται αποδεκτό από σύγχρονους ιστορικούς (π.χ. Β. Παναγιωτόπουλος, Δ. Τζάκης). Οι συντονισμένες ενέργειες υψηλού ρίσκου και συνωμοτικότητας (μετακινήσεις, συσκέψεις, συγκέντρωση χρημάτων και πολεμικού υλικού, πυκνή αλληλογραφία κτλ) και η ετοιμότητα που υπήρξε το τρίτο δεκαήμερο του Μαρτίου του 1821, δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν αν στη Βοστίτσα είχε απορριφθεί το επαναστατικό σχέδιο της Φ. Εταιρείας. Η διαδεδομένη ιστοριογραφική άποψη που θέλει τον Δικαίο απομονωμένο ή και καταδιωκόμενο από τους κοτζαμπάσηδες και αρχιερείς βασίζεται στην επιλεκτική χρήση κάποιων πηγών (π.χ. Φωτάκος, Φραντζής, Π.Π.Γερμανός) και την αποσιώπηση άλλων. Έχει αγνοηθεί η αποστολή του Σπ. Χαραλάμπους προς τους Υδραίους Φιλικούς στους οποίους έφερε τις αποφάσεις της συνέλευσης της Βοστίτσας και η σχετική επιστολή του Δικαίου, της 31-1-1821, με την οποία καλεί τον Ιάκωβο Τομπάζη να εμπιστευτεί και να αποδεχθεί τις εντολές του Χαραλάμπους. Πιστεύεται δηλαδή ότι στη Βοσίτσα δεν υπήρξαν μόνο διαφωνίες αλλά έγινε και η αποδοχή του σχεδίου για μετάβαση του Αλ. Υψηλάντη στη Μάνη και έναρξη της Επανάστασης.^[11]

Μετά τη συνέλευση αποφασίστηκε να σταλεί ο ιερομόναχος Ιερόθεος στην Πελοπόννησο να μαζέψει χρήματα για τον αγώνα ενώ πολλοί από τους παρευρισκόμενους πρόσφεραν πρώτοι χρήματα. Ο επίσκοπος Γερμανός Χριστιανουπόλεως 2.000 γρόσια, ο Α. Φρατζής 2.000, ο Σ. Χαραλάμπης 2.500, ο επίσκοπος Προκόπιος 1.500, και ο Α. Ζαΐμης 3.000^[12].

Μεταξύ των αποφάσεων της συνέλευσης ήταν να ειδοποιήσουν όλους τους προκρίτους της Πελοποννήσου για τις σκέψεις και τις επιμέρους αποφάσεις της συνέλευσης. Ορίστηκαν δε ο Επίσκοπος Χριστιανουπόλεως να ειδοποιήσει κατά την επιστροφή του τους προεστούς των επαρχιών Μυστρά, Καλαμάτας, Αρκαδίας, Καρύταινης και Φαναρίου, ο Επίσκοπος Μονεμβασίας τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Στάλθηκαν επίσης επιστολές στον πρώην επίσκοπο Άρτης Ιγνάτιο και στη Ρωσία. ^[13].

Από πρωτογενείς πηγές όπως την Ιστορία του Αμβρ. Φραντζή (Α', σ. 11), μαρτυρία του Παπαφλέσσα, την ομιλία του Αλ. Δεσποτόπουλου το 1861, ομιλία του Θεόφιλου Βλαχοπαπαδόπουλου (ή Παπαβλαχόπουλου), διακόνου του Π.Π. Γερμανού που παρευρέθη στη Συνέλευση κ.ά. προκύπτει ότι τηρήθηκαν πρακτικά, μη σωζόμενα σήμερα.^[14]

Παρατηρήσεις

• Η Σύσκεψη της Βοστίτσας απετέλεσε σημαντική καμπή στην όλη υπόθεση της Επανάστασης τουλάχιστον για την περιοχή της Πελοποννήσου. Μπορεί ίσως ν΄ απέτυχε του βασικού σκοπού της, πλην όμως ένα ήταν βέβαιο, ότι όλοι όσοι συμμετείχαν σ΄ αυτή απέκτησαν για πρώτη φορά πλήρη συνείδηση της τεράστιας προσπάθειας που αναλάμβαναν, καθώς και την ευθύνη και τους κινδύνους που θα διέτρεχαν πλέον μεταξύ ζωής και θανάτου.
• Σε λιγότερο από δύο μήνες και λίγο μετά τη σύλληψη αρχιερέων και προκρίτων του Μοριά από τον Καϊμακάμη της Τριπολιτσάς ξέσπασε η επανάσταση στα Καλάβρυτα και ο ξεσηκωμός της Πάτρας (1821).

Σημείωση

• Η Σύσκεψη της Βοστίτσας συνέπεσε σχεδόν χρονικά με το Συνέδριο του Λάυμπαχ των κρατών μελών της Ιεράς Συμμαχίας.

