Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kudowie-Zdroju – zlikwidowana graniczna jednostka organizacyjna Straży Granicznej wykonująca kontrolę graniczną osób, towarów i środków transportu w przejściach granicznych na granicy z Czechosłowacją/Republiką Czeską[b].
Formowanie i zmiany organizacyjne
W październiku 1945 Naczelny Dowódca WP nakazywał sformować na granicy państwowej 51 przejściowych punktów kontrolnych[c].
Graniczna Placówka Kontrolna Kudowa powstała w 1945 jako kolejowy przejściowy punkt kontrolny II kategorii o etacie nr 8/11[1]. Obsada PPK składała się z 17 żołnierzy i 2 pracowników cywilnych[2].
W 1946 przejściowy punkt kontrolny został przeformowany do kategorii C według etatu nr 7/12. W 1947 powtórnie przeorganizowany na kategorię D według etatu 7/33. Przyjął też nową nazwę granicznej placówki kontrolnej WOP. W 1948 nastąpiła kolejna reorganizacja Wojsk Ochrony Pogranicza. Oddziały WOP przeformowano w brygady ochrony pogranicza, a GPK WOP Kudowa przemianowano na Graniczną Placówkę Ochrony Pogranicza Kudowa i przeformowano według etatu nr 7/54[3].
W 1948 Graniczna Placówka Kontrolna nr 55 „Kudowa” (drogowa) podlegała 23 Brygadzie Ochrony Pogranicza[4].
1 lipca 1965 WOP podporządkowano Ministerstwu Obrony Narodowej, Dowództwo WOP przeformowano na Szefostwo WOP z podległością Głównemu Inspektoratowi Obrony Terytorialnej. Do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych odeszła cała kontrola ruchu granicznego oraz ochrona GPK. Tym samym naruszono jednolity system ochrony granicy państwowej[5]. GPK Kudowa-Słone weszła w podporządkowanie Wydziału Kontroli Ruchu Granicznego Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej[6], kontrolę graniczną wykonywali funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej podlegli MSW[7].
1 października 1971 WOP został podporządkowany pod względem operacyjnym, a od 1 stycznia 1972 pod względem gospodarczym MSW. Do WOP powrócił cały pion kontroli ruchu granicznego wraz z przejściami granicznymi. Przywrócono jednolity system ochrony granicy państwowej[8]. GPK Kudowa-Słone podlegała bezpośrednio pod sztab Sudeckiej Brygady WOP w Kłodzku do 1989, a następnie Sudeckiego Batalionu WOP w Kłodzku i tak funkcjonowała do 15 maja 1991.
Straż Graniczna:
Po rozwiązaniu 15 maja 1991 Wojsk Ochrony Pogranicza, 16 maja 1991 ochronę granicy państwa przejęła nowo sformowana Straż Graniczna. Graniczna Placówka Kontrolna w Kudowie-Słonem weszła w podporządkowanie Sudeckiego Oddziału Straży Granicznej[9] i przyjęła nazwę Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kudowie-Zdroju.
W 2000 rozpoczęła się reorganizacja struktur Straży Granicznej związana z przygotowaniem Polski do wstąpienia do Unii Europejskiej i przystąpieniem do Traktatu z Schengen. Podczas restrukturyzacji wprowadzono kompleksową ochronę granicy już na najniższym szczeblu organizacyjnym tj. strażnica i graniczna placówka kontrolna. Wprowadzona całościowa ochrona granicy zniosła podział na graniczne jednostki organizacyjne ochraniające tylko tzw. „zieloną granicę” i prowadzące tylko kontrole ruchu granicznego. W wyniku tego, 2 stycznia 2003 nastąpiło zniesienie strażnic SG w Radkowie i Kotle, a ochraniany odcinek przejęła Graniczna Placówka Kontrolna SG w Kudowie-Zdroju[g][10].
Jako Graniczna Placówka Kontrolna Straży Granicznej w Kudowie-Zdroju funkcjonowała do 23 sierpnia 2005 i 24 sierpnia 2005 została przekształcona na Placówkę Straży Granicznej w Kudowie-Zdroju (PSG w Kudowie-Zdroju)[h].
Ochrona granicy
2 stycznia 2003 GPK SG w Kudowie-Zdroju przejęła pod ochronę odcinek granicy państwowej, po rozformowanych strażnicach SG w Radkowie i Kotle.
↑Zarządzenie nr 058 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 13.12.2002 r. zmieniające zarządzenie w sprawie organizacji wchodzących w skład Straży Granicznej komend, strażnic, granicznych placówek kontrolnych, dywizjonów, pododdziałów odwodowych oraz ośrodków szkolenia w ramach III etapu realizacji programu dostosowania Straży Granicznej do standardów Schengen, polegającą na włączeniu wytypowanych strażnic w struktury gpk. W wyniku przeprowadzonej reorganizacji we wszystkich oddziałach SG 62 strażnice zostały włączone w struktury gpk.
↑W miejsce dotychczas funkcjonujących strażnic oraz granicznych placówek kontrolnych utworzono placówki Straży Granicznej. Funkcjonariusze i pracownicy pełniący służbę i zatrudnieni w strażnicach oraz granicznych placówkach kontrolnych Straży Granicznej stali się odpowiednio funkcjonariuszami i pracownikami placówek Straży Granicznej (Dz.U. z 2005 r. nr 90, poz. 757).
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985.
Tadeusz Jarmoliński: Kontrola ruchu granicznego w Polsce w latach 1945–1990. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 2013. ISBN 978-83-909484-7-8.
Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
.jpg)
