Halikarnas'nın Türkiye'deki konumu
Halikarnas (Yunanca: Αλικαρνασσός, Halikarnassos), Günümüzde Muğla'nın Bodrum ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.
Antik çağlarda günümüz Bodrum'unun bulunduğu yerde bir Karya şehridir.[1] Geleneksel olarak Troezen adında bir Dor tarafından kurulduğuna inanılır.[1]
Bir Halikarnaslı olan Herodotos, Halikarnas'ın Triopion'da (Knidos) Dorlar tarafından düzenlenen Apollo festivallerinde yer aldığını söyler ancak Halikarnas edebiyatı ve kültürü tamamen İyonya kültürü ile uyumludur.[1] Halikarnas, geniş ve korunaklı limanı, deniz yolları üzerindeki önemli konumu ile küçük bir despotluğun başkenti haline geldi. Bu despotluğun en çok bilinen hükümdarı, MÖ 480'de Pers kralı I. Serhas (Xerses) ile birlikte Antik Yunanistan'ı işgal eden Artemis'tir.[1] MÖ 370 yılı civarında Mausolos zamanında Karya'nın başkentiydi ve çevresi surlarla çevrili, kamu binalarına sahip, gizli bir tersanesi ve kanalı olan bir şehirdi. Bu dönemde Leleglerin zorunlu göçü nedeniyle şehir nüfusu oldukça arttı. Mausolos MÖ 353-352 yıllarında öldüğünde mozolesi Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri oldu.[1]
Dor Birliği'nin altı üyesinden biri olan Halikarnas ve yöresinin yerli halkı Lelegler ve Karyalılardı. Müsgebi ve Çömlekçi'de ortaya çıkan mezarlar ve buluntuları bölgede Miken kültürü ile çağdaş bir yerleşim olduğunu göstermektedir.
Tarihçe
MÖ 6. yüzyılın ilk yarısında Lydia egemenliğinde olan şehir daha sonra Perslerin egemenliği altına girmiştir. Persler kendilerine yakın yerli bir aile olan Halikarnas'lı Lygdamis ailesini kenti yönetmesi için görevlendirmişlerdir. MÖ 387'de Karia satraplığının Mylasa'da oturan Hekatomnos'a geçtiği bilinmektedir. Hekatomnos'un oğlu Maussolos MÖ 377'de Karia satrapı olmuş ve merkezi Mylasa'dan Halikarnas'a taşımıştır.
Mausolos öldükten sonra II. Artemisia yönetime gelmiştir. Büyük İskender, şehri kuşattığında yönetimde Orontobates vardı. İskender, Alinda Kraliçesi Ada'yı bütün Karia bölgesinin hâkimi yapmıştır. İskender'den sonra II. Ptolemaios'un hâkimiyeti altına giren Halikarnassos Roma döneminde Rodos yönetimine verilmişse de bağımsız kabul edilmiştir. MÖ 1. yüzyılda korsanların akınları yüzünden fakirleşen kentin yeniden canlanması Augustus zamanıdır. M.S. 4. yüzyılda Roma eyaletleri düzenlenirken Karia ayrı bir eyalet, Halikarnassos metropolisi Aphrodisias olan bu eyalete bağlı bir şehir olmuştur.
Şehir 11. yüzyılda Türklerin eline geçmiştir. 1402 yılında Rodos Şövalyeleri tarafından ele geçirilen şehrin, eski Dor akropolünün olduğu yerde kale inşa edilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman'ın Rodos'u almasına kadar şövalyelerin elinde kalmıştır.
Tarihi eserler
Halikarnas'ta 1856, 1857 ve 1865 yıllarında yoğun olarak arkelolojik kazılar yapıldı. Halikarnas'ta 1857 yılında Newton tarafından bulunarak frizleri Londra'daki British Museum'a taşınan Halikarnas Mozolesi (Maussoleion), Dünyanın Yedi Harikası'ndan biridir. Mozole, Maussolos için karısı II. Artemis tarafından yaptırılan bir mezar anıtıdır. Bugün sadece temel izleri ile frizlerinden bir parça kalmıştır.
Halikarnas'taki diğer kalıntılar ise yer yer poligonal ve rektagonal tekniğin kullanıldığı surlar, spor alanının kalıntıları, tapınak platformu ile mezarlardır; ancak antik şehrin kalıntıları 1400'lü yıllarda Rodos Şövalyeleri tarafından yaptırılan görkemli kalenin kalıntılarının gölgesinde kalmıştır.[1]
Kaynakça
Yunan kent birlikleri |
|---|
| İyon kent birliği | | |
|---|
| Aiolis kent birliği | |
|---|
| Dor kent birliği | |
|---|