Υποσημειώσεις και παραπομπές

Υποσημειώσεις

1. «Οι συνεδριάσεις εγένοντο κάθε φορά και σε διαφορετικό χώρο, γι’ αυτό και οι ιστορικοί συγγραφείς αναφέρουν ο καθένας και διαφορετικό χώρο σύγκλησης της συνέλευσης. Εκτός από το αρχοντικό του Ανδρέα Λόντου που αναφέρει ο Φραντζής πως έγινε η πρώτη συνεδρίαση, συνεδριάσεις έγιναν ακόμη στην εντός της πόλεως του Αιγίου Μονή του Αγίου Γεωργίου, και στα αρχοντικά Παναγιώτη Δεσποτόπουλου, Αγγελή Μελετοπούλου, και Λέοντος Μεσηνέζη^[2]».
2. «Εν ταις φοβεραίς παραμοναίς της 25ης Μαρτίου 1821 υπό τον πέπλον του μυστικισμού της πρωτοτύπου Αχαϊκής Συνελεύσεως, την οποίαν εν τη κατά το Αίγιον Πατρική μου οικία συνεκρότουν οι εταιρισταί της Πελοποννήσου^[3]...»

Παραπομπές

1. Βουρνάς 2006, σελ. 77.
2. Μαργαρίτης Γ. Λεωνίδας, Σύναξη της Βοστίτσας - Απόφαση ελευθερίας. Από ομιλία στη Διακίδειο Σχολή του Λαού, 26-1-2005
3. Δεσποτόπουλος Αλέξανδρος (1861), Σύντομον πανηγυρικόν λογίδριον εκφωνηθέν ... εν τη Αγία Λαύρα. σελ. 9
4. Γούδας Αναστάσιος, Βίοι Παράλληλοι..., τόμ. Η', σελ. 330.
5. Φωττάκου, Γρηγόριος Δίκαιος Παπαφλέσσας, εκδόσεις Βεργίνα, 1996
6. «Τα πρώϊμα Επαναστατικά Γεγονότα στην Κοιλάδα του Αροάνιου», Πανηγυρική ομιλία της 16ης Μαρτίου 2008 στη Φροξυλιά, Αθανάσιος Νασιόπουλος, Καθηγητή ΤΕΙ Αθήνας, Προέδρος της Ένωσης Αρμπουναίων, εφημερίδα Στύξ, 25 Απριλίου 2008
7. Γεωργίου Δ. Μεταλληνού, Η «ΜΥΣΤΙΚΗ ΣΥΣΚΕΨΗ» ΤΗΣ ΒΟΣΤΙΤΣΑΣ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗΣ
8. «Τα Καλάβρυτα και η Επανάσταση του 1821», Εφημερίδα «Το Βήμα», 22/03/1998, παραπέμπει στον Β.Γ. Παπαγεωργίου, «Τα ιστορικά γεγονότα των Καλαβρύτων και η έναρξις της Επαναστάσεως του 1821»
9. «Τα Καλάβρυτα και η Επανάσταση του 1821», Εφημερίδα «Το Βήμα», 22/03/1998
10. Τάκη Α. Σταματόπουλου, "Ο Εσωτερικός Αγώνας", έκδοση "Κάλβος", Αθήνα, 1979 (γ΄έκδοση), Τόμος Α΄σελ. 179
11. «Διονύσης Τζάκης, H ΕΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ: ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΗΓΕΤΙΚΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ, Ιόνιος Λόγος, τομ. Ε' (2015), σ. 104-110» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 4 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 1 Αυγούστου 2020. 
12. Εκκλησία Iερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου Αρχειοθετήθηκε 2008-10-28 στο Wayback Machine.
13. Παλαιών Πατρών Γερμανού Απομνημονεύματα, εκδόσεις Βεργίνα, 1996
14. Παναγόπουλος Δ. Γεώργιος, Τα πρακτικά ή το Πρωτόκολλον της μυστικής συνελεύσεως της Βοστίτσας, Πρακτικά του Α' εν Πάτραις τοπικού συνεδρίου Αχαϊκών Σπουδών, Πελοποννησιακά, Παράρτημα 1, Αθήνα, 1974, σελ. 49 κ.ε.

Πηγές

• Βουρνάς, Τάσος (2006). Ιστορία της νεώτερης και σύγχρονης Ελλάδος, τόμ. Α΄. Αθήνα: Πατάκης. ISBN 9789606005244. 

Διαβάστε επίσης

• Έλλη Δρούλια, «Η συνέλευση της Βοστίτσας», Τα Ιστορικά, τχ. 72 (Απρίλιος 2021).
• Βασίλης Παναγιωτόπουλος, «Ασημάκης και Ανδρέας Ζαΐμης στη μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας. Επαναστατικές ανατροπές τον Γενάρη του 1821», Ο Ερανιστής, 30 (2021), σελ. 599-636.

εικονίδιο Ελληνική Επανάσταση του 1821

Πύλη Ελληνική Επανάσταση του 1821