Tille Höyük, Adıyaman ilinin Kâhta ilçesinin 30 km. doğusunda, Fırat'ın batı tarafında yer alan bir höyüktür. Höyüğün doğu, batı ve güney yamaçlarında eski adı Tille, günümüzde adı Geldibuldu olan küçük bir köy yerleşimi vardır. Fırat'a katılan bir derenin dar vadisindeki yerleşme doğu terasıyla birlikte 200 x 140 metre, 26 metre yüksekliktedir ve üstünde bir düzlük vardır.[1]
Kazılar
Höyük, Karakaya Barajı su toplama alanında kalacak arkeolojik değerleri bulmak amacıyla yapılan yüzey araştırmaları sırasında 1977 yılında saptanmıştır. Kurtarma kazıları 1979 yılında David French başkanlığında yapılmıştır.[1]
Buluntular
Geç Hitit Dönemi yapı katlarında, insanların, bölgede bugün de olduğu gibi iki katlı evlerde yaşandığı ortaya çıkmıştır.[2] Bu dönemdeki yerleşimin her noktası, yangın geçirmiş Geç Tunç Çağı katların hemen üzerinde yer almaktadır. Öte yandan Geç Tunç Çağı yapı katının üzerine oturmuş olan Erken Demir Çağı yapı katının boyutları, mimari geleneği, yapı teknikleri ve kullandığı malzemeler çok farklıdır.[3]
Ancak, 1989 yılı kazı çalışmalarına başkanlık eden Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü'nden[4] David French, bu yargıların höyüğün sınırlı bir bölümünden elde edilmiş çanak çömleğe dayandırıldığını, kazılarda Geç Tunç Çağı'na ait hiçbir yapı katı bulunmadığını, söz konusu çanak çömleğin de Demir Çağı çanak çömleği olduğunu ileri sürmektedir.[5] French ayrıca, yerleşimin yangından sonra terk edilmediğini ifade etmektedir.[6] French'e göre Tille Höyük'te yerleşim, Erken Demir Çağı'nda başlamış, Geç Hitit Dönemi boyunca (MÖ 9. ve 8. yüzyıllar) ve II. Sargon'un MÖ 708'de Asur'u ele geçirmesine kadar devam etmiştir.[7]
Fakat David French, 1990 yılı kazı sonuçlarında bu kararın acele verilmiş bir karar olduğunu belirtmekte, yangın geçirmiş yapı katının MÖ 1200'e tarihlenmesini önermektedir.[8]
Değerlendirme
Tille Höyük kazıları ilk kez, muhtemelen II. Sargon'un ele geçirdiği 62 kentten biri olan Geç Hitit Dönemi'ne ait bir yerleşimin genel görünümünü sunmaktadır.[3] Öte yandan, 1988 yılındaki kazılara başkanlık eden Geoffry Summers'e göre, Geç Tunç Çağı'na tarihlenen ve MÖ 10., belki de 11. yüzyıla ait buluntular, Bronz Çağı Çöküşü ardından yaşanan ve çok az tanınan genel çöküş hakkında önemli bilgiler vermektedir. Örneğin, Adıyaman bölgesi ve Elazığ – Malatya bölgesinin kuzey kesiminde, Geç Tunç Çağı'nı (Hitit) Demir Çağı'nın (Geç Hitit) kesintisiz izlemediğini söylemek mümkündür. Çünkü Tille Höyük'te yangına uğramış Geç Tunç Çağı yapı tabakalarından belirsiz bir süre sonra kurulan Demir Çağı katları, pek çok yönden farklılık gösteren yerleşimlerdir.[9]
Kaynakça
- ^ a b "TAY – Yerleşme Dönem Ayrıntıları". 11 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2012.
- ^ Geoffrey D. Summers, 1988 Tille Höyük Kazısı – 11. Kazı Sonuçları Toplantısı. Cilt 1 Sh.: 306
- ^ a b Geoffrey D. Summers Sh.: 307
- ^ "Home | BIAA". biaa.ac.uk (İngilizce). 11 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2023.
- ^ David H. French Tille Höyük 1989 – 12. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 1 Sh.: 311
- ^ David H. French Tille Höyük Sh.: 313
- ^ David H. French Tille Höyük Sh.: 315
- ^ 13. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt 1, Sh.: 340
- ^ Geoffrey D. Summers Sh.: 308
