εγκατάλειψη του Γαλαξειδίου, 90 πλοία πολεμικά και εμπορικά
Η καταστροφή του Γαλαξειδίου, που ακολούθησε αμέσως μετά την Καταστροφή του Αιγίου ήταν μία από τις φοβερότερες καταστροφές και λεηλασίες που επιχείρησαν οι Τούρκοι στον πρώτο χρόνο της επανάστασης του 1821 στην οποία οι κάτοικοι της πόλης αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν (όσοι πρόλαβαν).
Πρόκειται για την πρώτη από τις τρεις καταστροφές που υπέστη το Γαλαξείδι στην διάρκεια του Ελληνικού αγώνα της απελευθέρωσης[2]. Πλοία από τον στόλο που έκανε την καταστροφή έφεραν στην Κωνσταντινούπολη 30 αιχμάλωτους ναύτες δήθεν του Ελληνικού στόλου του Πατραϊκού και τους κρέμασαν στα κατάρτια. Πιστεύεται ότι μάλλον ήταν Χριστιανοί ναύτες του Οθωμανικού στόλου καθώς ο Ελληνικός στόλος δεν είχε υποστεί σοβαρές απώλειες.
Η καταστροφή
Οθωμανικός στόλος που είχε έλθει για βοήθεια της πολιορκούμενης Τρίπολης, αφού έκαψε το εγκαταλελειμμένο Αίγιο, την 19 Σεπτεμβρίου κατέπλευσε έξω από το Γαλαξείδι. Αυτό τότε είχε 700 σπίτια. Οι περισσότεροι κάτοικοι έφυγαν προς την ενδοχώρα, ενώ έμειναν περί τους 200 μαχητές στην ξηρά και ορισμένοι στα πλοία και κανονοστάσια γύρω από το λιμάνι[3].. Υπήρχαν και 90 πλοία, εκ των οποίων 13 εξοπλισμένα, καθώς και άλλα μικρά.
Προς της υπέρτερης δύναμης του εχθρού οι μαχητές εγκατέλειψαν τη θέση τους και αποβιβάστηκαν περίπου 1.000 Οθωμανοί στην ξηρά. Σκότωσαν ορισμένους γέροντες που είχαν απομείνει και κατέκαψαν την πόλη, πήραν 34 πλοία και επανέπλευσαν στην Πάτρα[4]. Σώμα ενόπλων υπό τους Υψηλάντη, Σολιώτη, Χαραλάμπη κ.ά. που βάδιζε παραλιακά προς το Αίγιο είδε στην απέναντι ακτή το Γαλαξείδι να καίγεται. Το σώμα αυτό έφτασε στα Βασιλικά (Σικυώνα) την 22 Σεπτεμβρίου[5].
